آگاه: عدم فرزندآوری به مسائل اقتصادی و ضرورت تامین صددرصدی نیازهای کودک مرتبط است؛ در سوی دیگر، بعضی‌ها عدم تمایل خود به نداشتن فرزند را مربوط به جایگاه اجتماعی و تحصیل می‌دانند. آنها می‌گویند با حضور فرزند زمانی برای داشتن جایگاه اجتماعی نمی‌ماند، باید در یک جایگاه تثبیت شد و سپس به فکر فرزندآوری بود.
مهاجرت برای فرار از فرزندآوری
سیدسعید که کارشناسی‌ارشد مدیریت ورزشی دارد نیز درباره نرخ رشد جمعیت و کاهش موالید در کشور می‌گوید: جوانان برای اینکه بتوانند خانواده تشکیل دهند و فرزند داشته باشند، نیازمند داشتن مهارت‌هایی هستند، مهارت‌هایی که دوام ازدواج آنها را تضمین کند، زوج جوان بعد از اطمینان از دوام ازدواج، می‌توانند به فکر ادامه روند زندگی و فرزندآوری باشند، این موضوع در حالی است که بسیاری از جوانان بدون شناخت و بدون تضمین اخلاقی با هم ازدواج می‌کنند و بعد از مدت کوتاهی از انتخاب و تشکیل خانواده پشیمان می‌شوند. او می‌گوید: تعداد بسیاری از دوستانش یا از همسران خود جدا شده‌اند یا اختلافات شدید خانوادگی دارند که ممکن است منجر به جدایی شود. او با بیان این مسئله ادامه می‌دهد: تصور کنید در این میان فرزندی به دنیا بیاید؛ در نبود یکی از والدین و نداشتن خانه‌ای آرام، چه سرنوشتی در انتظار این کودک است؟
سید سعید معتقد است: ارائه مهارت‌های زندگی لازمه یک خانواده نوپاست؛ موضوعی که سیاست‌گذاران به آن توجهی ندارند.
جوانان برای اینکه بتوانند خانواده تشکیل دهند و فرزند داشته باشند نیازمند داشتن مهارت‌هایی هستند؛ مهارت‌هایی که دوام ازدواج آنها را تضمین کند. هرچند زندگی اقتصادی برای همه خانواده‌ها سخت شده است اما این دلیل نمی‌شود که از مسئولیت‌ها شانه خالی کنند. در همه فرهنگ‌ها داشتن فرزند امری پسندیده است و در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، بُعد خانواده‌ها بیش از پنج نفر است. وقتی خانواده‌ها از ثبات و پایداری برخوردار نیستند، قطعا نمی‌توانند فرزند داشته باشند و فرزند داشتن به جز ایجاد رنج در جامعه، اثر دیگری ندارد.
امید به آینده، حلال مشکلات
صبورا امین‌فر، کارشناس حوزه زنان و خانواده نیز امید به آینده را موضوع مهمی در فرزندآوری عنوان می‌کند و تاکید دارد: وقتی امید به آینده افراد یک جامعه کاهش پیدا کند برنامه‌ریزی‌های بلندمدت از جنس تشکیل خانواده و فرزندآوری در این جامعه تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد و این موضوعی است که در جامعه ما مورد تهاجم غربی و کارهای رسانه‌ای قرار گرفته است. وی با بیان اینکه فعالیت‌های سیاسی نیز اثر خود را به‌طور گسترده روی خانواده می‌گذارد، اظهار داشت: هر عضو جامعه اگر نسبت‌به آینده جامعه تصویر خوبی و مطلوب نداشته باشد، این عدم تصویر مطلوب موجب می‌شود در تصمیم‌گیری‌ها برای آینده تاثیر گذارد و آن تصمیمات را به تعویق بیندازد؛ اتفاقی که بخشی از جامعه ایران را تحت‌تاثیر قرار داده و ازاین‌رو است که رهبر انقلاب تاکید می‌کنند که روی امید اجتماعی و امیدآفرینی باید کار شود.عدم تصویر مطلوب از آینده خانواده بر تصمیم‌گیری‌ها برای آینده تاثیر گذاشته و تصمیمات را به تعویق می‌اندازد. امین‌فر می‌افزاید: رهبر انقلاب تاکید دارند که باید نسبت‌به دستاوردهایی که کشور تاکنون داشته به مردم اطلاعات و آگاهی‌هایی ارائه شود و مردم امیدوار باشند که آینده‌ای که پیش روی ایران است آینده بهتری است و ما رو به پیشرفت هستیم و افراد با اطمینان‌خاطر برنامه‌ریزی بلندمدت را انجام دهند.
به گفته این کارشناس خانواده، مسائل فرهنگی پیچیده و به هم وابسته است اما موضوع مهم این است که ما باید در مسئولان خود هم عزم و ارائه جدی را ببینیم. او می‌گوید: تا به خانواده پایدار نرسیم، نمی‌توانیم جامعه‌سازی اسلامی داشته باشیم و گام‌های پنج‌گانه به سمت تمدن نوین اسلامی را که برنامه بلندمدت انقلاب اسلامی است طی کنیم.
امین‌فر با بیان اینکه یکی از گام‌های مهم تمدن‌سازی، جامعه‌سازی است و تا خانواده پایدار نداشته باشیم، اصل اساسی جامعه‌سازی رخ نمی‌دهد؛ نیاز است که به‌طورجدی روی خانواده کار شود، یادآور شد: ممکن است موانع این امر، در بحث‌های فرهنگی و ساختارهای دیگری از نظام حاکمیتی باشد. وی ادامه داد: برای مثال فکر نمی‌کنیم که دعواها سیاسی یک جناح علیه یک جناح دیگر ممکن است تبعات چندان ماندگار و مستحکمی داشته باشد و بخشی از جامعه را تحت‌تاثیر قرار دهد. وی افزود: بحث‌های اقتصادی و اقتصاد ناپایدار موضوع دیگری است که خانواده از آن متاثر است؛ بحث‌های اقتصادی و بی‌ثباتی اقتصادی و پیش‌بینی‌ناپذیر بودن، عامل بسیار مهم و تاثیرگذار روی خانواده است.
امین‌فر ادامه داد: هرچند عامل اصلی و تعیین‌کننده موضوعات خانواده، بحث فرهنگی است اما عوامل اقتصادی نیز بر تصمیم‌گیری‌های افراد جامعه و امید به آینده افراد تاثیر می‌گذارد.