آگاه: روزهایی که گذشت، برای جامعه علمی جهانی اهمیتی خاص داشت. طی این روزها برندگان جوایز نوبل در سه رشته پزشکی، فیزیک و شیمی اعلام شدند. این برندگان عمر خود را صرف بهبود زندگی انسان و اکتشافاتی کرده‌اند که معنای جدید برای کوچک‌ترین ذرات حیات تعریف می‌کند.
اما آنچه در نوبل امسال توجهات را به خود جلب کرد، تعلق گرفتن جوایز نوبل فیزیک و شیمی به تحقیقاتی در حوزه هوش مصنوعی بود، به‌طوری‌که حتی پدرخوانده هوش مصنوعی نیز امسال یکی از برندگان نوبل بود. به نظر می‌رسد همان‌طور که کارشناسان از سال‌های قبل پیش‌بینی می‌کردند، اکنون عصر شکوفایی هوش مصنوعی فرارسیده است.
ریزساختار آران‌ای برنده نوبل پزشکی
در ۲۰۲۴میلادی دو محقق برای پژوهش درباره میکرو آران‌ای برنده نوبل پزشکی شدند. کمیته نوبل «ویکتور امبروز» و «گری رووکن» را به‌عنوان برندگان جایزه نوبل پزشکی ۲۰۲۴میلادی معرفی کرد.
ویکتور امبروز متولد ۱۹۵۳ میلادی (۷۰ساله) در همپشایر و زیست‌شناس آمریکایی است که برای کشف میکرو آران‌ای (miRNA) مشهور است. او پروفسور دانشکده پزشکی دانشگاه ماساچوست است. گری بروس رووکن متولد ۱۹۵۲میلادی در برکلی کالیفرنیاست. وی یک زیست‌شناس مولکولی در بیمارستان جنرال ماساچوست و پروفسور ژنتیک در دانشکده پزشکی هاروارد واقع در بوستون آمریکاست.
miRNA دسته جدیدی از مولکول‌های ریز آران‌ای هستند که نقشی مهم در تنظیم ژن‌ها دارند. کشف انقلابی این دو محقق در کرم کوچک C,elegans اصول کاملا نوینی در تنظیم ژن‌ها آشکار کرد. تحقیقات آنها برای ارگانیسم‌های چند سلولی ازجمله انسان‌ها تاثیر مهمی دارد.
هشدار برندگان نوبل درباره خطرات هوش مصنوعی
در هشتم اکتبر ۲۰۲۴میلادی «جان هوپفیلد» و «جفری هینتون» برای تحقیقات در زمینه کاربرد یادگیری ماشینی (زیرمجموعه هوش مصنوعی) در شبکه‌های عصبی مصنوعی برنده نوبل فیزیک شدند.
هوپفیلد محقق ۹۱ساله آمریکایی ساختاری ابداع کرد که قادر به ذخیره و دوباره بازسازی اطلاعات بود. هینتون نیز روشی را اختراع کرد که به‌طور مستقل ویژگی‌هایی در داده‌ها کشف کند. این ابداع در شبکه‌های عصبی مصنوعی بزرگ اهمیت زیادی دارد. جالب آنکه هوپفیلد سالمندترین برنده این جایزه در سال جاری میلادی است. از سوی دیگر، جفری هینتون انگلیسی-کانادایی محقق رایانه و روانشناس شناختی است. او که لقب پدرخوانده هوش مصنوعی را دارد از ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۳ میلادی در گوگل فعالیت می‌کرد اما به‌دلیل نگرانی‌هایی درباره خطرات این فناوری نوین از شغل خود در این غول فناوری استعفا داد. هوپفیلد در مصاحبه‌ای بعد از اعلام نامش به عنوان برنده نوبل فیزیک گفت: پیشرفت‌های اخیر هوش مصنوعی بسیار نگران‌کننده هستند. همچنین او هشدار داد در صورت کنترل نکردن این پیشرفت‌ها، فاجعه‌ای رخ خواهد داد.
هوش مصنوعی نوبل شیمی را هم از آن خود کرد
جالب آنکه برندگان نوبل شیمی امسال نیز به نوعی در حوزه هوش مصنوعی فعالیت داشتند. نیمی از این جایزه به دیوید بیکر، محقق ۴۸ساله آمریکایی تعلق گرفت. بیکر در دانشگاه واشنگتن آمریکا فعالیت می‌کند و برای تحقیق درباره طراحی رایانشی پروتئین برنده این جایزه شده است. دیوید بیکر، بیوشیمیست و زیست‌شناس رایانشی آمریکایی در سال۱۹۶۲ میلادی در آمریکا متولد شده و پروفسور بیوشیمی است. برنامه‌های هوش مصنوعی که بیکر و همکارانش توسعه داده‌اند به‌طور کل مشکلات پیش‌بینی ساختار پروتئین را حل کرد. وی در سال۲۰۲۲ میلادی برنده جایزه وایلی نیز شده بود.
نیم دیگر جایزه نوبل شیمی به‌طور مشترک به دمیس حسابیس و جان جامپر محققان دیپ مایند گوگل در انگلیس برای پیش‌بینی ساختار پروتئین تعلق گرفت.
دمیس حسابیس یک محقق رایانش انگلیسی ۴۸ساله است. او پیش از این برنامه‌نویس و طراح بازی‌های رایانشی هوش مصنوعی بود. او هم‌اکنون مدیر اجرایی و یکی از بنیانگذاران دیپ مایند و همچنین Isomorphic Labs است. علاوه بر آن او مشاور هوش مصنوعی دولت انگلیس نیز است.
جان مایکل جامپر یک محقق ارشد تحقیقاتی آمریکایی در دیپ‌مایند تکنولوژی است. او همکارانش «آلفا فولد» یک مدل هوش مصنوعی ابداع کردند که ساختار پروتئین را از توالی آمینواسید با دقت بالا پیش‌بینی می‌کند. او قبلا ادعا کرده بود تیم آلفا فولد تصمیم دارد ۱۰۰میلیون ساختار پروتئین را منتشر کند. وی در دانشگاه شیکاگو تحصیل کرده است.
به نوشته خبرگزاری ای‌اف‌پی، جامپر که متولد ۱۹۸۵ میلادی است، جوان‌ترین برنده نوبل امسال است و از قبل برای تحقیقاتی روی مدل آلفا فولد به‌عنوان یکی از کاندیداهای دریافت این جایزه به حساب می‌آمد. او در سال۲۰۲۳ میلادی برنده جایزه لاسکار نیز شده بود. شرکت دیپ‌مایند در پستی در ایکس به هر دو محقق تبریک گفت و نوشت: این دستاوردی بزرگ برای هوش مصنوعی، زیست‌شناسی رایانشی و علم است.