آگاه: دریای خزر یا کاسپین بزرگ‌ترین دریاچه جهان است که بین دو قاره آسیا و اروپا قرار گرفته است. این بزرگ‌ترین پهنه آبی و کوچک‌ترین دریای خودکفا در منطقه موسوم به آسیای مرکزی با مساحت تقریبی بیش از ۳۶۰هزار کیلومتر محصور در خشکی است که از جنوب با ایران، از شمال با روسیه، از غرب با آذربایجان و از شرق با جمهوری‌های ترکمنستان و قزاقستان محدود و قرار گرفته و از موقعیت مهم اقتصادی همچون دارا بودن سوخت‌های فسیلی و منابع دریایی و همچنین شرایط ویژه سیاسی، فرهنگی و تاریخی برخوردار است.
امروز با مستندات بین‌المللی و گواه کارشناسان و دریانوردان جهان، به‌جرات می‌توان گفت نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران در عصر حاضر در بهترین شرایط قرار گرفته است که البته این نقطه هیچگاه برای فرماندهان و کارکنان ناوگان دریایی ارتش به معنای توقف و هدف غایی نیست؛ به همین منظور برای تکامل، پیشرفت و ارتقای جایگاه دریایی خود برنامه‌ریزی کرده که یکی از آن برنامه‌های توسعه و اقتدار محور اجرای رزمایش‌ها نظامی و تمرینات مشترک امداد و نجات با دیگر کشورهاست، قبل از بیان اهداف و پیامدها و دستاوردها رزمایش مرکب امداد و نجات دریای خزر بسیار مناسب است تا به‌صورت مختصر با برخی از اقدامات نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران آشنا شویم.
تاریخچه زرین ناوگان دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران بعد از انقلاب بسیار شکوهمند و پرصلابت بوده و قله‌های افتخار زیادی را در طول ۴۶سال گذشته انقلاب اسلامی فتح کرده و گام‌های بلند و استواری را در جهت عزت و سربلندی کشور عزیز ایران برداشته است.
ازجمله اقدامات نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران را می‌توان به چهار گام آن، به‌طور مختصر و اجمالی اشاره کرد.
الف - گام اول؛ حماسه‌آفرینی در طول دوران دفاع مقدس همچون حماسه هفتم آذر ۱۳۵۹ و مقاومت ۳۴روزه خرمشهر
ب- گام دوم؛ در دوران سازندگی و خوداتکایی و تحریم‌گریزی
در حوزه آموزش منابع انسانی و استفاده از ظرفیت‌های داخلی جهت ساخت و تعمیر و بازسازی تجهیزات سطحی، زیر سطحی و موشکی و الحاق آن به ناوگان دریایی ارتش، با شروع ساخت ناوشکن تماما ایرانی جماران و زیر دریایی فاتح، ناوشکن‌های سهند، دنا، دیلمان... و همچنان این راه ادامه دارد.
ج - گام سوم؛ دوران اقتدار آفرینی و بالندگی:
نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران با حضور قدرتمندانه در موقعیت‌های مناسب زمانی در جهت ایجاد قدرت بازدارندگی و دورکردن خطرات احتمالی و ایجاد امنیت و جلوگیری از شکل‌گیری کانون‌های ناامنی و مبارزه با دزدان دریایی، در دریا پیام صلح و امنیت همسایگانی و جهانی را مخابره کرده است؛ به‌طور نمونه اعزام به ماموریت دریانوردی ناوگروه۸۶ طی پیرامون کره زمین.
  گام چهارم؛ امید، اعتمادبه‌نفس و نقش‌آفرینی در ترسیم نظم نوین جهانی:
نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران با نگاه بلند و دوردستانه به آینده و با شکستن هژمونی دریایی استکبار جهانی و تحریم‌گریزی و با امید و اعتمادبه‌نفس بالا با اقدامات به‌موقع در تحولات منطقه و فرامنطقه‌ای نقش‌آفرین است.
برگزاری رزمایش‌های مشترک نظامی و امداد و نجات با کشورهای دوست با اهداف مشخص در چارچوب قوانین نیروهای مسلح در تقویم راهبردی ناوگان دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در سطح بین‌المللی درج شده است.
به همین منظور رزمایش مرکب امداد و نجات دریای خزر با حضور پنج کشور حاشیه‌نشین دریای خزر در تیرماه ۱۴۰۳ به میزبانی ناوگان شمال نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی با اهداف و پیامدهای نظامی، سیاسی، اقتصادی و… برگزار می‌شود که برخی از پیامدها و دستاوردهای آن عبارت‌اند از:
الف- ایجاد ظرفیت‌های اقتصادی بر مبنای اقتصاد دریامحور؛
خط و مشی‌ها و سیاست‌های هماهنگ اقتصادی، نظامی، سیاسی و فرهنگی سبب افزایش کارکرد کشور در مسیر توسعه و پیشرفت و استفاده دوچندان ظرفیت‌های اقتصادی می‌شود، یکی از کارکردهای رزمایش مرکب دریای خزر شناسایی و ایجاد ظرفیت‌سازی منابع و منافع اقتصادی آبی و دریامحور برای کشور ایران به‌ویژه در سالی که شعار سال، کاملا اقتصادی است.
ب- حضور امنیت‌ساز و صلح‌آفرین مبتنی بر قدرت بازدارندگی دریایی؛
حضور قدرتمند و تخصصی ناوگان دریایی ارتش راهبردی جمهوری اسلامی ایران در رزمایش امداد و نجات دریای خزر با تجهیزات تماما ایرانی و بومی، پیام واضح و روشنی را به کشورهای همسایه و دیگر کشورهای دوست و دشمن مخابره می‌کند و آن هم چیزی نیست به‌جز صلح و آرامش برای دوستان و اقتدار و مقابله با تمام قوا برای دشمنان.
ج-  ایجاد ظرفیت‌های سیاسی؛
یکی از کارکردهای ذاتی نیروی دریایی در کنار توان دفاعی آن موضوع و ماموریت سیاسی در چارچوب قوانین نظام جمهوری اسلامی ایران و نیروهای مسلح است، همان‌طور که رهبر انقلاب خواص و ویژگی‌های نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی را اینگونه تشریح و تبیین می‌نماید؛ نیروی دریایی یک نیروی نظامی، علمی، سیاسی و بین‌المللی است؛ بنابراین همکاری‌های راهبردی منطقه‌ای و بین‌المللی و نمایش اقتدار و سیادت دریایی در رزمایش امداد و نجات دریای خزر می‌تواند بسیار در تقویت دیپلماسی خارجی و روابط بین‌الملل مهم و اثرگذار باشد.
د - پیام صلح، امنیت و ثبات‌آفرینی در عین اقتدار؛
یکی از پیامدها و دستاوردهای مهم رزمایش مرکب امداد و نجات دریای خزر با حضور کشور حاشیه‌نشین و همجوار دریای خزر ایران عزیز مطمئنا ارسال و انتقال پیام صلح، آرامش، امنیت و ثبات‌آفرینی است. امروز جوانان نیروی دریایی اثبات کردند که دریا و حضور در دریاها انحصاری نیست و با استفاده توان و ظرفیت‌های تمام‌نشدنی داخلی و باور ما می‌توانیم و شعار حسینی «راه ما راه حسین (ع) است» و با شکستن امواج تحریم در دل دریاها و اقیانوس‌ها از منافع ملی ایران دفاع می‌کنند.
ه- اهمیت ژئوپولتیک و ژئواکونومیک دریای خزر؛
(استفاده از موقعیت راهبردی جغرافیایی ایران)
کشورهای ساحلی دریای خزر بدون استفاده از راه‌های مواصلاتی ایران نمی‌توانند تجارت موفق و پایداری با دیگر کشورهای جهان داشته باشند و راه‌حل آن اتصال به جغرافیای ایران در حوزه بسیار مهم دریای خزر و خلیج‌فارس است. به همین دلیل از لحاظ موقعیت اقتصادی در حمل‌ونقل و تبادل انرژی و کالا به‌ویژه در حوزه دریایی نقش بی‌همانندی دارد؛ در همین راستا رزمایش‌های مرکب دریایی با حضور همسایگان دریایی در تقویت موقعیت خاص جغرافیایی و اقتصادی ایران بسیار مهم است.