۲ آبان ۱۴۰۳ - ۱۱:۵۷

هپاتیت، التهاب کبد است و به‌دلیل ویروس‌های عفونی و غیرعفونی ایجاد می‌شود. ابتلای ۳۰۴میلیون نفر به این بیماری در سال جاری میلادی و مرگ سالانه یک‌میلیون و ۲۰۰هزار نفر در جهان بر اثر ابتلا به آن، گزارش می‌شود و این در حالی است که خوشبختانه به‌دنبال اقدامات کنترلی انجام‌شده در کشورمان، اکنون ایران در گروه کشورهای با شیوع بسیار پایین هپاتیت است.

آگاه: هپاتیت‌های ویروسی به پنج گروه A, B, C, D و E دسته‌بندی می‌شوند. هپاتیت A و E به روش مدفوعی-دهانی و از طریق دفع غیربهداشتی فاضلاب، آب‌ و غذای آلوده، عدم رعایت بهداشت فردی و عدم شست‌وشوی دست‌ آلوده با آب و صابون قبل از غذا خوردن، انتقال می‌یابد. روش انتقال هپاتیت‌های C, B و D نسبت به هپاتیت‌های E و A متفاوت است و از طریق خون و فرآورده‌های خونی آلوده، انتقال از زنان باردار آلوده به نوزاد و اقداماتی مانند حجامت، خالکوبی، خدمات پزشکی و دندانپزشکی با وسایل غیر استریل و آلوده منتقل می‌شوند.
براساس گزارش‌های منتشرشده، موضوع هپاتیت در کانون توجه سیستم بهداشتی و درمانی قرار گرفته و ۱۹۸کشور نسبت‌به حذف این بیماری اقداماتی انجام داده‌اند و در این مسیر گام برمی‌دارند. سازمان بهداشت جهانی، آمار و ارقام مربوط به بیماری هپاتیت را منتشر می‌کند. گزارش سازمان بهداشت جهانی بیانگر این است که ۳۵۴میلیون نفر از مردم جهان به دو هپاتیت B و C مبتلا هستند که از این تعداد، ۵۸نفر مبتلا به هپاتیت C و ۲۹۶میلیون نفر نیز به هپاتیت B مبتلا شده‌اند.
البته بررسی مقابله‌ای تعداد مبتلایان به بیماری هپاتیت بیانگر این است که با روند نزولی ابتلا به این بیماری روبه‌رو هستیم. بررسی مقابله‌ای تعداد مبتلایان به این بیماری در سال جاری میلادی نسبت‌به سال گذشته کاهش یافته ‌است. درحالی‌که ۳۵۴میلیون نفر در سال۲۰۲۳ به هپاتیت مبتلا شده‌اند اما تعداد مبتلایان به این بیماری در سال جاری میلادی، معادل ۳۰۴میلیون نفر است. ۵۰میلیون نفر مبتلا به هپاتیت C و ۲۵۴میلیون نفر مبتلا به هپاتیت B، تعداد مبتلایان به بیماری هپاتیت را در سال جاری میلادی تشکیل می‌دهند. 
متاسفانه بیماری هپاتیت، منجر به مرگ بیش از یک‌میلیون‌ نفر در هر سال می‌شود. دکتر رشید رمضانی، رییس اداره کنترل و مبارزه با هپاتیت وزارت بهداشت پیش از این اعلام کرده بود: سالانه، حدود یک‌میلیون و ۲۰۰هزار نفر در جهان به‌دلیل هپاتیت B و C جان خود را از دست می‌دهند. بنابر اظهار سازمان بهداشت جهانی، هر ۳۰ثانیه، یک نفر جان خود را به‌دلیل هپاتیت از دست می‌دهد.
اگرچه میزان مرگ‌ومیر ناشی از ابتلا به بیماری هپاتیت در سطح جهان زیاد است اما بنابر اظهارات سیاستگذاران حوزه بهداشت و درمان کشور، میزان مرگ‌ومیر ناشی از هپاتیت در کشور به واسطه اقدامات انجام‌شده، کم است. واکسیناسیون هپاتیت B، فرصت خوبی برای پیشگیری از این بیماری فراهم کرده و اثربخشی بالایی دارد.
با توجه به اینکه هپاتیت B با تزریق واکسن قابل‌پیشگیری است، اهمیت و ضرورت واکسن بیماری هپاتیت در کانون واکسیناسیون ملی کشور قرار گرفته و به گفته رییس اداره کنترل و مبارزه با هپاتیت وزارت بهداشت، تمام نوزادان ایرانی در بدو تولد واکسن هپاتیت B را دریافت می‌کنند. این در حالی است که برآوردها حاکی از آن است فقط ۴۵درصد نوزادان دنیا در بدو تولد واکسن هپاتیت B دریافت می‌کنند.
بررسی کارنامه کاری وزارت بهداشت بیانگر این است که تزریق واکسن هپاتیت B فقط به نوزادان محدود نمی‌شود، بلکه گروه‌های پرخطر که بنابر اظهارات مقامات وزارت بهداشت، تعداد آنها حدود ۶میلیون نفر است نیز واکسن هپاتیت B را دریافت‌ کرده‌اند. ایران جزو منطقه مدیترانه‌شرقی سازمان بهداشت جهانی است و تزریق بیش از ۴۰میلیون دوز واکسن هپاتیت B در این منطقه منحصربه‌فرد محسوب می‌شود. 
گروه‌های پرخطری در جامعه حضور دارند که «پاشنه آشیل» کنترل هپاتیت در کشور به حساب می‌آیند. بررسی‌ها بیانگر این است که شیوع هپاتیت در میان مردم عادی وجود ندارد و این بیماری در گروه‌های پرخطر شایع است و با عنوان «جمعیت‌های کلیدی» شناخته می‌شوند. زندانیان، افراد دارای رفتارهای پرخطر جنسی، افرادی که مواد مخدر تزریق یا استنشاق می‌کنند جزو گروه‌های پرخطر هپاتیت B و C به حساب می‌آیند.
سازمان بهداشت جهانی عملکرد مشابهی در مواجهه با بیماری هپاتیت مانند سایر بیماری‌ها دارد؛ یعنی کشورها را بر اساس شدت شیوع بیماری به دسته‌های مختلفی تقسیم‌بندی کرده است. براساس تقسیم‌بندی سازمان بهداشت جهانی، شیوع هپاتیت در کشورها به چهار دسته «بسیار بالا»، «متوسط»، «کم» و «بسیار پایین» تقسیم می‌شود و کشورهایی که میزان شیوع این بیماری در آنها حدود هشت درصد است جزو کشورهای با شدت شیوع بسیار بالا محسوب می‌شوند. ایران در گروه کشورهای با شیوع بسیار پایین هپاتیت است. 
بنابر اظهارات رییس اداره کنترل و مبارزه با هپاتیت وزارت بهداشت، روند شیوع هپاتیت رو به کاهش است؛ به‌نحوی‌که کمتر از یک درصد جمعیت کشور به بیماری مزمن هپاتیت B و کمتر از ۰.۲ (دو دهم) درصد نیز به هپاتیت مزمن C مبتلا هستند. میزان مرگ‌ومیر ناشی از هپاتیت B و C مانند شیوع ابتلا به این بیماری رو به کاهش است و در وضعیت مطلوبی قرار داریم. 
البته پیشگیری و کنترل بیماری هپاتیت فقط به تزریق واکسن محدود نمی‌شود، بلکه شناسایی به‌موقع بیماران نیز از اهمیت فراوانی برخوردار است. وزارت بهداشت باتوجه‌به اهمیت شناسایی بهنگام مبتلایان به هپاتیت، دستورالعملی را در اختیار دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور قرار داده است. رشید رمضانی پیش از این درباره این دستورالعمل گفته بود: دستورالعملی به دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور ابلاغ شده و نسخه جدید این دستورالعمل در حال ویرایش است. وزارت بهداشت به تمام دانشگاه‌های علوم‌پزشکی ابلاغ کرده «بیماریابی فعال» و «بیماریابی غیرفعال» را برای حذف هپاتیت در دستورکار قرار دهند؛ به‌طورمثال، اگر زنان باردار، افراد با سابقه رفتار پرخطر، افراد دارای سابقه تزریق مواد مخدر به مراکز درمانی مراجعه کردند، دانشگاه‌های علوم‌پزشکی با رضایت فرد مراجعه‌کننده می‌توانند با استفاده از کیت نسبت‌به شناسایی احتمالی فرد مبتلا به هپاتیت اقدام کنند که این روش، روش بیماریابی غیرفعال است. کیت‌های تشخیص سریع هپاتیت به میزان کافی در اختیار دانشگاه‌های علوم‌پزشکی قرار گرفته است. 
به گفته وی، مراقبان سلامت در روش بیماریابی فعال نیز با مراجعه به مکان‌هایی مانند زندان که احتمال شیوع هپاتیت وجود دارد نسبت به شناسایی گروه‌های پرخطر و معتادان اقدام می‌کنند و بیماران هپاتیت با استفاده از کیت‌های تشخیص سریع شناسایی می‌شوند.
وزارت بهداشت با هدف کنترل بیماری هپاتیت، خدمات درمانی هپاتیت B را برای برخی گروه‌ها به‌صورت رایگان ارائه می‌دهد و درمان هپاتیت C نیز در کشور رایگان است. به گفته رییس اداره کنترل و مبارزه با هپاتیت وزارت بهداشت، به دلیل اینکه این احتمال وجود دارد گروه‌های پرخطر نتوانند هزینه درمان هپاتیت B را پرداخت کنند، درمان این بیماری برای گروه‌های پرخطر رایگان است. همچنین درمان هپاتیت C به‌صورت رایگان انجام می‌شود و ایران نخستین کشوری است که درمان این بیماری را به‌صورت رایگان انجام می‌دهد.