آگاه: در برهه زمانی پیش از بهار عربی در سال۲۰۱۱، ایده «خاورمیانه بزرگ» که به طرح «خاورمیانه جدید» تغییر ماهیت داده بود، بر ایجاد قوسی از ناآرامی شکل گرفته بود که از لبنان، فلسطین و سوریه شروع و به سمت عراق، خلیج فارس، ایران و مرزهای ناتو در افغانستان گسترش می‌یافت.
در آن مقطع این هرج‌ومرج ساختاری شرایط جنگ و درگیری را در کل منطقه ایجاد می‌کرد که فرصت مناسب را در راستای بهره‌برداری اسرئیل، آمریکا از وضعیت شکننده منطقه فراهم می‌کرد تا بتوانند نقشه خاورمیانه را از نو براساس نیازها و اهداف ژئوپلیتیک خود ترسیم کنند. در برهه پس از بهار عربی، ساختار و بافتار در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به شکلی تغییر پیدا کرد که با از میان رفتن برخی از هم‌پیمانان منطقه‌ای واشنگتن، طرح خاورمیانه جدیدی در قالب آشوب‌سازی در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا نه با حضور مستقیم آمریکا بلکه با استفاده از نیروهای گریز از مرکزی مانند القاعده، داعش، جبهه النصره و… دنبال شد. این طرح مشخصا با اوج‌گیری درگیری‌های داعش در سوریه و عراق به شکل جدی در دستورکار بود.
با وجود تفاوت عملکرد آمریکا در قبال اجرای طرح خاورمیانه جدید در دوره‌های بوش پسر، اوباما و ترامپ، مخرج مشترک همه دولت‌های ایالات‌متحده روی روند تنش‌زایی در منطقه با ابزارهای مختلف بود که بسته به اقتضائات مکانی و زمانی، نحوه بهره‌گیری از ابزارها و بازیگران تفاوت می‌کرد. در همان دوره‌ای که کاندولیزا رایس از خاورمیانه جدید گفته بود، غرب آسیا جنگ لبنان و اسرائیل در تابستان ۲۰۰۶ را تجربه کرد و قبل‌تر از آن حمله آمریکا به عراق و پیش‌ازآن افغانستان صورت گرفته بود؛ بنابراین منطقه در یک التهاب کم‌سابقه به سر می‌برد تا جایی که رایس، جنگ ۳۳روزه را درد زایمان تولد خاورمیانه جدید دانست.
با وجود آنکه ۱۹سال از طرح کلیدواژه «خاورمیانه جدید» می‌گذرد، تاکنون این طرح محقق نشده است، چراکه هم پیش از سال۲۰۱۱ و هم پس از آن، نگاه غایی برای تحقق این خاورمیانه نوین، روی «تنش‌زایی» استوار بود. اما تمام کسانی که طرح‌هایی برای ایجاد تغییرات در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا داشتند، نه‌تنها موفق نشدند، بلکه از چرخه قدرت حذف شدند و این منطقه همچنان در اختیار ملت‌های آن باقی ماند.
علی لاریجانی، مشاور مقام معظم رهبری ۱۳مهرماه در گفت‌وگوی ویژه خبری که به‌صورت زنده از شبکه خبر سیما پخش می‌شد، در تبیین خواب‌هایی که آمریکایی‌ها و شریک دیرینه آن یعنی رژیم صهیونیستی برای خاومیانه دیده‌اند، گفت: مسائلی که الان در صحنه بین‌المللی است، فقط این مناقشه نیست، شما وقتی می‌توانید درست تحلیل کنید که مناقشات زنده دیگر را هم ببینید. وی با بیان اینکه مثلا مسئله اوکراین و نزاع جدی که روسیه با غرب پیدا کرده است هم یک موضوع فوق‌العاده فعالی است، اظهار کرد: یعنی شاید از جهاتی فعال‌تر از همین قضیه هم از بعضی از جاها، چون غربی‌ها به روسیه یک حساسیت ویژه‌ای دارند، یا رقابت منفی که آمریکایی‌ها با چین دارند، آن هم یک گسل فعال بین‌المللی است. رقابت‌های سنگینی که در مسائل فناوری‌های نو دارند مثل هوش مصنوعی، این هم یک ماجرای جدید است. می‌خواهم بگویم صحنه بین‌المللی فقط یک پرونده نیست که روی میز این است، چیزهای دیگر هم است.
مشاور مقام معظم رهبری تصریح کرده بود: باید دید که این پرونده‌ها کجا به همدیگر می‌توانند کمک کنند، آیا اینها چیزهای جدای از هم هستند، یا یک جاهایی روی هم می‌افتند. من فکر می‌کنم اگر مسئله این منطقه به این‌سو برود که یک عقلانیتی در منطقه حاکم شود، حالا یا آتش‌بس شود و یک توافقاتی صورت بگیرد، یا به‌زور این مسئله حل شود، مسائل دیگری بین‌المللی شرایط فوق العاده‌ای پیدا می‌کنند، آن وقت آنها از این ظرفیت منطقه استفاده خواهند کرد.
لاریجانی تاکید کرد: یعنی شرایط کشورهای منطقه بالا می‌آید، پایین نمی‌آید، همین دولت‌هایی که امروز به مقاومت خیلی دل‌مشغولی ندارند، یک روزی وقتی که این مسائل حل شود، سطح و تراز این کشورها بالا می‌آید، چون مناقشات دیگر برجسته می‌شود، آنها نیازمند این کشورهای منطقه می‌شوند و ترازشان بالا می‌آید.
رژیم صهیونیستی نیز از بدو تاسیس طرح مشابهی را دنبال می‌کرد که در مراحل نخست، اشغال کل سرزمین مقدس فلسطین و سپس در قالب پروژه «نیل تا فرات»، اشغال کشورهای اطراف را شامل می‌شد و در این مسیر از حمایت‌های بی‌شائبه غرب و حتی برخی کشورهای منطقه برخوردار بود. اما آنچه باعث نقش بر آب شدن تمام این برنامه‌های رویاگونه شد، بروز و ظهور مقاومت در منطقه بود که با پشتوانه مردمی و برمبنای اعتقادات اسلامی قدرت گرفت و موجب شد رژیم آپارتاید صهیون دیگر نه‌تنها به فکر اشغال دیگر کشورها و تخیلات نیل تا فرات نباشد، بلکه رویای اشغال کل فلسطین را نیز فراموش کند و تنها تلاش برای حفظ بخش‌هایی داشته باشد که تا آن زمان با کشتار و جنایت اشغال کرده بود.
با تمام این احوال، اهدافی که رژیم صهیونیستی مدت‌ها به‌دنبال آن بود، محقق نشد و تنها دستاورد ارتش اسرائیل، آمریکا و سایر متحدان غربی، کشتار مردم غزه و تحمیل گرسنگی به بازماندگان بود.
ظهور شکل جدید خاورمیانه، نه به شکل دلخواه نتانیاهو
منطقه و حتی جهان درحال تغییر است و پیش از این هم ما شاهد بیداری اسلامی در اکثر کشورهای عربی بودیم؛ از این رو باید اذعان داشت که دیگر سرکوب و کشتار نمی‌تواند مانع از بیداری ملت‌ها شود اما با این حال انتظار می‌رود بازیگران اصلی خاورمیانه، جبهه‌گیری فعال‌تری در قبال رژیم صهیونیستی داشته باشند.
صباح زنگنه، کارشناس مسائل خاورمیانه با بیان اینکه اگر کشورهای اسلامی، همکاری اقتصادی خود را با رژیم صهیونیستی قطع کنند، شاهد تحولی چشم‌گیر خواهیم بود، گفت: اغلب مواد غذایی که اسرائیل برای خود تهیه می‌کند از کشورهای اطراف منطقه است و اگر این کشورها مرزهای خود را برای ورود مواد غذایی به اسرائیل ببندند، اسرائیل دچار مشکل جدی در تأمین مواد غذایی خود می‌شود. همچنین اگر نفت خود را به اسرائیل نفروشند نیروهای نظامی رژیم صهیونیست زمین‌گیر خواهند شد.
وی تاکید کرد: تعداد بسیاری از دولت‌های کشورهای اسلامی به روابط خود با آمریکا و انگلیس در مقایسه با کشورهای عرب و مردم فلسطین بیشتر اهمیت می‌دهند، به همین دلیل انتظار اینکه دولت‌ها گامی جدی و عملی در توقف جنایات اسرائیل داشته باشند میسر نمی‌شود. خوشبختانه ملت‌ها به‌شدت طرفدار فلسطین و مخالف با اسرائیل هستند، کشورهایی مانند مصر و اردن که قرارداد صلح با اسرائیل بستند اما ملت این کشورها هرگز به عادی‌سازی روابط با اسرائیل نپرداختند و حتی حاضر نشدند مسکن‌های خود را به اسرائیلی‌ها اجاره دهند.