آگاه: صداوسیما، از پیش اعلام کرده بود که سوالات این مناظره برای هر نامزد به‌صورت اختصاصی‌سازی شده مطرح می‌شود که این امر متناسب است با دیدگاه‌هایی که در برنامه‌های قبلی ارائه کرده یا از طریق ستادهای آنها اعلام شده است. اما برخلاف اعلام اولیه رسانه ملی، سوالات اولیه از دو کاندیدا، مشترک بود؛ البته در ادامه مناظره، سوالات از نامزدها اختصاصی شد.
سکانس اول؛ نصیحت الملوک
اما پاسخ‌هایی که دو نامزد انتخاباتی در مناظره دیشب به سوالات دادند، خالی از تعریض و کنایه به یکدیگر نبود؛ البته هر دو سعی داشتند که احترام یکدیگر را نگاه دارند و از حریم‌های اخلاق اسلامی تجاوز نکنند؛ عبارت‌هایی نظیر «همانطور که آقای دکتر می‌فرمایند» یا «احسنت احسنت»هایی که در واکنش به پاسخ‌های یکدیگر می‌گفتند مؤید همین رویکرد محترمانه دو نامزد بود؛ این شاید نکته بسیار مثبت مناظره دیشب بود؛ البته همین حدود نگه داشتن‌ها، از منظر عده‌ای با ذات مناظره که اندکی رویکرد تهاجمی را می‌طلبد، منافات داشت؛ بر همین اساس، برخی کاربران شبکه‌های مجازی، مناظره دیشب را «نامناظره» و «نصیحت الملوک» نامیدند.در ابتدای مناظره، پزشکیان از پرداخت مبالغ هنگفت به یک سایت نزدیک به جلیلی برای تخریب و دروغ‌پراکنی علیه خود خبر داد. در مقابل، جلیلی جزوه‌ای قطور و سیمی‌شده را نشان داد و گفت که این جزوه حاوی تخریب‌ها و مطالب خلاف واقعی است که طی مدت انتخابات به او نسبت داده‌اند.
پزشکیان که مناظره را طوفانی آغاز کرده بود، در نخستین کلامش بحثِ «بنزین» را پیش کشید و گفت که این کالای استراتژیک را بدون رضایت مردم گران نمی‌کند. این در حالی است که وی پیش‌تر قبل از آنکه کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری شود، در یک نشست دانشجویی گفته بود: بنده معتقدم که بنزین را باید به قیمت بازار آزاد یعنی ۲۵هزار تومان به مردم فروخت!
پزشکیان همچنین خبر منتشرشده به نقل از فرزندش را که حاوی توهین به مولوی عبدالحمید بود دروغ و جعلی نامید.
طالبان یا منافقین؟!
جلیلی نیز همین بحث توهین‌ها و تخطئه‌ها را ادامه داد و به سخن‌ها و توییت‌های اعضای ارشد ستاد پزشکیان اشاره کرد که او و هوادارانش را تابع تفکر«طالبان» معرفی می‌کنند. جلیلی در همین راستا گفت: مردم آمده‌اند در فضای مردم‌سالاری دینی رای داده‌اند؛ هنوز نتیجه انتخابات اعلام نشده به ۱۰میلیون یا ۹میلیون از مردم بگوییم طالبان‌اید؟ این کمک می‌کند؟!
بیش از ۲۰دقیقه از مناظره دیشب گذشته بود اما دو نامزد انتخاباتی هنوز در حال و هوای گلایه از تخریب‌ها بودند و کمتر وارد متن اصلی می‌شدند؛ پزشکیان در واکنش به گلایه جلیلی از انتساب طالبانیسم به خود و تفکر و هوادارانش، به ماجرای حضورش در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) اشاره کرد؛ جایی که عده‌ای او را منافق خواندند. پزشکیان با زبان شِکوه گفت: آیا من که زندگی و کارم بر اساس اعتقاداتم است، منافقم؟!
پس از شکوه و گلایه از تخریب‌ها، دو نامزد بالاخره وارد متن و موضوع اصلی شدند؛ وقتی بحث به نحوه مواجهه با اعتراضات مردمی کشید، جلیلی خاطره‌ای از منصرف شدن یکی از کارگران هپکو از خودکشی به خاطر بهبود اوضاع این کارخانه با کمک شهید رئیسی نقل کرد. پزشکیان نیز به یک مشکل ساختاری در موضوع مواجهه با اعتراضات مردمی اشاره کرد و با زبان انتقادی گفت: ما مگر گذاشته‌ایم که در مردم مطالبه‌گری به‌وجود بیاید؟
نحوه مواجهه با اعتراضات
بحث در همین حوزه نوع مواجهه با اعتراضات مردم بود که پزشکیان مدعی برخورد با معترضان به‌وسیله باتوم شد! در مقابل جلیلی تاکید کرد که اعتراض فقط به خیابان آمدن نیست؛ باید مردم بتوانند بگویند که فلان کار خطاست یا ناقص است و جواب نمی‌دهد. وقتی مناظره دیشب به مبحث عدالت و پرداخت‌های عادلانه رسید، پزشکیان گفت که نباید کسی ناعادلانه حقوق بیشتری از بقیه بگیرد.
بحث شیرین فیلترشکن‌ها!
در قضیه شبکه‌های اجتماعی که یکی از دغدغه‌های مهم رأی‌دهندگان به‌ویژه قشر جوان است، جلیلی تاکید کرد: اگر می‌خواهیم از فضای مجازی به‌خوبی استفاده کنیم باید سرعت شایسته داشته باشیم. بررسی‌های ما این است که می‌شود سرعت اینترنت موبایل را ۱۰برابر و اینترنت ثابت را ۵۰برابر افزایش داد. پزشکیان در قضیه اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، بحثِ فیلترشکن‌ها را پیش کشید؛ بازاری که بسیار سودآور است و گفته می‌شود یک میلیارد دلار سودِ حاصل از فروش آنهاست. پزشکیان در این راستا گفت: الان مردم بیش از اینترنت، پول فیلترشکن می‌دهند و در این فیلترشکن تازه آن محدودیت و کنترل هم دیگر نیست. ادامه مناظره وقتی به سوالات اختصاصی از نامزدها رسید، جلیلی در پاسخ به سوال اختصاصی‌اش، مبنی بر اینکه فرآیند تصمیم‌گیری در دولت شما چگونه است، با تعریض و کنایه به رقیبش گفت: رییس‌جمهور با رییس دانشگاه فرق دارد؛ باید تصمیم بگیرد. باید مباحث کارشناسی را قبلا انجام داده باشید و وقتی اعلام آمادگی می‌کنید برای ریاست‌جمهوری باید از قبل کارهای کارشناسی‌تان را انجام داده و بین نگاه‌های مختلف جمع‌بندی کرده باشید.
آغاز مناظره واقعی در یک‌سوم پایانی
مناظره شب گذشته وقتی به یک سوم پایانی رسید، تازه شبیه مناظره و رقابت کلامی و استدلالی میان دو نامزد شد؛ آنجایی که پزشکیان مدعی تخفیف در فروش نفت به چین شد و از جلیلی پرسید ما امروز نفت را بشکه‌ای چند می‌فروشیم؟ جلیلی البته پاسخ واضحی به این سوال نداد و به قیمت جهانی نفت استناد کرد.
گوشه‌چشم به پاشنه آشیل رقیب
وقتی بحث به برجام و FATF نیز کشیده شد، مجددا دو نامزد اصطلاحا وارد حالت پینگ‌پنگی شدند؛ پزشکیان با گوشه‌چشمی که به پاشنه آشیل جلیلی در جریان مناظرات قبلی داشت، با طعنه به رقیبش گفت: «مشکل اصلی ما در مملکت این اختلاف است که FATF وقتی دولت قبل است مخالفت می‌شود ولی در دولت بعدش موافقت می‌شود.» این سخنان پزشکیان یادآور خاطره‌ای بود که پورمحمدی در جریان مناظره چهارم، از گفت‌وگویش با جلیلی در حاشیه یکی از جلسات شورای عالی امنیت ملی (شعام) نقل کرد. جلیلی نیز با شنیدن این سخن رقیبش خطاب به او یادآور شد که «ما در قضیه برجام و FATF طلبکار هستیم نه بدهکار.» بحث که به اینجا کشید، پزشکیان از جلیلی پرسید، بالاخره برنامه شما در قضیه برجام و FATF چیست؟ که جلیلی بار دیگر تاکید کرد که ما باید در این قضایا طلبکار باشیم؛ پزشکیان در واکنش گفت: اینکه شعار است، برنامه‌تان چیست؟ جلیلی در پاسخ گفت: باید برای اقتصاد جانمایی کنیم و سفارتخانه‌های‌مان را به سکوهای صادراتی تبدیل کنیم و معطل سه کشور نمانیم.
به‌طورکلی مناظره دیشب نسبت به پنج مناظره قبلی که در دور نخست انتخابات میان ۶نامزد برگزار شد، اندکی پرهیجان‌تر و جذاب‌تر بود که علت اصلی این امر ساختار دونفره این مناظره بود؛ همچنین با توجه به اینکه انتخابات پانزدهم تیر، به‌نوعی حکم فینالی سیاسی را دارد، خود به خود هر نوع رقابت و کنشی در باب آن، هیجانی و جذاب می‌شود. اگرچه ابتدای مناظره دیشب، محترمانه بود و نامزدها از تعرض کلامی به یکدیگر اجتناب می‌کردند، اما اواخر آن به مجادله و تنازع کلامی ختم شد و نامزدها صریحا در سخنان یکدیگر وارد شدند و دیگری را به ناتوانی متهم کردند. پزشکیان گفت: جلوی چشم مردم می‌گویم همین الان انصراف می‌دهم، اگر جلیلی بتواند رشد اقتصادی هشت درصد را محقق کند، اما اگر نتوانست، اعدامش کنید. جلیلی نیز مکررا از پزشکیان خواست اگر برنامه دارد ارائه کند.
شایان ذکر است، خارج از موضوع حرف زدن، راهگشا نبودن، چالشی نبودن و بدون برنامه اقناعی بودن و منسجم نبودن برنامه‌های نامزدهای مناظره‌کننده، از عمده انتقادات به پنج مناظره دور نخست انتخابات بود؛ عیوبی که در مناظره دیشب کمتر به چشم آمد.