یک بازخوانی تاریخی:

روایتی از روایت فتح!

مهران کریمی ـ پژوهشگر و فعال رسانه
۱۷ آبان ۱۴۰۳ - ۰۰:۵۱

«تابستان سال ۶۵ بود که از دفتر ریاست‌جمهوری با من تماس گرفتند که رییس‌جمهور می‌خواهند با اعضای گروه [روایت فتح] دیدار کنند... از عجایبی که رهبر انقلاب در آن جلسه‌ دیدار فرمودند و در خاطرم مانده است و سال‌ها آوینی از آن یاد می‌کرد این بود که گفتند: «شب‌های جمعه که جلسه‌ سران سه قوه است، به اعضای جلسه می‌گویم که چون روایت فتح رأس ساعت ۹:۳۰ شروع می‌شود، یا جلسه را زودتر برگزار کنیم که با روایت فتح تداخل نداشته باشد یا بگذارید که من زودتر از جلسه خارج شوم.»۱

آگاه: این خاطره یکی از همراهان و همکاران نزدیک شهید آوینی از جلسه سازندگان برنامه «روایت فتح» با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در اواسط دهه۶۰ است. ماجرای این دیدار به دوران دفاع مقدس و پخش برنامه روایت فتح برمی‌گردد اما پیگیری رهبر انقلاب نسبت به این برنامه بعد از پایان جنگ نیز ادامه یافت: «مدیر وقت شبکه‌ یک، آقای مهدی فریدزاده، ما را دید و گفت در جلسه‌ای که با آقا داشته است، ایشان پرسیده‌اند چرا دیگر «روایت فتح» پخش نمی‌شود. وقتی این نکته را آقای فریدزاده به من گفت، ما چون به‌لحاظ تشکیلاتی منسجم نبودیم، از این صحبت عبور کردیم. فکر نمی‌کردیم جدی باشد. تا اینکه به فاصله کمتر از یک سال، یک بار دیگر آقای فریدزاده به ما گفت که رهبر انقلاب از من پرسیدند پیام مرا به بچه‌های «روایت فتح» رساندی؟ چرا اقدامی صورت نگرفت؟ این را که شنیدم، به‌سراغ مرتضی آوینی رفتم و گفتم آقا چنین پیغامی داده‌اند... [آوینی] این موضوع را که شنید، تکان خورد و گفت باید کاری کنیم.»۲


پیگیری‌های حضرت آیت‌الله خامنه‌ای برای تولید دور جدید روایت فتح در سال‌های پس از پایان جنگ اما منجر به ارسال طرحی از سوی آوینی و همراهان او برای تولید مجدد برنامه شد: «پس از گذشت کمتر از یک ماه، در اتاق جهاد تلویزیون نشسته بودیم که کسی آمد و گفت جواب نامه‌تان به رهبری آمده است و برای پیگیری‌های بعدی با دفتر رهبری در تماس باشید. یعنی آن نامه صرفاً یک جواب نبود و پیگیری‌های بعدی هم پیش‌بینی شده بود... ایشان در حاشیه‌ همان نامه‌ دست‌نوشته‌ای که ما برایشان ارسال کرده بودیم، تک‌تک موارد طرحمان را خوانده بودند و زیر هریک نکته‌ای نوشته بودند... به دلیل آنکه نامه گمنام بود، شفاهی گفته بودند که اقدام شود و اگر مشکلی بود، از طریق دفتر پیگیری شود. ما که دیگر به خودمان آمده بودیم، ابتدا از طریق تلویزیون اقدام به شروع کار کردیم، ولی نشد. بعد از طریق جهاد خواستیم کار را شروع کنیم که آن هم نشد. بنابراین با دفتر ایشان تماس گرفتیم و آن‌ها هم در نهایت همکاری، همه امکانات را در اختیار ما گذاشتند. آوینی هم مشتاقانه پای کار آمد و سری دوم «روایت فتح» را کلید زد.»

 ایران: مرکز فرماندهی ملت‌ها در جنگ اراده‌ها
حقیقت این است که امروز «در دنیا یک جنگ عظیم و یک چالش بزرگ برپاست؛ جنگ توپ و تفنگ نیست اما جنگ اراده‌ها و عزم‌ها و سیاست‌ها و تدبیرهاست. ایران در کجای این جنگ است؟ ایران در جبهه‌ای از این جنگ در مرکز فرماندهی قرار دارد که افراد آن جبهه را ملت‌ها تشکیل می‌دهند... اتاق فرماندهی این طرف این جبهه، ایران است: ایران حزب‌اللهی پُر از عزم و همت.» ۱۳۸۶/۰۲/۳۱ دشمن در عرصه‌های گوناگون درگیری با ملت ایران و نظام جمهوری اسلامی شکست خورده: «ما در جنگ فرهنگی بر دشمن پیروز شدیم. در جنگ نظامی هم ما پیروز شدیم. در جنگ امنیتی ـ سیاسی هم ما پیروز شدیم. جنگ امنیتی ـ سیاسی‌شان سال‌۸۸ و حوادث سال‌۸۸ بود.» ۱۳۹۷/۰۵/۲۲ بنابراین جنگ را به عرصه و صحنه‌ دیگری کشانده است: «امروز جنگ ما کجا است؟... آن جنگ، جنگ رسانه‌ای، جنگ فضاسازی عمومی، جنگ تبلیغاتی است؛ خیلی مهم است. بله، از قبل هم این وجود داشته، علیه ما تبلیغات، همیشه زیاد بوده؛ امروز وضعیت، شدت بیشتری پیدا کرده است.» ۱۳۹۷/۰۶/۱۵ «امروز بیشترین تحرک دشمنان ما علیه ما بیش از تحرکات امنیتی و اقتصادی، تحرکات تبلیغاتی و جنگ نرم و تبلیغات رسانه‌ای است؛ برای اینکه بر افکار عمومی مردم مسلط بشوند مبالغ هنگفت هزینه می‌کنند، کارهای بسیار انجام می‌دهند؛ فکرهای بسیاری  را در مجموعه‌های فکری برای این کار استخدام می‌کنند تا بتوانند با جنگ روانی، با تبلیغات گوناگون، افکار عمومی کشورها را -از جمله بیشتر از همه امروز کشور ما را که هدف سوء‌نیت قدرت‌های بزرگ است- قبضه کنند و در اختیار بگیرند. وقتی افکار عمومی یک ملت در اختیار بیگانه قرار گرفت، حرکت آن ملت هم طبعا طبق میل آن بیگانه پیش خواهد رفت.» ۱۴۰۰/۰۵/۱۲

هدف دشمن: تحریفِ حقایق و تضعیف امید و اراده
در این صحنه «دشمن دو هدف را در جنگ نرم دنبال می‌کند... یکی این است که این زنجیره‌ تواصی به حق و به صبر را قطع کند؛ دوّم اینکه حقایق را وارونه نشان بدهد.» ۱۳۹۹/۱۲/۲۱ هدف گرفتن جریان تواصی در جامعه‌ اسلامی به این دلیل است که اگر «مردم یکدیگر را تواصی کنند؛ این زنجیره‌ تواصی و توصیه کردن به یکدیگر [برقرار باشد]... این، همه را نگه می‌دارد. اگر چنانچه تواصی به صبر و تواصی به حق و بصیرت در جامعه وجود داشته باشد، این جامعه به‌آسانی دستخوش تحرکات دشمن نخواهد شد؛ اما اگر چنانچه این جریان تواصی که زنجیره‌ محافظت مؤمنان است، ‌قطع بشود قطعا خسارت خواهد رسید... این موجب می‌شود که انسان‌ها احساس تنهایی کنند، احساس نومیدی کنند و اراده‌ها ضعیف بشود، امیدها کمرنگ بشود، جرئت اقدام از دست برود. وقتی تواصی نبود، این اتّفاقات می‌افتد؛ و طبعا وقتی این جور شد، امیدها کم شد و جرئت‌ها کم شد و اراده‌ها ضعیف شد، قهرا هدف‌های عالی و متعالی به‌تدریج از دسترس دور می‌شود و کمرنگ می‌شود و دست‌نیافتنی به نظر می‌رسد و به دست فراموشی سپرده می‌شود.» ۱۳۹۹/۱۲/۲۱
اما هدف‌گذاری و اقدام دوم دشمن ناظر به «تحریفِ حقایق» است: «کار دومشان هم وارونه‌نمایی حقیقت است، دروغ‌گویی در باب حقیقت. این ‌قدر هم با جرات و قاطعیت این دروغ را می‌گویند که هر کسی گوش کند، خیال می‌کند که این راست می‌گوید. خیلی خونسرد و محکم و قاطع حقیقت را ۱۸۰درجه وارونه نشان می‌دهند.» ۱۳۹۹/۱۲/۲۱ «تحریف حقایق، واژگون نشان دادن واقعیات؛ چه واقعیات کشور ما، چه واقعیات مرتبط با کشور ما؛ این هم یکی از کارهایی است که آنها انجام می‌دهند.» ۱۳۹۹/۰۵/۱۰ دشمن در این جنگ شناختی و تبلیغاتی به دنبال تضعیف روحیه و امید مردم است: «هدف از این تحریف... یکی، ضربه به روحیه‌ مردم است.» ۱۳۹۹/۰۵/۱۰ «این مسئله،‌ مسئله‌ مهمی است؛ بسیار مسئله‌ حساسی است؛ اینکه فضای تبلیغاتی کشور، فضایی باشد که مردم را یا دچار اضطراب کند، یا دچار یأس و ناامیدی کند، یا دچار بدبینی کند -نسبت به یکدیگر و نسبت به دستگاه‌ها- یا احساس بن‌بست به مردم بدهد.» ۱۳۹۷/۰۶/۱۵

راهبرد دشمن: تصویرسازی غلط از واقعیات
در صحنه‌ این جنگ، «تصویرسازی غلط از واقعیت‌ها» راهبرد اصلی دشمن است: «با آن امکانات وسیع، مهم‌ترین کاری که دشمن می‌خواهد بکند تصویرسازی غلط از وضع کشور است؛ نه‌فقط برای اغوای افکار عمومی دنیا بلکه حتی برای اغوای افکار عمومی داخل خود کشور؛ حتی داخل خود کشور! یعنی حرف می‌زنند برای اینکه بنده و جنابعالی که خودمان در این فضا داریم تنفس می‌کنیم، چیز دیگری فرض کنیم غیر از آن واقعیتی که وجود دارد.» ۱۳۹۷/۰۷/۲۵ و ابزار مهم این جنگ رسانه خصوصا رسانه‌های نوپدید است: «اینکه شما فهم درستی از واقعیت‌های کشورتان داشته باشید، به ضرر آنها است؛ با این مخالفند، با این مبارزه می‌کنند؛ با چه ابزاری؟ با ابزار بسیار خطرناک رسانه، به‌خصوص رسانه‌هایی که امروز نوپدید است. با تصویرسازی غلط سعی می‌کنند افکار ملت ایران را منحرف کنند؛ هم تصویر غلط درباره‌ ایران، هم تصویر غلط درباره‌ خودشان، هم تصویر غلط درباره‌ اوضاع منطقه.» ۱۳۹۷/۰۷/۱۲
برای تصویرسازی غلط از وضعیت کشور «توپخانه‌ رسانه‌ای» دشمن با تمام قوا فعال است: «هزاران توپخانه -توپخانه‌ دروغ‌پردازی، توپخانه‌ بزرگ‌نمایی مشکلات- به سمت این ملت از راه‌هایی که امروز وجود دارد و دیروز وجود نداشت، مشغول شلیک‌اند. ما در مورد فضای مجازی این را می‌گوییم؛ می‌گوییم مواظب شلیک توپخانه‌ دشمن باشید در این فضا؛ حواستان باشد. از این فضا، دشمن علیه هویت شما، موجودیت شما، نظام شما، انقلاب شما استفاده نکند. آمارهای بی‌پایه می‌دهند، دروغ می‌گویند، نسبت دروغ می‌دهند، چهره‌های مورد قبول مردم را -که باید مردم به اینها اعتقاد داشته باشند- تخریب می‌کنند، موفقیت‌های انقلاب را کتمان می‌کنند، دروغ‌انگاری می‌کنند؛ ناموفقیت‌ها را، ضعف‌ها را، کاستی‌ها را اگر یکی است هزار تا جلوه می‌دهند، اگر یک‌جا است به همه‌جا تعمیم می‌دهند.» ۱۳۹۶/۱۰/۰۶
امروز دشمن «امید و ایمان مردم» را هدف گرفته است: «می‌خواهد این ایمان را از بین ببرد. حالا اگر در طبقات سنین بالا نتوانست، [می‌خواهد] این اعتقاد را در جوان و نوجوان و نسل نو از بین ببرد که دیگر مردم پشت سر این انقلاب و این نظام نَایستند؛ هدفش این است. اینکه مردم را ناامید کنند، مردم را بدبین کنند، اعتمادبه‌نفس مردم را بگیرند، آینده را تاریک نشان بدهند.» ۱۳۹۶/۱۰/۰۶ و «در داخل هم گروهی همین کار دشمن را دارند انجام می‌دهند؛ حالا بعضی‌ها می‌فهمند که چه‌کار دارند می‌کنند، بعضی‌ها نمی‌فهمند و می‌کنند؛ درست همان کار دشمن [است]: ناامیدکردن مردم، متهم کردن این و آن، دروغ‌های شاخدارِ دشمن‌ساز را به جای راستْ وانمود کردن و قلمداد کردن در ذهن مردم.» ۱۳۹۶/۱۰/۰۶

پی‌نوشت:
۱- گفتگوی مهدی همایونفر از دست‌اندرکاران برنامه‌ روایت فتح بعد از جنگ، با پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR
۲-  همان