آگاه: قلیان اکسیژن نام جدیدی است که اگر تا به حال گذرتان به یکی از کافی‌شاپ‌های شمال شهر تهران افتاده باشد احتمالاً با آن مواجه شده‌اید. این نوع قلیان که از چند سال پیش نام آن بر سر زبان‌ها افتاده بود حالا با تأیید رسمی و صریح وزارت بهداشت و درمان در حال توزیع در برخی کافه‌هاست! این امر باعث ایجاد سؤالات، شائبه‌ها و ابهامات بسیار جدی نسبت به عوارض آن و ابهاماتی پیرامون ترکیبات موجود در این نوع قلیان و چرایی تأیید آن از سوی وزارت بهداشت شده است. وزارت بهداشت مدعی‌است که قلیان اکسیژن در قالب «کارآزمایی» در حال توزیع و استفاده است! اما بسیاری از متخصصان ایرادات فنی قابل‌تأملی به این مطالعه وارد کرده‌اند، از جمله اینکه افرادی که تحت کارآزمایی هستند از قرار داشتن در این مطالعه بی‌خبرند؛ از آن‌ها مبالغی نیز بابت استفاده از این نوع قلیان اخذ می‌شود و افراد به هیچ عنوان در جریان عوارض احتمالی قرار نمی‌گیرند یعنی عملاً جوانان دختر و پسر استفاده‌کننده از قلیان‌های اکسیژن تبدیل به «موردهای آزمایشگاهی» وزارت بهداشت در این کارآزمایی شده‌اند!
دکتر مصطفی قانعی؛ رئیس انجمن ریه ایران و دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان سلامت از سرگیجه، کم‌خونی، حالت تهوع و استفراغ، آسیب به جنین در بارداری و... به‌عنوان عوارض ناشی از مصرف گازهای موجود در این قلیان نام برد. این پزشک متخصص در گفت و گویی به جنبه‌های مختلف مصرف این نوع قلیان اشاره کرده است.
وزارت بهداشت مدعی است که با اجرای مطالعه قلیان اکسیژن در کشور، به‌دنبال جایگزینی آن با قلیان دخانی و حاوی تنباکو است تا میزان مصرف قلیان در کشور را کاهش دهد! نظر شما دراین‌باره چیست؟
درباره امکان جایگزینی قلیان اکسیژن با قلیان دخانی، عقل سلیم حکم می‌کند که قبل از انجام یک کار مطالعاتی در ۱۰دانشگاه علوم پزشکی کشور، لااقل تجارب سایر کشورها را نیز پیشِ‌روی خود قرار دهیم.
تجربه سایر کشورها در زمینه قلیان اکسیژن چه بوده است؟
در دهه‌های گذشته در بسیاری از کشورهای جهان از گاز N۲O به‌عنوان گاز خنده استفاده شده است؛ نکته‌ای که الآن وجود دارد این است که این گاز در چین، ویتنام و تایلند افزایش مصرف داشته است و در آسیای جنوب شرقی نیز به‌شکل بالن استفاده شده است. بریتانیا هم از ۲۰۱۴ استفاده از این گاز را آغاز کرده است و بنابراین سابقه مصرف این گاز وجود داشته است و ایران نخستین کشوری نیست که بررسی استفاده از این گاز را آغاز کرده است. در استرالیا، اکسید نیتروژن به‌عنوان ماده غیرقانونی تلقی شده است و عرضه این ماده با هدف استنشاق، دو سال حبس دارد! در هلند استفاده از اکسید نیتروژن در کلاب‌ها ممنوع است و داشتن و واردات و فروش به‌جز مصارف پزشکی و غذایی ممنوع شده است. استفاده از این گاز در سوئد در رویدادها و جشنواره‌ها متوقف شد و در خرده‌فروشی‌ها محدودیت بالای ۱۸ سال دارد. حتی در کشور انگلستان که این ماده را تولید و به دنیا عرضه کرده است، فروش اکسید نیتروژن برای مقاصد تفریحی ذیل مواد روانگردان ۲۰۱۶ قرار دارد و این کشور به‌عنوان تولیدکننده اصلی، استفاده تفریحی آن را غیرقانونی اعلام کرده است یعنی اگر کسی اکسید نیتروژن را به‌قصد تفریح فروخت باید جریمه و زندانی شود.
بنابراین شواهد، استفاده از چند ده سال پیش وجود دارد و کشورها یکی یکی این گاز را استفاده کردند. حالا این سؤال پیش می‌آید؛ چرا کشورها پس از این‌همه استفاده، دست به ممنوعیت آن زده‌اند؟!
اینکه وزارت بهداشت ما اعلام کرده است می‌خواهد آن را جایگزین تنباکو کند، عجیب است، یک بار در جهان چنین کلاهی سر بشریت گذاشته شد و برخی گفتند: «سیگار الکترونیک باید جایگزین سیگار شود.» و مدعی شدند که سیگار الکترونیک بی‌ضرر است اما پس از گذشت چند سال مشخص شد که این سیگارها نیز بی‌ضرر نیست بنابراین ما با مجموعه‌هایی طرف هستیم که به فکر بیزنس و کسب‌وکار خود هستند و این یکی از چالش‌هایی است که در کنترل دخانیات در کشورها از جمله کشور ما وجود دارد. گاز خنده نیز از جنس تجارت‌هایی است که صورت می‌گیرد و اعتقاد داریم این کار نیازی به مطالعه نداشت زیرا شواهد کافی در علم پزشکی برای رد آن وجود داشت و آن‌چه بقیه ممنوع می‌کنند ایران به‌دنبال اجرای آن است!
نکته دیگری که وجود دارد این است که وزارت بهداشت متولی سلامتی مردم است و انتظار می‌رود به‌جای اینکه به‌دنبال کشف جایگزینی جدید برای قلیان دخانی باشد، تلاش خود را برای فرهنگ‌سازی و پیگیری وضع قوانین در راستای کاهش مصرف دخانیات بیشتر کند؛ نظر شما چیست؟
درباره فرهنگ‌سازی باید به این نکته توجه شود که در فرهنگ و دین ما که مردم به آن معتقدند گفته شده است که هرچه به بدن ضرر می‌رساند، ممنوع است. در وزارت بهداشت و گروهی از متخصصین پیگیر این موضوع بودند که میزان مصرف مواد دخانی با تکیه بر همین فرهنگ‌سازی‌ها و قانونگذاری‌ها کاهش یابد اما همین تجارت، کاری کرد که حتی مانع افزایش مالیات بر دخانیات نیز شد!
در کشور ما دو دهه طول کشید که در مجلس شورای اسلامی بتوانیم مالیات بر دخانیات را وضع کنیم و افزایش دهیم؛ در حالی که یکی از راهکارهای کشورهای جهان برای کاهش مصرف دخانیات، همین سیاست بوده است. در کشور ما نیاز به فرهنگ‌سازی‌هایی نیز وجود دارد اما باید دانست که پشت‌پرده این تجارت‌ها، افرادی هستند که قصد دارند با افزایش فروش مواد دخانی، سود کنند، همان‌طور که شاهدیم که تبلیغات سیگار و استفاده از آن در فیلم‌های بسیاری از کشورها ممنوع شده اما در کشور ما به‌تازگی وارد فیلم‌های نمایش خانگی شده است! یعنی افرادی به فکر منافع خود هستند. از سوی دیگر ما شاهدیم که کشورهای خارجی که بسیاری از کالاها را تحریم کردند در خرید و فروش سیگار مشکلی برای انتقال پول ندارند و کارخانه تولید سیگار هم داریم که نشانگر نگاه تجاری افراد فعال در حوزه تولید توتون و تنباکو است.
۲۰ مرداد ۱۴۰۳ - ۱۱:۲۵
عماد خورشید طلب، خبرنگار گروه جامعه: قلیان تا چند دهه پیش تفنن پیرمردها بود، اما زمانی که اختراع مخرب یک مصرف کننده قلیان، موجب شد تا تنباکوهای طعم‌دار یا همان میوه‌ای به بازار بیایند ناگهان مورد پسند همه اقشار و حتی دختران و زنان قرار گرفت. این رشد ناگهانی در مشتریان قلیان، افزایش چند برابری بیماری‌های ریوی و قلبی را هم به دنبال داشت. حالا که هشدار کارشناسان تا حدی به آگاه سازی عمومی رسیده، انگار قرار است قلیان باردیگر تغییر چهره دهد تا جای پای بیشتری در بازار برای خود باز کند.