آگاه: در این گزارش نگاهی به شرایط کلاس‌های چند پایه در کشور کرده‌ایم:
اینجا همه هستند، از دانش‌آموز هفت ساله گرفته تا دانش‌آموز ۱۲ساله، آنها که تازه‌واردند و کم‌سن‌وسال، به‌طور طبیعی در گوشه‌ای از کلاس جای گرفته‌اند و بزرگ‌ترها شیطنت بیشتری دارند.
کتاب‌های مختلف از هر پایه روی میزها دیده می‌شود، یکی فارسی پایه اول به دست دارد، دیگری ریاضی دوم، دیگری علوم سوم و همه این پیچیدگی نیازمند مدیریت یک معلم است تا با برنامه‌ریزی دقیق رسالت خود را به انجام برساند. زمزمه بچه‌هایی که مشقهای خود را می‌نویسند، صدای معلم که برای پایه دوم دیکته می‌گوید و دانش‌آموزانی که باید درس علوم را برای زنگ بعد آماده کنند، همهمه‌ای در کلاس به وجود آورده که تمرکز را به هم می‌زند.
در این میان، فرصت برای دانش‌آموزان بازیگوش مهیاست تا از دل‌مشغولی معلم برای خط زدن مشق پایه‌های دیگر، استفاده کرده و زمانی را به تفریح و سرگرمی در کلاس بگذرانند. کلاس‌های چند پایه هر چند پدیده جدیدی نیست و همواره به دلایل مختلفی چون کمبود جمعیت، شرایط جغرافیایی، تاریخی، سیاسی و اقتصادی، دانش‌آموزان پایه‌های مختلف ابتدایی در یک کلاس جمع می‌شدند اما گذشت زمان وضعیت را برای تشکیل کلاس‌هایی از این دست متفاوت کرده است.
اگرچه در نظام آموزش‌وپرورش کشور ما، به‌منظور برقراری عدالت آموزشی، یعنی دادن حق طبیعی آموزش به تمامی کودکان واجب‌التعلیم کشور، از تدریس در کلاس‌های چندپایه استفاده می‌شود اما بررسی‌های انجام‌شده در این مقوله مهم آموزشی و پرورشی پراکنده است.
کارشناسان و محققان در رابطه با تاثیرات مثبت و منفی کلاس‌های چند پایه یا بی‌تاثیر بودن آنها بر فرآیند یاددهی و یادگیری، تحقیقات متعددی انجام داده و به نتایج متفاوتی رسیده‌اند.
براساس تحقیقات انجام‌شده، موافقان این طرح عقیده دارند کلاس‌های ادغامی از پایه‌های متوالی ضمن اینکه فرصت خوبی برای انجام کار گروهی و برقراری ارتباط دانش‌آموزان با یکدیگر فراهم می‌کند، رشد اجتماعی و درک متقابل آنان را نیز بالا برده و زمینه‌ساز دوستی با دانش‌آموزان پایه‌های دیگر خواهد شد.
بنابر نظر کارشناسان تعلیم و تربیت علاوه‌بر انجام فعالیت‌های گروهی، ارتباط دانش‌آموزان با معلم، در کلاس‌های چند پایه عمیق‌تر خواهد بود و ارتباط دانش‌آموزان به مدت چند سال با یک معلم فرصت مناسبی است تا دانش‌آموزان پایه‌های بالاتر به افراد پایه‌های پایین‌تر در یادگیری کمک کنند.
اما درعین‌حال مخالفان کلاس‌های چند پایه معتقدند که تفکیک دانش‌آموزان در کلاس دشوار است، فشار کار بر معلم زیاد است، به نیازهای فردی دانش‌آموزان کمتر توجه می‌شود، فضای فیزیکی کلاس برای همه گروه‌های دانش‌آموزی وسعت کافی ندارد و آنها نمی توانند فعالیت‌های خود را تحت راهنمایی معلم انجام دهند. پایین بودن تعداد دانش‌آموزان در مناطق روستایی و کمبود معلم دو مشکل اساسی است که باعث دور ماندن کودکان این مناطق از درس و مدرسه می‌شود؛ از این رو برای اینکه این دانش‌آموزان از تحصیل بازنمانند، گویا تنها راه، تشکیل کلاس‌های چند پایه است.
۴ استان دارای بیشترین آمار کلاس‌های چند پایه
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش‌وپرورش با بیان اینکه در مدارس چندپایه اولویت، استفاده از معلمان دانش‌آموخته دانشگاه فرهنگیان است، گفت: در جاهایی که امکان به‌کارگیری این امر وجود ندارد، قطعا از معلمانی که آماده خدمت هستند در قالب حق‌التدریس و سرباز معلم استفاده می‌شود.
رضوان حکیم‌زاده با بیان اینکه حدود ۴۹هزار کلاس چندپایه در مناطق روستایی و عشایری وجود دارد، گفت: وجود کلاس‌های چندپایه فقط مربوط به نظام آموزشی ایران نیست، در همه کشورهایی که دارای وسعت زیادی هستند یا مناطق روستایی و عشایری که تعداد دانش‌آموزان آن کم است، از کلاس‌های چند پایه برای آموزش دانش‌آموزان استفاده می‌شود.
وی با بیان اینکه بیشترین آمار کلاس‌های چند پایه در استان‌های آذربایجان شرقی، خراسان رضوی، خراسان جنوبی و استان کهگیلویه‌وبویراحمد وجود دارد، افزود: این مدارس با هدف دسترسی دانش‌آموزان مناطق کمتر برخوردار به فرصت‌های آموزشی ایجاد شده تا امکان بهره‌مندی آنان از این آموزش‌ها فراهم شود.
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش‌وپرورش با بیان اینکه وقتی که سه یا چهار دانش‌آموز در یک منطقه قصد بهره‌مندی از آموزش را دارند نمی‌توان برای هرکدام از دانش‌آموزان یک معلم اعزام کرد، ادامه داد: یک معلم برای همه دانش‌آموزان در نظر گرفته می‌شود، تلاش می‌شود کلاس‌های چندپایه مانند سایر کلاس‌ها در مناطق کمتر برخوردار، از همه ظرفیت‌های موجود استفاده و بهره‌مند شوند. حکیم‌زاده با بیان اینکه اولویت استفاده از معلمان در مدارس چندپایه دانش‌آموختگان دانشگاه فرهنگیان است، عنوان کرد: در جاهایی که امکان به‌کارگیری آنها وجود نداشته باشد قطعا از معلمانی که آماده خدمت هستند در قالب حق‌التدریس و سرباز معلم استفاده می‌شود. وی با بیان اینکه کلاس‌ها و آموزش‌هایی برای آمادگی معلمان کلاس‌های چندپایه برگزار می‌شود، اظهار کرد: راهبران آموزشی نظارت بالینی و توانمندسازی کلاس‌های چندپایه را بر عهده دارند که هر کدام از آنها چندین کلاس را زیر چتر پوشش خود قرار می‌دهند، یکی از مهم‌ترین مسئولیت‌های آنها توانمندسازی معلمان برای آموزش در کلاس‌های چندپایه است.