آگاه: سرش را از سجده بلند کرد و شروع کرد به حرف زدن با حسین. پسرهای بی‌بی‌جان وقتی این حال مادر را دیدند به اطرافیان گفتند اجازه دهید چند دقیقه با خودش خلوت کند. باید سفره دلش را برای حسینی که پیکرش پیدا شده باز می‌کرد: «از همون اول گفتم که شهید شدی، گفتم دروغ هرکی گفته تسلیم صدام شدی! اما حسین جان این چه آمدنی شد؟ قرار آخر ماه صفرمون چی شد پس! حسرت به دل موندم حسین... چطور این تن پاره پاره تو رو ببرم اهواز...» بعد سرش را رو به آسمان برد و فریاد زد: «خانم زینب چی کشیدی تو کربلا... صبرم بده... صبرم بده...»
اینها جملاتی است که پشت جلد کتاب «رازهای بی‌بی‌جان» چشمانم را به خودش خیره کرد. همین جملات کافی بود تا لابه‌لای کلمات غرق شوم. تلاش‌های کودکانه بی‌بی‌جان برای ایستادگی مقابل کشف حجاب رضاشاه، ازدواج و ازخودگذشتگی برای قبول مادری پنج فرزند بی‌مادر در شهر غریب، همراهی با همسر عالم و مبارز، حمایت از نهضت امام‌خمینی(ره) و حماسه دفاع‌مقدس تنها بخشی از زندگی پرافتخار سیده بتول جزایری است که در کتاب «رازهای بی‌بی‌جان» شرح داده شده است.
کتاب «راز بی‌بی‌جان» یکی از کتاب‌های جالب و البته شاخصی است که به‌تازگی توسط انتشارات روایت فتح در حوزه ادبیات دفاع مقدس و درباره مادر شهید سید حسین علم‌الهدی منتشر شده است. الناز عباسیان، نویسنده و روزنامه‌نگار این کتاب را نوشته است. این نویسنده و پژوهشگر حوزه دفاع مقدس دبیر ضمیمه پایداری روزنامه همشهری است و تاکنون ۶کتاب چاپ شده در حوزه دفاع مقدس دارد که شامل عنوان‌های ننه‌علی مادر تمام شهیدان، شقایق‌های ماندگار، از تخته‌های سیاه تا پای سنگرهای سرخ، سرباز کوچک و دفترچه‌های خاکی می‌شود. با این نویسنده گپ‌وگفتی درباره این کتاب داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
لطفا کمی درباره کتاب توضیح می‌دهید؟
این کتاب زندگینامه شیرزنی است که نه‌تنها نشان افتخار مادر یکی از بی‌باک‌ترین فرماندهان شهید دفاع مقدس را بر سینه دارد، بلکه خود گنجینه است برای این انقلاب؛ موسس چایخانه (مرکز پشتیبانی جنگ در اهواز ) و کاروان حضرت زینب(س) برای دلداری خانواده‌های شهدا. کتاب «راز بی‌بی‌جان» همان‌طورکه از عنوان خودش پیداست حرفی تازه دارد. بعد از ۴۳سال از شهادت فرمانده جوان هویزه سیدحسین علم‌الهدی و ۳۳سال از درگذشت مادر قهرمان ایشان روایت‌هایی در کتاب بازگو می‌شود که پیش‌تر به آن پرداخته نشده است. همانطور که می‌دانید کتاب‌های زیادی پیرامون این شهید نوشته شده اما به راز بی‌بی‌جان اشاره نشده است. بی‌شک بیان این راز در کتاب هم به‌نوعی خواسته خود شهید و مادر بزرگوارشان بوده و مسیر را آنها به ما نشان دادند.
نحوه و علت انتخاب سوژه کتاب «راز بی‌بی‌جان» چه بود؟
باتوجه‌به تجربه نگارش چندین جلد کتاب و گزارش در این حوزه، دفتر روایت فتح این سوژه را پیشنهاد دادند.
کتاب بیشتر حول زندگی مادر شهید است یا مادر شهید واسطه و رابطی است برای گفتن و شنیدن از شهید علم‌الهدی؟
این کتاب تنها کتابی است که اختصاصی درباره خود این مادر، در این حجم و با گستردگی خاطرات و روایت‌ها منتشر شده است. بی‌شک به خاطرات سیدحسین و دیگر فرزندان بی‌بی‌جان گریزی زدیم اما روایت مفصل از سید حسین را باید در کتاب خود سید حسین علم‌الهدی بخوانیم. جلد دوم این کتاب (زندگینامه شهید سیدحسین علم‌الهدی) هم در دست تالیف است و ان‌شاءالله توفیق داشته باشم از همین انتشارات روایت فتح منتشر کنم. کتاب‌ها به صورت دوجلدی مادر و پسری منتشر می‌شود.
راز بی‌بی‌جان چه بود که مخاطب با خوندان کتاب آن را کشف خواهد کرد؟
اعتقاد شخصی من این است که شهدا خودشان مسیر نگارش کتاب‌هایشان را مشخص می‌کنند درباره این کتاب هم سید حسین و مادر نازنینشان مسیر کتاب را خودشان مشخص کردند و حتی عنوان کتاب را. راز بی‌بی‌جان مربوط سید حسین علم‌الهدی است به نظرم بهتر است اجازه دهیم خواننده کتاب با خوانش فصل‌های آن به راز بی‌بی‌جان و شخصیت والای این زن پی ببرد.
شیوه نگارش کتاب چگونه است و از زبان چندم شخص بیان شده است؟
انتخاب زاویه دید اولین انتخاب مهمی است که نویسنده باید قبل از نگارش داستان درمورد آن تصمیم‌گیری کند. این تصمیمی است که تقریبا تمام جنبه‌های داستان‌نویسی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. برای بیان یک داستان تاثیرگذار می‌توان انواع زاویه دید را انتخاب کرد ولی تنها یکی از آنها به داستان مرتبط می‌شود. چون این گوهر ارزشمند را ۳۳سال پیش از دست دادیم به نظرم آمد دانای کل بهتر می‌تواند روایت‌های مختلف را کنار هم قرار دهد.
در زمان نگارش کتاب دست‌یابی به اطلاعات دشوار بود یا به‌راحتی شرایط برای تکمیل محتوا فراهم شد؟
متاسفانه در همان ماه نخست شروع تحقیق برای کتاب، دختر ایشان خانم خدیجه علم‌الهدی بر اثر ابتلا به کرونا از دنیا رفتند و عملا ما یکی از همراهان همیشگی بی‌بی‌جان و راوی اصلی کتاب را از دست دادیم. با کمک سید حمید علم‌الهدی و سیدعلی شریعت‌زاده به‌ترتیب پسر و نوه بی‌بی‌جان کار پژوهش را شروع کردیم.
تمامی مصاحبه‌ها را به‌صورت حضوری، جمعی و تلفنی خودم انجام دادم. تالیف کتاب حدود سه‌سال طول کشید. برای کتاب راز بی‌بی‌جان با حدود ۸۰نفر مصاحبه انجام شد. سختی کار کهولت سنِ اغلبِ دوستان بی‌بی‌جان بود که متاسفانه در طول مدت تالیف کتاب چند نفر از راویان به رحمت خدا رفتند. نکته جالب در تحقیق‌های میدانی کتاب بی‌بی‌جان این بود که برای نوشتن از خاطرات این بانو سراغ آدم‌هایی رفتیم که خود گنجی ناشناخته بودند و نفس‌های وجودی‌شان نعمتی است برای این انقلاب و چه خوب است قبل آنکه دیر شود سراغ این عزیزان هم برویم که سرگذشت هر یک کتابی است خواندنی. ناگفته نماند ۶ماه حدود ۳۰کتاب و مقاله در این زمینه خوانده و فیش‌برداری کردم تا دست پر و با پیشینه سراغ مصاحبه بروم.
کتاب چند فصل دارد؟
کتاب در ۱۳فصل خواننده را به‌صورت روایت خطی از کودکی بی‌بی‌جان و سرنوشت پرفرازونشیب تا درگذشت او همراه کرده است. نکته مهم تقارن حوادث زندگی بی‌بی‌جان و اتفاقات مهم تاریخی است. مثل مقابله با کشف حجاب رضاشاه در کودکی، مخالف با اعدام امام‌خمینی(ره) و تلگراف زدن به شاه، مبارزات انقلابی و...
اگر قرار باشد یکی از جذاب‌ترین فصل‌های کتاب را به مخاطب معرفی کنید، کدام بخش را معرفی می‌کنید و چرا؟
فارغ از اینکه بنده حقیر توفیق نگارش کتاب این مادر را پیدا کردم باید عرض کنم انصافا زندگی این مادر پر از اتفاقات جذاب و خواندنی است. دیدارهای این بانو با امام‌خمینی(ره)، مقام معظم رهبری و حتی خانواده‌های ایشان جذاب است. اقدامات اثرگذار بی‌بی‌جان در زمان‌های حساس کشور مثل تاسیس چایخانه اهواز و راه‌اندازی کاروان حضرت زینب(س) و... را نباید از قلم انداخت.
چقدر زمان برد تا «راز بی‌بی‌جان» منتشر شد؟ آیا از روند چاپ کتاب راضی بودید؟
روند تالیف کتاب زمانبر بود اما بلافاصله بعد از تحویل به انتشارات بعد از مراحل مرسوم، کتاب چاپ شد. روایت فتح ناشر ممتاز در حوزه ادبیات مقاومت است و همکاری با این مجموعه برای من افتخار است.
در پایان هدف از نگارش کتاب و پیام کتابتان را هم لطف می‌فرمایید؟
تلاشم این بود در حد توان یکی از قهرمانان گمنام این سرزمین را معرفی کنم.