آگاه: نمایشگاه «ایران‌نوشت» که از ۱۵شهریور آغاز به کار کرده است و تا همین ماه ادامه دارد به‌قدری تحت‌تاثیر سایر مسائل اجتماعی ناشی از تحولات دولت و مجلس و زمزمه‌های گرانی بنزین و اعلام قیمت جدید نان قرار گرفته است، به‌طوری‌که بازدیدکنندگان هم در مسیر منتهی به شبستان‌های مصلی که محل برگزاری نمایشگاه بودند، بی‌توجه به مقصد، گزارش‌های روز را برای هم بازگو می‌کردند و انگار با اعلام قیمت‌های جدید مایحتاج زندگی، صابون افزایش قیمت نوشت‌افزار و ملزومات مدرسه را به تنشان می‌مالیدند. هرچند به استناد بیلبوردهای عریض و طویل نصب‌شده در جای جای نمایشگاه، وزارت صنعت، معدن، تجارت و اتاق اصناف برگزارکننده «ایران‌نوشت» امسال است، باوجوداین بی‌نشانی آن در رسانه‌ها نشانه دیگری از این است که هیچ نهاد دولتی دستکم نمایشگاه امسال را گردن نمی‌گیرد. بی‌نظمی در ورودی و نبود امکان تردد داخلی برای بازدیدکنندگان، معضل همیشگی جای پارک برای نمایشگاه‌های برگزارشده در مصلی، تعداد زیاد غرفه‌های فروش محصولات متفرقه و غیر مرتبط با سال تحصیلی و مدرسه که حاشیه‌های پررنگ‌تر از متن ساخته بودند، نشان از این داشت که امسال نهادهای دولتی حتی روی برداشت تبلیغاتی برگزاری آن نیز حساب نکرده‌اند.
بعد از گذر از هفتخوان فروشنده‌های یقه‌گیر، غرفه‌های کشک‌فروشی و رب‌اناری، صدای ننه‌نقلی و احسان تک پسر شبکه نهال و عروسک‌های نوید و نورا به استقبال بازدیدکنندگان می‌آید و بخشی از صحن را به خود اختصاص می‌دهد. این است که بسیاری از بچه‌ها به‌طور موقت قید خرید مدرسه را می‌زنند و جذب معرکه شبکه نهال می‌شوند.
ورود شخصیت‌های وارداتی ممنوع
در بدو ورود به دو سالن شبستان، اولین چیزی که به چشم می‌خورد این است که نمایشگاه امسال نوشت‌افزار ایرانی بیشتر از سال‌های قبل توانسته شکل و صورت ایرانی و اسلامی به خود بگیرد و می‌توان ادعا کرد هیچ تصویر غیرایرانی حتی به‌صورت اتفاقی در آن دیده نمی‌شود.
سینا دانش‌آموز کلاس پنجمی یکی از دبستان‌های منطقه۹ تهران است که در انتخاب بین دو کوله‌پشتی مانده و به‌سختی سعی می‌کرد به ملاحظات مالی مادرش تن دهد که به «آگاه» گفت: لوازم‌التحریری که تصاویر ایرانی و شهدا را دارند فقط در نمایشگاه‌ها پیدا می‌شوند و در مغازه‌های فروش لوازم‌التحریر شهر نیستند. به همین دلیل، من هر سال همراه خاله‌ها و پسرخاله‌هایم به این نمایشگاه می‌آییم و برای کل سال تحصیلی خرید می‌کنیم. مادر سینا هم با تایید گفته‌های پسرش از قیمت‌های نمایشگاه ابراز رضایت می‌کند.
در حالی‌که از بین محل استقرار غیراصولی غرفه‌ها که ترافیک انسانی ایجاد کرده بود راه باز می‌کردیم، یک غرفه شلوغ توجهمان را جلب کرد؛ محل عرضه دفترهایی در قطع‌های مختلف با تصاویر شهدا و کاشیکاری‌های اصفهان و شیراز و یزد.
مسئولان این غرفه که علی‌الحساب قید بازار یزد را زده و برای برندسازی راهی تهران شده بودند زیر حجم درخواست فروش، عرق می‌ریختند و به نظر می‌رسید خودشان هم از این میزان استقبال غافلگیر شده‌اند. یکی از آنها خیلی باعجله و تند به آگاه می‌گوید: دفترها با تصویر شهید مرتضی آوینی را برای بار سوم در چند روز گذشته موجود کرده‌ایم و از بین دفاتر طرح جلد کاشیکاری، کاشیکاری مسجد نصیرالملک شیراز بیشترین خریدار را دارد.افزایش تعداد غرفه‌های فروش دفتر و کوله‌پشتی با عکس شهدا نشان می‌دهد استقبال از این طرح‌ها نسبت به سال‌های گذشته افزایش داشته است. در این رابطه طرح‌های ایرانی و اسلیمی در رتبه دوم و تصویر شخصیت‌های کارتونی ایرانی در رتبه سوم فروش قرار دارند. علاوه بر این از بین همین شخصیت‌ها، پسر دلفینی، ببعی و شخصیت‌های پویانمایی نوید و نورا رتبه‌های اول تا سوم فروش را به خود اختصاص داده‌اند.
ایران‌نوشت کاملا ایرانی نیست
به‌طورکلی محصولات عرضه‌شده در «ایران‌نوشت» را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد؛ محصولات تولید داخل، محصولاتی با مواد اولیه و فناوری وارداتی که در داخل تولید شده‌اند و محصولات سفارشی و کاملا وارداتی که فصل مشترک هر سه این دسته‌ها رعایت استانداردهای فرهنگی موردتایید ایران‌نوشت است.
به بیان دیگر، اگرچه ملزومات مدرسه ارائه‌شده در ایران‌نوشت کاملا ایرانی نیستند و دورگه‌های وارداتی- داخلی دست برتر را دارند با وجود این می‌توان ادعا کرد توانسته‌اند جلوی یکه‌تازی قهرمان‌های وارداتی در عرصه تولید کیف و کوله‌پشتی و دفتر و مداد را بگیرند. در بین غرفه‌های کاملا ایرانی، غرفه تولیدی کاغذ و دفترهای سنگی جلب توجه می‌کرد. دفترهای این غرفه در آکواریوم عرضه می‌شدند به‌طوری‌که فروشنده‌ها برای اثبات ادعای ضدآب بودن محصولاتشان، دفترها را از آب صید می‌کردند و خشک تحویل مشتری می‌دادند. عموم بازدیدکنندگان با تردید به این دفترهایی که گفته می‌شد از سنگ تهیه شده‌اند و آب‌گریزند نگاه می‌کردند، با وجود این در زمینه فروش رکورد خود را ثبت می‌کرد و جزو غرفه‌هایی بود که بارها در طول ساعات بازدید موجودی خود را شارژ می‌کرد. فروشندگان این غرفه به این موضوع می‌بالیدند که برای تولید دفاترشان یک درخت هم آسیب ندیده است و با این شیوه توانسته بودند توجه بسیاری از خانواده‌ها را به خود جلب کنند و حتی اگر کسی از آنها خرید نمی‌کرد دستکم اقدامشان مورد تحسین قرار می‌گرفت.
روی دیگر تولید و فروش نوشت‌افزار
اما فروش نوشت‌افزار در کشور و در آستانه بازگشایی مراکز علمی و آموزشی روی دیگری هم دارد و آن این است که با وجود گذشت یک دهه از بروز دغدغه ایرانی بودن این محصولات هنوز خارج از نمایشگاه‌های دولتی و در نوشت‌افزارفروشی‌های شهر محصولات ایرانی فراگیر نشده‌اند. «هادی موذنی» که در منطقه ۷ تهران لوازم‌التحریرفروشی دارد در این زمینه به آگاه می‌گوید: لوازم‌التحریر حتی اگر تولید داخل باشد هم کپی است. یعنی تولیدکننده به جای شناخت بازار از سایر کشورها کپی می‌کند و فقط روی محصول عکس یک شهید یا یک عکس مذهبی می‌زند. وی ادامه می‌دهد: آیا همین یک المان یا ویژگی برای بومی‌سازی و تولید نوشت‌افزار کافی است و با چاپ یک عکس نوشت‌افزار بومی می‌شود؟ البته به گفته‌های موذنی می‌توان این را نیز اضافه کرد که آیا نوشت‌افزار بومی فقط ایجاد یک فرصت برای اشتغالزایی و جلب توجه مشتری به تولیدات داخلی است؟ آیا چرخه ناقص تولید با واردات مواد اولیه نوشت‌افزار را می‌توان تولید ملی نام گذاشت؟ یک دهه حمایت از تولیدکننده ایرانی برای تولید نوشت‌افزار به‌جز اثرگذاری بصری و شکستن تابوی معرفی قهرمانان ملی و مذهبی و ارائه یک تصویر جذاب از آنها از چند منظر دیگر توانسته در بازار موج ایجاد کند. آیا این شیوه تولید ملی به‌صرفه است یا باتوجه‌به واردات مواداولیه از خارج روی دست کشور هزینه‌ای گذاشته که در رودربایستی ملی و تعارفات رونق تولید ملی نادیده گرفته می‌شود؟
قیمت لوازم‌التحریر
مداد مشق مشکی از ۱۴ تا ۴۰ هزار تومان
خودکار از ۸ تا ۶۰ هزار تومان
کوله‌پشتی از ۳۰۰ هزار تا ۹۰۰ هزار تومان
مدادرنگی ۱۲ رنگی از ۴۰ تا ۱۶۳ هزار تومان
دفتر ۵۰ برگ خط‌دار سیمی از ۳۳ تا ۷۰ هزار تومان
دفتر ۸۰ برگ خط‌دار سیمی از ۵۰ تا ۷۰ هزار تومان
جامدادی از ۳۶ تا ۲۰۰ هزار تومان
دفتر نقاشی ۸۰ برگ از ۵۰ تا ۸۰ هزار تومان
دفتر ۱۰۰ برگ خط‌دار سیمی از ۹۰ تا ۱۸۰ هزار تومان