آگاه: کلیسای سنت استپانوس علاوه بر محل عبادت مسیحیان، مکان اجتماع هنرمندان، فلاسفه، مورخان، دانشمندان و مکانی برای آموزش و تعلیم و تربیت کشیشان و راهبان مسیحی بوده است. این کلیسا به‌دلیل سبک بنا و جنبه فرهنگی از مراکز مشهور دینی و فرهنگی ارمنیان به شمار می‌رود. خوش‌نویسان و خطاطان زیادی در این وانگ حضور داشتند و به نوشتن کتاب می‌پرداختند. نقاشان و تهذیب‌کاران نیز با هنر خود بر زیبایی کتاب‌ها می‌افزودند و به این دلیل به‌عنوان یکی از مراکز خوش‌نویسان ارمنی شهرت دارد. درحال‌حاضر نیز تعداد زیادی از کتاب‌های نوشته‌شده در این کلیسا در کتابخانه‌های جمهوری ارمنستان و ایتالیا نگهداری می‌شود.
کلیسای سنت استاپونس یکی از جاهای دیدنی جلفاست که در محلی به نام قزل وانگ یا صومعه سرخ در استان آذربایجان‌شرقی قرار دارد. این کلیسا در نزدیکی مرز جمهوری آذربایجان و در منطقه آزاد ارس قرار گرفته است.
در ساحل شمالی رود ارس کلیسایی وجود دارد که قرینه کلیسای سنت استپانوس است. قرینه بودن این دو کلیسا این احتمال را به وجود می‌آورد که هم‌زمان و توسط یک قدرت واحد که بر هر دو طرف رودخانه حکومت می‌کرد، ساخته شده‌اند.
کلیسای سنت استپانوس در دوره‌های مختلف مرمت و بازسازی شده است. هاکوپ جوقاتیسی، خلیفه اعظم وانگ استپانوس مرمت این بنا را طی سال‌های ۱۰۵۳ تا ۱۰۶۶ هجری قمری انجام داد. در دوره صفوی نیز بازسازی‌هایی در این کلیسا صورت گرفت و در عصر قاجار هم سنت استپانوس مورد توجه بود. چنانچه براساس کتیبه سنگی به خط نستعلیق که بالای در نصب شده است، در سال ۱۲۴۵ هجری قمری به فرمان عباس میرزا ولیعهد قاجار قریه‌ای در دره شام خریداری و وقف کلیسا می‌شود. متن این کتیبه از این قرار است:
نام کلیسای سنت استپانوس از کلمه یونانی Stephanos گرفته شده که در آیین مسیحیت به معنی تاج و نمادی از حد کمال شناخته می‌شود. کلیسای سنت استپانوس همچنین به‌دلیل قرارگرفتن در روستای متروکه‌ای به نام دره شام به این نام نیز خوانده می‌شود. از آنجایی که این کلیسا در دامنه ارتفاعات ماغارد یا ماقارات بنا شده در منابع ارمنی به آن دیر ماغارد نیز گفته می‌شود.
روی قسمت بیرونی دیوارهای کلیسای سنت استپانوس نقش‌برجسته‌های متعددی ازجمله سنگسار شدن استپانوس مقدس در ضلع شرقی، مصلوب شدن حضرت مسیح(ع) در ضلع غربی و عروج حضرت مسیح به چشم می‌خورد. در قسمت‌های مختلف کلیسا نیز تزیینات متنوعی به‌کار رفته است؛ به‌گونه‌ای که نمای سنگی کلیسا پوشیده از حجاری و مقرنس‌کاری است. درون نمازخانه اصلی با نقاشی‌های زیبای گچی تزیین شده است.
کلیسای سنت استپانوس از بخش‌های مختلفی چون نمازخانه، برج ناقوس، نمازخانه بوعوس پطرس یا اجاق دانیال، صحن کلیسا یا حیاط کلیسا، پیشخوان ورودی اصلی مجموعه، هشتی ورودی، حیاط دیرها، کلیسای قدیمی، سالن‌های آموزش طلاب یا استنساخ کتب، محل اسکان راهب و مسافران یا انبار و محل ذخیره آذوقه و طویله‌های مجموعه تشکیل شده است.
۶ شهریور ۱۴۰۳ - ۱۱:۳۴
در دامان طبیعت بکر و سرسبز جلفا و در میان کوه‌های مرزی جلفا و جمهوری آذربایجان، یکی از زیباترین و مهم‌ترین کلیساهای ایران و از جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی قرار گرفته است. این کلیسا سنت استپانوس یا کلیسای استفانوس مقدس نام دارد. کلیسای سنت استپانوس بعد از قره‌کلیسا دومین کلیسای مهم ارامنه ایران به شمار می‌رود که مورد احترام تمام مسیحیان و حتی دیگر ادیان است. هر ساله ارامنه بسیاری از گوشه و کنار ایران به زیارت این مکان می‌روند.