آگاه: آنچه مسلم است؛ تعقیب منافع مشترک و تسریع روند تصویبی از کانال پارلمانی، مسیری پرشتاب و مثبت برای پیوند مناسبات کشورها محسوب می‌شود و پارلمان‌ها به‌عنوان حلقه واسط بین دولت‌ها، ظرفیت روند تسهیل روابط دوجانبه را با ارائه شناخت بیشتر در جهت ریل‌گذاری همکاری دولت‌ها مدنظر دارند.
لذا در میان بخش‌های مختلف پارلمان، گروه‌های دوستی پارلمانی، کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و همچنین دیگر کمیسیون‌های تخصصی و مشترک در جهت انسجام راهبردی و قوام‌بخشی به‌عنوان ضابطان تحکیم روابط پارلمانی، تلاش در بازنگری همکاری‌ها و ارتقای سطح مناسبات را دارند. حائز اهمیت آنکه؛ افزایش اعتماد عمومی در ایفای نقش پارلمانی در حوزه سیاست خارجی، از جمله ویژگی‌های دیپلماسی عمومی است و آنجا که رعایت ارزش‌ها، اعتماد و اعتقاد به روح قوانین در رویکرد نمایندگان تقویت شود، لاجرم نفوذ نرم قدرت حاکمیت و دیپلماسی عمومی افزایش پیدا می‌کند.
مسلم آنکه نظام بین‌الملل همواره بین دولت‌ها و ازسوی وزارت امورخارجه موظف به تعاملات در ظرف دیپلماسی بوده است و نمایندگان پارلمان‌ها به‌عنوان عضوی شاخص، همواره به‌عنوان منبع نرم‌افزاری قدرت با استعداد و توان جذب از منظر پارلمان نقش ارزشمندی را در عرصه دپیلماسی پارلمانی ایفا کرده‌اند.
بی‌گمان پارلمان‌ها و دولت‌ها باید برای توسعه مسائل در حوزه‌های مختلف تلاش کنند تا بتوانند در راستای توسعه روابط اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی تسهیل‌گری‌های بسیاری با دیگر کشورها از کانال پارلمانی داشته باشند و ایجاد مسیر همکاری بین پارلمانی می‌تواند در همه حوزه‌ها تسهیل‌گری و از مجرای تصویب قوانین به انسجام و تحکیم روابط بین کشورها بینجامد.
بر این اساس سیاست قطعی جمهوری اسلامی گسترش روابط با همه کشورهای جهان به‌ویژه همسایگان خواهد بود و توسعه اقتصادی، سرمایه‌گذاری و مبادلات تجاری از کانال مجلس شورای اسلامی، تاثیرات منطقه‌ای و بین‌المللی را شتاب خواهد بخشید و فرصتی مناسب برای توسعه روابط با سایر کشورها ایجاد و توافقات در سطح عالی پارلمانی را تقویت خواهد کرد.
امروزه تمرکز بر نقش مجالس در ارتقای نظام روابط بین‌الملل حائزاهمیت است و تسریع در ایجاد ساختارهای تحکیم روابط و توسعه کریدورهای تجاری با نقش‌آفرینی بیشتر و موثرتر در زنجیره ارزش جهانی از پارلمانی مشهودتر است و ایجاد ظرفیت در حوزه‌های مختلف راهبردی، مکمل و تقویت‌کننده نقش دیپلماسی پارلمانی در بهبود روابط منطقه‌ای و بین‌الملل است که با تاکید بر تاثیرگذاری پارلمان‌ها در روابط دیپلماسی مهم شمرده می‌شود.
دولت‌ها و وزارت خارجه، هرچند محور و نیرو محرکه دیپلماسی هستند اما پارلمان‌ها به‌عنوان حلقه واسط و ریل‌گذار قانونی، همواره به‌عنوان یاریگر دولت برجسته و قابل اهمیت بوده و علاوه بر اینکه در ارتقای سطح مناسبات پارلمانی برای خود جایگاه تعریف کرده‌اند، نگاه متفاوت دیپلماتیک را نیز در عرصه پارلمانی ارائه داده و همین موضوع، نقش مجالس جهانی را در همراهی و همکاری بیش از پیش تقویت کرده و دستاوردهای روابط پارلمانی از سوی دستگاه دیپلماسی مورد توجه قرار گرفته است.
حائز اهمیت اینکه پارلمان‌ها شتاب‌دهنده روابط بین کشورها محسوب شده و قادرند که مجالس دیگر کشورها را از تصویب مصوبات خسران‌پذیر منع و در تصویب مصوبات موثر کمک‌کننده باشند، چراکه منابع قدرت در مجلس توان جذب بازیگری بیشتری در سطح بین‌الملل را داشته و متقاعدسازی و پذیرش اقناعی سیاست‌های حاکمیت از طرف بازیگران داخلی و خارجی را افزایش می‌دهند.
بر این اساس چون دیپلماسی عمومی پارلمانی بیشتر بر جنبه‌های هویتی و نرم‌افزاری قدرت تاکید کرده و از آنجا که هدف اصلی سیاست خارجی تامین منافع و امنیت ملی است، مجلس شورای اسلامی نیز باتوجه‌به وسعت و دامنه موضوعاتی که در روابط دوجانبه یا چندجانبه در نظام بین‌الملل دنبال می‌کند، در کنار دولت و نهادهای سیاسی وابسته به قوه مقننه توانسته است در حل و فصل مسائل بین‌المللی و توسعه روابط با دیگر کشورها نقشی اساسی داشته باشد.
بر این اساس یکی از ظرفیت‌های مهم در پارلماسی گروه‌های دوستی پارلمانی است که باتوجه‌به نقش و جایگاه خود در ساختار سیاست خارجی قدرت نفوذ محسوس و قابل اعتمادی داشته است که با تحرک‌بخشی و حیثیت‌بخشی به جایگاه قانونگذاری در روابط بین‌الملل تبدیل شده است. مهم آنکه دیپلماسی پارلمانی قدرت مانور در حوزه سیاست خارجی ورای محدودیت‌های وزارت امورخارجه را افزایش داده است و طریق همپوشانی اهداف و جهت‌گیری‌ها در هم‌افزایی ظرفیت‌ها با دیگر کشورها نهایت همکاری را داشته و دلیلی بر قوام و انسجام راهبردی فعالیت بوده و به‌عنوان پیشران توسعه دیپلماسی پارلمانی و اشتراک‌گذاری تجارب با سایر کشورها تلقی دولت را در مسیر نیل به اهداف و راهبردها کمک کرده است.
بارها شاهد بوده‌ایم که دولت‌ها در فرآیند تحکیم روابط و استمرار مناسبات با توفیق همراه نبوده، اما از آنجا که تعاملات از طریق پارلمانی در محدوده عرف دیپلماتیک پیش نرفته، راحت‌تر توانسته است با عبور از چارچوب‌های رسمی، توان همکاری بین کشورها را افزایش دهد. بدین منظور، اهمیت توسعه روابط دوجانبه و چندجانبه و استفاده از ظرفیت اقتصادی و ژئوپلیتیکی نیز در روابط بین‌الملل با ارتقای روابط پارلمانی منجر به انجام بوده است و مجلس شورای اسلامی نیز در این راستا با توسعه دیپلماسی پارلمانی با دولت‌ها و بخش خصوصی در روند تصویب قوانین مجلس و تلاش در جهت اعمال آن در سطوح داخلی و خارجی، نظام و سیاست بین‌الملل را درگیر خود کرده است و درکنار دولت‌ها و نهادهای سیاسی بین‌المللی با در اختیار داشتن متخصصان قانون، دیپلماسی و حقوقی به ایفای نقش در توسعه روابط و حل چالش‌ها و مشکلات بین‌المللی در قالب دیپلماسی پارلمانی عرض اندام کرده است.
پارلماسی و مناسبات بین‌المللی ایران
علی مظفر ـ آگاه مسائل بین‌الملل
۲۶ تیر ۱۴۰۳ - ۲۱:۵۸
ترسیم و تعیین نقشه راه در جهت ارتقای مناسبات با جهان از گذرگاه مجلس شورای اسلامی، تلاشی است که طی سالیان متمادی با هدف فرآیند اعتمادسازی و تقویت روابط مورد توجه قرار گرفته است و ایجاد تعاملات، بهبود روابط و تقویت مراودات با چشم‌انداز خروج از دایره تحریمی غرب، بسط و گسترش همکاری‌ها، جمهوری اسلامی ایران را به کوشش بیش از پیش واداشته است.