آگاه: ممکن است بسیاری از شما به کنسرت تک‌نوازی پیانو یا کنسرتی که در آن چند ساز در کنار هم نواخته می‌شوند رفته باشید اما شنیدن موسیقی یک گروه ارکسترال آن هم با یک رهبر ارکستر جوان و ایرانی یک چیز دیگر است. گروه کوارتت کاسته یکی از گروه‌های موسیقی ایرانی است که چهار نوازنده از سبک‌های مختلف اعضای آن را تشکیل می‌دهند. این گروه در دو شب گذشته (یکشنبه و دوشنبه ۲۹ و ۳۰ مهرماه) به همراه «ارکستر سمفونی آیسو» به مناسبت دویستمین سالگرد تولد «آنتون بروکنر» قطعاتی از این آهنگساز اتریشی را اجرا کردند.
اما پیش از آنکه به معرفی این گروه و اجرایشان بپردازیم بهتر است کمی درباره «آنتون بروکنر» که از نوابغ موسیقی کلاسیک جهان بود، بگوییم. آنتون بروکنر متولد سال ۱۸۲۴ در آنزفلدن اتریش بود و ۷۲سال عمر کرد. وی ۱۱اکتبر سال۱۸۹۶ در وین درگذشت. بروکنر آهنگساز، نوازنده ارگ و از آهنگ‌سازان دوره پسارمانتیک بود.
بروکنر از بچگی با موسیقی آشنایی داشت و با موسیقی جدی از طریق کلیسا آشنا شد. او به‌شدت مذهبی بود و در سال۱۸۳۷ عضو گروه کر پسران کلیسای سن فلوریان شد. او در حوزه آهنگسازی خودآموخته بود و نخستین شغلش، ارگ‌نوازی در دیر قدیس فلوریان در نزدیکی شهر زادگاهش بود. او بعدها به کلیسای جامع لینتس رفت و از ۱۸۵۶ تا ۱۸۶۸ ارگ‌نواز آنجا بود.
بروکنر یک آدم نسبتا منزوی بود که کار خودش را می‌کرد و برای توضیح دادن موسیقی‌اش یا بحث کردن درباره آن تلاشی نمی‌کرد، با این‌حال نگرش موسیقایی‌اش در آن زمان خیلی مدرن محسوب می‌شد. آنتون در جوانی سعی داشت که همچون پدر و پدربزرگش در مدرسه به معلمی بپردازد. در ۱۶سالگی به لینتز می‌رود تا در دوره‌های آموزشی این رشته شرکت کند. در این کلاس‌ها، علاوه بر دروسی چون زبان، انشا، حساب و جغرافی، از یوهان اوت دورنبرگر درس موسیقی را فرامی‌گیرد، کسی که بعد از کاتینگر و معلم ویولنش، مارکس گروبر، او را از طریق کتابی که کنسرواتوار وین تدریس می‌کرد با مکتب وین آشنا می‌کند.
تحصیلات او برای معلم شدن در سال۱۸۴۱ تمام می‌شود و او به دنبال کار در یک مدرسه می‌گردد و اولین ایستگاه او در این مسیر، مدرسه‌ای کوچک در روستای ویندهاگ در بومن است. وی در آنجا در کنار معلمی، آهنگسازی هم می‌کند و ارگ کلاویکورد و ویولن می‌نوازد. او از سال ۱۸۴۵ تا ۱۸۵۵ در آزمون‌های تکمیلی دیگری نیز شرکت می‌کند و بعد از دو بار تغییر محل کار در سن فلوریان، که خود در آن درس خوانده‌بود، مشغول به کار می‌شود، اما بزرگ‌ترین موفقیتش در این دوران به‌دست‌آوردن پست ارگ‌نوازی در کلیسای سراُسقفی شهر لینتز در سال۱۸۵۵ بود.
بیشتر سمفونی‌های بروکنر بدون برنامه خاص و دارای چهار موومان هستند. از میان سمفونی‌های او، سمفونی شماره۴، شماره۷ و شماره۹ که ناتمام است قابل‌توجه‌اند. بروکنر سرسپرده واگنر (آهنگساز، رهبر ارکستر، نظریه‌پرداز موسیقی و مقاله‌نویس آلمانی) بود.
آنتون بروکنر چهره مهمی در تکامل سمفونی بود. با اینکه آهنگساز رومانتیکی بود، از ساختارهای کلاسیک مانند فرم سونات، در سمفونی‌های خود استفاده کرد و این ساختارها را بسط داد. همانطور که در ابتدا هم اشاره شد بروکنر ارگ‌نواز هم بود و علاوه‌بر ۹سمفونی، تعدادی اثرِ سازی و آثار کرال مذهبی هم ساخت. حالا که به‌صورت مفصل با این نابغه موسیقی کلاسیک آشنا شدید بشنوید از چیزی که ما شب گذشته در تالار وحدت شنیدیم.
به دنبال موسیقی منظم و غیرمنتظره
گروه کوارتت کاسته به همراه «ارکستر سمفونی آیسو» به رهبری مازیار یونسی در تالار وحدت موومان اول از سمفونی شماره هفت «آنتون بروکنر» و چهار موومان از قطعه «دیرند» از آلبوم جدید کوارتت کاسته را اجرا کردند. در اولین شب اجرای این گروه سفرای چندین کشور اروپایی و هنرمندان کشورمان از جمله فرهاد آئیش، مائده طهماسبی، شهرام مکری و ماکان اشگواری حضور داشتند.
این اجرا در دو بخش ارائه شد؛ در بخش اول یونسی در نقش رهبر ارکستر بود و فضای کار کاملا کلاسیک و به‌نوعی ادای احترام به آنتون بروکنر بود اما در بخش دوم یونسی عضوی از گروه شد و در کنار سایر اعضای گروه، پیانونوازی کرد.
اما یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این اجرا غیرکلیشه‌ای بودن آن خصوصا در بخش دوم که سازهای کوبه‌ای و گیتار برقی به آن اضافه شد، بود؛ به بیان دیگر، شنیدن این موسیقی برای کسانی که دنبال فرمول حل‌شده‌ای در موسیقی نیستند بسیار شنیدنی است. درست مثل بروکنر که آهنگسازی‌اش بی‌برنامه بود گروه کوارتت کاسته هم درعین‌حال که یک نظم و برنامه‌ریزی دقیقی در حین اجراها داشتند یک نوع بی‌برنامگی و غیرمنتظره‌بودن در کارشان داشتند که بر جذابیت کارشان می‌افزود.
تصویب واژه برای گروه موسیقی
کوارتت در موسیقی به معنای یک گروه اجرایی برای چهار خواننده یا اجرای سازی یا یک آهنگسازی برای چهار صدا و چهار ساز است و اعضای کوارتت کاسته هم چهارنفر با نام‌های مازیار یونسی، احسان صدیق، روزبه فدوی و سهیل پیغمبری هستند که کار خود را از سال ۱۳۹۱ آغاز کردند. فرهنگستان زبان و ادب فارسی معادل‌هایی چون چهارنوازی، چهارسرایی و چهارتایی را برای «کوارتت» تصویب کرده‌است. وجه تسمیه این گروه با عنوان «کوارتت کاسته» به‌خاطر چهارنفره بودن گروهشان و استفاده فراوان از نت‌های کاسته موسیقی است.
موسیقی این گروه مبتنی بر خلاقیت گروهی و انفرادی اعضایش است. بافت موسیقی کوارتت کاسته از ریتم‌های محلی تا ساخته‌های آزاد را شامل می‌شود و گذر خود از میان موسیقیِ دهه ۷۰میلادی تا رقص‌های محلی، از موسیقی آوانگارد سده بیستم تا موسیقی جَز معاصر را با چاشنی بداهه‌نوازی، به ساختاری شنیداری تبدیل می‌کند.
برای علاقه‌مندان به موسیقی کلاسیک، شنیدن آثار این گروه خیلی جذاب است، چون در هر بخش آن غافلگیر و با یک اتفاق جدید مواجه می‌شوند. گروه «کوارتت کاسته» تاکنون سه آلبوم با نام‌های «ایستگاه یک»، «ایستگاه دو» و «ایستگاه سه» منتشر کرده‌اند.