آگاه: بازارها هنوز هم حرف اول شهر را در شهر می‌زنند. کرکره‌ها که پایین می‌آیند، پرچم‌های سیاه که از این سر تا آن سر بازار کشیده می‌شوند، چهارپایه روضه‌خوان‌ها که وسط بازار گذاشته می‌شوند، همه شهر می‌فهمد که وقتِ آن سوگواری بزرگ رسیده است که وقت، وقت عزای حسین است. اگر از هیاهو و شلوغی کتابفروشی‌های میدان انقلاب به طرف خیابان کارگر جنوبی برویم، در بین راسته مغازه‌های خیابان انقلاب با همان بافت قدیمی و معماری تودرتوی معروف ایرانی پاساژ مهستان واقع شده است. می‌گویند در سال۱۳۷۴ با ۹طبقه ساخته شده است. اول قرار بود این پاساژ محل تجمع موبایل‌فروشان شود اما دست تقدیر اینجا را بورس فروش محصولات مذهبی، فرهنگی، وسایل گازسوز و چاپ و تبلیغات کرد.
بازاری رقابتی
براساس گزارش میدانی آگاه از مجتمع فرهنگی و مذهبی مهستان، محصولات به نسبت سال گذشته حدود ۳۰درصد افزایش قیمت داشته‌اند. همه فروشندگان وضعیت بازار را نابسامان می‌سنجیدند. با برخی از مغازه‌داران گفت‌وگو کردیم، آنهایی که تولیدکننده بودند به‌دلیل سابقه بیشتر و شرایط متفاوت خودشان برای فروش، شرایط را عالی می‌دانستند و آنهایی که واسطه بودند چندان راضی نبودند و به عقیده‌شان قیمت محصولات دوچندان شده اما از میزان فروش کاسته شده است. یکی از تولیدکنندگان می‌گفت: «در روزهای اخیر مردم درگیر انتخابات بودند و انتظار می‌رفت از آمار فروش کاسته شود اما برعکس امسال فروش بیشتری داشته‌ایم. قیمت‌ها تغییر کرده است اما حالت رقابتی نیز در بازار وجود دارد. خودمان از عید غدیر بانی شده‌ایم و چندان قیمت کتیبه‌های تولیدی‌مان را افزایش نداده‌ایم. برخی از کتیبه‌هایی را که ۱۵۰هزارتومان قیمت داشته‌اند با قیمت ۱۱۰هزارتومان عرضه می‌کنیم یا برخی از کتیبه‌های سه‌متری را که با قیمت ۷۵۰هزارتومان به فروش می‌رسد با مبلغ ۱۰۰هزارتومان کمتر می‌فروشیم. کیفیت اجناس نیز در قیمت آنها موثر است. قیمت کتیبه سه‌متری که آستر دارد و مخمل درجه یک ایاز است با کتیبه‌هایی که پشت نمدی‌اند متفاوت است. همین امر در بازار رقابت ایجاد می‌کند.»
فروشنده دیگری می‌گوید: «قیمت‌ها تغییر داشته و همین امر موجب شده تا مشتریان بیشتر محصولات را به‌صورت عمده تهیه می‌کنند تا هزینه کمتری بپردازند. قیمت‌هایمان را از سال گذشته تغییر نداده‌ایم و همان کتیبه سه‌متری را که سال گذشته با قیمت ۶۵۰هزارتومان عرضه کرده بودیم، می‌فروشیم. کتیبه‌های دومتری حدود ۳۸۵هزار تومان قیمت دارند. جنس پارچه‌های ما چندان متفاوت نیست و چندان تاثیری در میزان قیمت ندارند. سال گذشته میزان فروش محصولات بالاتر و بهتر بود برخی از مشتریان برای خرید می‌آیند اما زمانی که قیمت‌ها را می‌پرسند تنها نگاه می‌کنند و می‌روند.»
کاسب دیگری معتقد است: «قیمت‌ها بسیار تغییر کرده و دوبرابر شده است و باوجوداین کیفیت نیز در برخی از محصولات بسیار پایین آمده است. مشتریان زمانی که قیمت‌ها را می‌پرسند می‌روند و تنها تماشا می‌کنند. نسبت‌به سال گذشته آمار فروش و کیفیت اجناس کاهش یافته اما درعوض قیمت‌ها بالا رفته است.»
در این بین مغازه‌دار دیگری از کاهش قدرت خرید مردم شکایت می‌کند و می‌گوید: «از مسئولان انتظار داریم به‌جای خبرنگاران به خیابان بیایند و مشکلات و حرف‌های مردم را بشنوند و به درد مردم رسیدگی کنند تا از بازار این بخش که باید تولیدکنندگانش مطلع شوند.»
مجتمعی با حس و حال ویژه
مهستان مجتمعی است که حال و هوای خاصی از آن به مشام می‌رسد. گویی مشتریان و فروشندگان همگی از جنس دیگری هستند، شاید دلیلش به روح معنوی‌اش بازگردد، چراکه کالایش تجملی نیست، بلکه آرامش روح است. اگر در گذشته‌های نه چندان دور نوارهای مذهبی تنها به‌صورت دست به دست بین بچه‌هیاتی‌ها می‌چرخید، یا خرید پرچم‌های مذهبی تنها محدود به بازار تهران ابتدای خیابان ناصرخسرو می‌شد یا حتی اگر فروشگاه‌هایی در تهران بودند که کالاهای فرهنگی ـ مذهبی را عرضه کنند، تعدادشان محدود بود و در حد و اندازه‌ای نبود که بتواند پاسخگوی نیازهای موجود در جامعه باشد اما با راه‌اندازی پاساژ مهستان، امروز این محدودیت از بین رفته است. مهستان با داشتن بیش از ۶۰فروشگاه مختص کالاهای مذهبی بار کل فروشگاه‌های مذهبی را یک‌تنه به دوش می‌کشد.
هرساله با نزدیک شدن به ماه محرم، بازار لوازم موردنیاز هیات‌ها، مساجد و تکیه‌ها داغ می‌شود و معمولا هیات‌های مذهبی پیش از فرارسیدن ایام محرم دست به خرید وسایل موردنیاز خود می‌زنند. در واقع می‌توان گفت محرم بازار اقتصادی خود را دارد. امروز اگر به این پاساژ مراجعه کنید، تنوع محصولات فرهنگی ـ مذهبی در پاساژ به اندازه‌ای است که تصمیم‌گیری در انتخاب محصول موردنظر دشوار به نظر می‌رسد. فعالیت فروشگاه‌های این مجتمع از ۱۰روز قبل از عید غدیر تا روز تاسوعای حسینی و نیمه شعبان و ۲۲بهمن به اوج می‌رسد. اما ایام محرم شور و حال دیگری در این پاساژ به چشم می‌خورد، همه مجتمع یک‌دست و یکپارچه محرمی می‌شوند و محصولات و وسایل مختص این ماه را می‌فروشند. محصولاتی چون پرچم، لوح‌های فشرده مذهبی، کتاب، اشعار و نوحه‌های مذهبی و...
تولیدات انحصاری
یکی دیگر از تولیدکنندگان پارچه و کتیبه می‌گوید: «جنس‌ها همه تولید خودمان است و انحصاری است. کار مغازه ما اختصاصی تولید کتیبه است. با اینکه همیشه محصول آماده داریم اما مشکل همیشگی‌مان اتمام زودهنگام محصولات است. سال گذشته هنگام نصب کتیبه‌ها در مغازه، مشتریان از کتیبه استقبال و درجا خریداری می‌کردند. امسال هم سرمان شلوغ‌تر از سال گذشته است. قیمت‌ها به نسبت سال گذشته حداقل ۳۰درصد افزایش داشته است. کتیبه سه‌متری با پارچه وارداتی چیزی حدود یک‌میلیون و ۸۰هزارتومان قیمت دارد. در ایام محرم همه کاسبان مجتمع مهستان حتی کسانی که در طول سال محصولات دیگری عرضه می‌کنند دست به فروش پرچم و کتیبه می‌زنند که ازلحاظ اخلاقی و اصول کاسبی نادرست است. این موضوع موجب می‌شود تا آمار فروش در کل بازار کمی کاهش داشته باشد.»
محصولات فرهنگی مذهبی به قدری متنوع هستند که توجه بسیاری از علاقه‌مندان را به خود جلب می‌کنند. مهر و تسبیحات رنگارنگ، قاب‌های گوشی با طرح‌های حرم ائمه(ع)، گیف‌کارت‌های مناسب ایام محرم، لیوان و فنجان و نعلبکی‌های مزین‌شده به نام ائمه و... همگی از آن دست محصولاتی هستند که طرفداران بسیاری دارند. یکی از تولیدکنندگان محصولات فرهنگی از آمار عالی میزان فروش و استقبال‌ها می‌گفت: «ما هم تولیدکننده و هم مصرف‌کننده هستیم و فروش محصولاتمان در همه حال خوب است. اگر مناسبت باشد فروش بسیارخوبی داریم و درحالت عادی هم فروش خوبی داریم، زیرا خودمان تولیدکننده هستیم و محصولات را با قیمت‌های مناسب و سود کم به دست مشتریان می‌رسانیم. سعی داشتیم قیمت‌ها را بالا نبریم، مگر در حد محدود آن هم در برخی از محصولات.»
طبل‌های میلیونی
طبل، سایدرام، سنج، زنجیر، انواع پرچم و... که محصولات فرهنگی محرم محسوب می‌شوند، میزان خرید و فروش‌شان با اقلام غذایی در یک ردیف قرار می‌گیرد، چراکه این محصولات و پرچم‌آرایی حسینی یکی از محصولات مهم برای فعالیت هیات‌ها به‌شمار می‌رود. براساس مشاهدات میدانی از مجتمع مهستان در نخستین روز از ماه محرم، به‌طور میانگین قیمت فروش طبل از ۶۳۰هزار تومان تا ۱۲میلیون و ۲۰۰هزار تومان است. طبل سایدرام سه نوع چوبی، استیل و آهنی دارد. سایدرام آهنی از سه‌میلیون و۴۵۰هزارتومان تا چهارمیلیون و ۹۰۰هزارتومان و سایدرام استیل از دومیلیون و ۳۵۰هزارتومان تا ۶میلیون و ۵۰۰هزارتومان به فروش می‌رسد. همچنین زنجیر که از پرمصرف‌ترین کالاها در این مدت است، قیمت متغیر از ۶۵هزار تومان تا ۴۳۰هزار تومان دارد.
افزایش ۴۰ درصدی
جمعیت حاضر در مجتمع به نسبت زیاد بود اما بیشتر مردم به نگاه کردن و پرسش قیمت محصولات بسنده می‌کردند اما بازار فروش لباس‌های مشکی گویی بهتر از سایر محصولات بود. با آنکه قیمت لباس‌ها ۴۰درصد افزایش داشته اما آمار فروش به نسبت پایین‌تر از سال گذشته است. برخی از تی‌شرت‌های مردانه که برچسب‌هایی با نام ائمه و امام حسین(ع) بر رویشان حک شده بود به نسبت سایز قیمتی متغیر داشتند و به گفته تولیدکنندگان این محصول سال گذشته نیز با قیمت۲۵۰هزار تومان به فروش می‌رسید. یکی از فروشندگان معتقد است که بحبوحه انتخابات تازه فروکش کرده است و باید منتظر ماند تا در یکی دو روز آینده میزان فروش مشخص شود اما کاسب دیگری که مغازه‌اش مملو از افراد درحال پرو لباس است، می‌گوید: «آمار فروش درمجموع نسبت‌به سال‌های گذشته کاهش داشته اما میزان فروش ما با روش‌های خاص و فروش‌های آنلاین به نسبت بهتر و بالاتر است.» قیمت لباس‌های تعزیه نیز به همین میزان افزایش قیمت داشته است و بهایی حدود یک‌میلیون تومان به بالا دارد.