آگاه: قناعت با اشاره به اینکه مهم‌ترین دغدغه خانواده‌ها برقراری مستمری متوفیان است، متذکر شد: این موضوع با جدیت درحال پیگیری است و سعی شده این مستمری از همین مهرماه و بدون وقفه پرداخت شود.
مطابق مفاهیم علوم اجتماعی سازمان‌های بیمه‌ای و به‌عبارتی دقیق‌تر، جامعه در موارد فوت نان‌آور خانواده، جایگزین او شده و مسئولیت تامین معیشت بازماندگان بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر متوفی را به‌عهده خواهد گرفت. اما چه افرادی از بازماندگان استحقاق دریافت مستمری را دارند؟ همه بیمه‌شدگانی که تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی هستند که در زمان حاضر بیشتر از نصف جمعیت ایران را شامل می‌شود، بعد از پرداخت حق بیمه و احراز شرایط سن و سابقه بیمه‌پردازی می‌توانند تقاضای بازنشستگی کرده و از مزایای آن در کنار خدمات درمانی استفاده کنند. اما اگر فرد بیمه‌شده یا بازنشسته یا ازکارافتاده کلی فوت کند، این سازمان به بازماندگان وی در صورت احراز شرایط قانونی، مستمری بازماندگان پرداخت می‌کند. رضا دهقان‌زاده، رییس اداره امور بازماندگان اداره کل مستمری‌های سازمان تامین اجتماعی دراین‌باره چنین توضیح می‌دهد: براساس قانون تامین‌اجتماعی، پرداخت حقوق و مستمری به بازماندگان واجد شرایط بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر بازنشسته یا ازکارافتاده کلی فوت‌شده، یکی از تعهدات بلندمدت این سازمان است که به‌عنوان «برقراری مستمری بازماندگان» شناخته می‌شود.
رضا دهقان‌زاده می‌گوید: در صورت فوت بیمه‌شده قبل از بازنشستگی در اثر حادثه ناشی از کار یا بیماری‌های حرفه‌ای (بیماری‌هایی که به‌سبب شرایط محیط کار برای بیمه‌شده پیش می‌آید)، بازماندگان واجدشرایط وی مشمول دریافت مستمری بازماندگان خواهند بود. وی می‌گوید: وفق بند۱۶ ماده۲ قانون تامین اجتماعی، مستمری عبارت از وجهی است که طبق شرایط مقرر در این قانون (قانون تامین اجتماعی) به‌منظور جبران قطع همه یا قسمتی از درآمد به بیمه‌شده و در صورت فوت او برای تامین معیشت بازماندگان وی به آنان پرداخت می‌شود.
رییس اداره امور بازماندگان اداره‌کل مستمری‌های سازمان تامین‌اجتماعی ادامه می‌دهد: بنابراین تعریف و مطابق مفاهیم علوم اجتماعی سازمان‌های بیمه‌ای و به‌عبارتی دقیق‌تر، جامعه در موارد فوت نان‌آور خانواده، جایگزین او شده و مسئولیت تامین معیشت بازماندگان بیمه شده یا مستمری‌بگیر متوفی را به عهده خواهد گرفت.
وی در پاسخ به اینکه ضوابط و نحوه تخصیص مستمری بازماندگان در سازمان تامین اجتماعی چگونه است؟ می‌گوید: در صورت فوت بیمه‌شده بازنشسته، در صورت فوت بیمه‌شده ازکارافتاده کلی مستمری‌بگیر، در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که ۱۰سال آخر حیات خود حداقل حق‌بیمه یک‌سال کار، مشروط بر اینکه ظرف آخرین سال حیات حق‌بیمه ۹۰روز کار را پرداخت کرده باشد، بازماندگان براساس شرایط مطرح‌شده در قانون می‌توانند مشمول دریافت مستمری بازماندگان شوند.
دهقان‌زاده می‌گوید: چنانچه بیمه‌شده فاقد شرایط مقرر (در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که ۱۰سال آخر حیات خود حداقل حق‌بیمه یک‌سال کار، مشروط بر اینکه ظرف آخرین سال حیات حق‌بیمه ۹۰روز کار را پرداخت کرده باشد) باشد، ولی حداقل ۲۰سال سابقه پرداخت حق‌بیمه را قبل از فوت پرداخت کرده یا دارای سابقه پرداخت حق‌بیمه بین ۱۰ تا ۲۰سال باشد یا دارای سابقه پرداخت حق‌بیمه بین یک تا ۱۰سال باشد و همچنین در مواردی که بیمه‌شده در اثر حادثه ناشی از کار یا بیماری‌های حرفه‌ای فوت کند، مشمول تخصیص مستمری بازماندگان خواهد بود. وی در توضیح بیشتر مشمولان برخورداری از مستمری بازماندگان با اشاره به اینکه پرداخت مستمری به بازماندگان بیمه‌شده‌ای که به علل دیگر و غیر از حادثه ناشی از کار یا بیماری‌های حرفه‌ای فوت کند، منوط به احراز چند شرط است، چنین توضیح می‌دهد: در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که در ۱۰سال آخر حیات خود حداقل حق‌بیمه یک‌سال کار را پرداخته باشد مشروط به اینکه ظرف آخرین سال حیات، حق بیمه ۹۰روز کار را پرداخت کرده باشد، بازماندگان وی مشمول دریافت مستمری بازماندگان خواهند بود.
رییس اداره امور بازماندگان اداره‌کل مستمری‌های سازمان تامین‌اجتماعی می‌افزاید: علاوه‌براین، چنانچه بیمه‌شده متوفی حداقل ۲۰سال حق‌بیمه مقرر را قبل از فوت پرداخت کرده باشد، بازماندگان واجد شرایط وی می‌توانند از مستمری بازماندگان با رعایت ماده ۱۱۱ قانون تامین‌اجتماعی استفاده کنند و مجموع مستمری پرداختی به بازماندگان متوفی در این صورت از حداقل مزد کارگر عادی کمتر نخواهد بود. دهقان‌زاده تصریح می‌کند: همچنین در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که بین ۱۰ تا ۲۰سال سابقه پرداخت حق‌بیمه داشته باشد، به بازماندگان وی به نسبت سنوات پرداخت حق بیمه و بدون الزام به رعایت ماده۱۱۱ قانون تامین‌اجتماعی، مستمری پرداخت خواهد شد.
چه افرادی از بازماندگان استحقاق دریافت مستمری هستند؟
دهقان‌زاده در پاسخ به این سوال که بازماندگان واجد شرایط بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر متوفی که استحقاق دریافت مستمری را دارند، کدام‌اند؟ می‌گوید: بازماندگان بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر متوفی شامل پدر و مادر، فرزندان، همسر، فرزندخوانده و نوادگان اناث به شرط نداشتن شغل و شوهر و اثبات کفالت آنها توسط اجدادشان و در صورت احراز شرایط قانونی، مستمری دریافت خواهند کرد. وی با بیان اینکه همسر دائم بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر متوفی می‌تواند از مستمری استفاده کند، می‌افزاید: شوهر بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر زن متوفی مشروط بر اینکه اولا تحت تکفل زن بوده و ثانیا سن او از ۶۰سال متجاوز باشد یا طبق نظر کمیسیون پزشکی موضوع ماده۹۱ قانون تامین اجتماعی ازکارافتاده بوده و درهرحال مستمری دریافت نکند.
رییس اداره امور بازماندگان اداره‌کل مستمری‌های سازمان تامین‌اجتماعی در پاسخ به این سوال که درمورد فرزندان بیمه‌شده متوفی مستمری بازماندگان به چه صورت است، چنین پاسخ می‌دهد: این افراد فرزندان (فرزندخوانده) پسر هستند در صورتی‌که سن آنان کمتر از ۲۰سال (حداکثر ۱۹سال تمام) بوده یا منحصرا به تحصیل دانشگاهی اشتغال داشته یا به‌علت بیماری یا نقض عضو، طبق نظر کمیسیون‌های پزشکی از کارافتاده نیازمند باشند مشمول دریافت مستمری خواهند شد. دهقان‌زاده با اشاره به اینکه گروه بعدی دریافت مستمری بازماندگان شامل فرزندان (فرزندخوانده) دختر مجرد و فاقد شغل است، می‌گوید: این افراد پدر و مادر متوفی هم مشمول دریافت مستمری هستند و به شرط اینکه اولا تحت تکفل او بوده، ثانیا سن پدر از ۶۰سال و سن مادر از ۵۵سال تجاوز کرده باشد یا آنکه به تشخیص کمیسیون پزشکی موضوع ماده۹۱ قانون تامین‌اجتماعی ازکارافتاده باشند و درهرحال مستمری دریافت نکنند. وی اضافه می‌کند: بهموجب قانون حمایت از خانواده، زوجه (عیال) دائم بیمه‌شده متوفی در صورت ازدواج مجدد نیز کماکان در زمره بازماندگان واجد شرایط خواهد بود. شوهر بیمه‌شده زن متوفی نیز تنها مشروط بر اینکه تحت تکفل زن و سن او بیشتر از ۶۰سال باشد یا طبق نظر کمیسیون پزشکی، ازکارافتاده بوده و درهرحال مستمری دریافت نکند، می‌تواند این مستمری را دریافت کند. رییس اداره امور بازماندگان اداره‌کل مستمری‌های سازمان تامین‌اجتماعی می‌گوید: فرزند ذکور متوفی نیز درصورتی‌که سن او کمتر از ۲۰سال تمام بوده یا منحصرا به تحصیل در مقاطع دانشگاهی اشتغال داشته یا اینکه معلول ازکارافتاده نیازمند شناخته شود و فرزند اناث متوفی نیز در صورتی‌که فاقد شغل و شوهر باشد، می‌تواند مستمری بازماندگان دریافت کند.