آگاه: به‌طورکلی، سرانه مصرف سالانه گوشت در کشور برای هر نفر حدود پنج کیلوگرم تخمین زده شده که بسیار کمتر از استانداردهای جهانی است. در میان گروه‌های مختلف اجتماعی، دهک‌های پایین‌تر به‌ویژه کارگران، به‌طور متوسط حتی کمتر از این مقدار مصرف می‌کنند. این کاهش می‌تواند تبعات جدی برای سلامت عمومی و امنیت غذایی جامعه داشته باشد، به‌خصوص باتوجه‌به نقش گوشت در تامین پروتئین و دیگر مواد مغذی ضروری است برای کاهش این مصرف چاره‌ای اندیشیده شود.
علیرضا رئیسی، معاون وزیر بهداشت ایران، دو روز پیش با اشاره به گرانی مواد غذایی اساسی اعلام کرد که سرانه مصرف گوشت سفید و قرمز ایرانیان به ۳۵گرم در روز کاهش یافته است. او بیان کرد که این میزان در حالی است که هر فرد در جامعه سالم باید روزانه ۷۵گرم گوشت مصرف کند. طبق آمار وزارت بهداشت، مصرف گوشت در ایران به کمتر از نصف استاندارد جهانی رسیده است. رئیسی همچنین به کاهش سرانه مصرف لبنیات اشاره کرد و گفت: «درحال‌حاضر، سرانه مصرف لبنیات در ایران یک واحد است، درحالی‌که استاندارد روزانه بین دو تا سه واحد است.»
او تاکید کرد که گرانی مواد غذایی اصلی مستقیما بر کاهش مصرف این مواد تاثیر دارد و افزود: «افزایش قیمت شیر و لبنیات وضعیت را وخیم‌تر می‌کند.» وی همچنین با بیان اینکه سرانه مصرف فیبر نیز در ایران کاهش یافته، گفت: «هر فرد باید روزانه ۲۵گرم فیبر دریافت کند اما این میزان در کشور ما به ۱۵گرم در روز رسیده است. منابع اصلی فیبر مانند نان سبوس‌دار، سبزیجات و میوه‌ها می‌توانند از بروز مشکلات گوارشی و برخی سرطان‌ها جلوگیری کنند.»
در مقابل، مصرف نمک در کشور بیش‌ازحد مجاز است. رئیسی اعلام کرد: «مصرف مجاز روزانه نمک پنج گرم است اما این میزان در ایران به ۱۲گرم رسیده که از استاندارد جهانی بسیار بیشتر است و خطر ابتلا به فشار خون را افزایش می‌دهد.»
این هشدارها درحالی مطرح می‌شود که مقامات وزارت بهداشت پیش از این نیز نسبت به کاهش مصرف مواد غذایی پروتئینی و لبنیات در کشور به‌دلیل گرانی و تورم هشدار داده بودند.
اما درحالی قیمت انواع گوشت قرمز در بازار ایران از کیلویی ۷۰۰هزار تا حدود یک‌میلیون تومان متغیر است که به‌تازگی یکی از اعضای هیات‌مدیره اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه، با اشاره به نقش دلالان و برخی مدیران دولتی در افزایش بیش از اندازه قیمت گوشت گفت: «گوشت وارداتی که باید کیلویی هشت‌دلار به دست مصرف‌کننده برسد، الان بالای ۲۰دلار در مغازه‌ها به فروش می‌رسد.» براساس اعلام رسانه‌های رسمی، قیمت یک کیلو فیله گوسفندی در آبان۱۴۰۳ از یک‌میلیون تومان رد شد و ران گوسفندی نیز با قیمت یک‌میلیون و ۵۸۹هزار تومان به فروش رفت.
پیامدهای مصرف پایین گوشت
به گفته کارشناسان، کاهش مصرف سرانه گوشت به ۳۵گرم در روز می‌تواند پیامدهای مختلفی داشته باشد که از جنبه‌های اقتصادی، تغذیه‌ای، و اجتماعی قابل بررسی است.
این کاهش ممکن است به صنعت دامپروری و کشاورزی ضربه وارد کند، زیرا کاهش تقاضا برای گوشت منجر به رکود تولید و ازدست‌رفتن اشتغال در این بخش می‌شود. علاوه‌براین، افزایش وابستگی به واردات محصولات جایگزین، مانند سویا و حبوبات، خطر کاهش تولید داخلی و افزایش هزینه‌های ارزی را به همراه دارد. همچنین، فشار تقاضا بر منابع پروتئینی جایگزین می‌تواند منجر به تورم و افزایش قیمت‌ها در این بخش شود. از سوی دیگر، گوشت منبعی غنی از پروتئین، آهن و ویتامین B۱۲ است که نقش مهمی در سلامت عمومی دارد. کاهش مصرف گوشت می‌تواند موجب سوءتغذیه، کم‌خونی و ضعف سیستم ایمنی شود، به‌ویژه در کودکان، زنان باردار و سالمندان. جایگزین کردن منابع پروتئینی دیگر ممکن است به همه نیازهای تغذیه‌ای پاسخ ندهد، مگر اینکه با برنامه‌ریزی دقیق انجام شود.
باید این را در نظر داشت که گوشت در فرهنگ غذایی بسیاری از جوامع جایگاه ویژه‌ای دارد. کاهش مصرف آن ممکن است تغییراتی در الگوهای غذایی خانوارها ایجاد کند که می‌تواند به نارضایتی اجتماعی و تغییر عادات دیرینه منجر شود. علاوه بر این، کاهش دسترسی به گوشت ممکن است شکاف طبقاتی را در دسترسی به منابع غذایی باکیفیت افزایش دهد. برای مقابله با این چالش، سیاست‌گذاری‌های جامعی موردنیاز است که هم از تولیدکنندگان حمایت کند و هم دسترسی خانوارها به گوشت و دیگر منابع پروتئینی را تضمین کند. توسعه کشاورزی پایدار، مدیریت قیمت‌ها، و آگاهی‌بخشی در زمینه تغذیه می‌تواند در کاهش پیامدهای منفی این روند موثر باشد.
جهش قیمت گوشت قرمز
با افزایش قیمت گوشت قرمز در سال‌های اخیر، انتقادات فراوانی نسبت‌به این موضوع مطرح شده است. اما پرسش اساسی این است که علت این افزایش قیمت چیست؟
در همین رابطه منصور پوریان، رییس شورای تامین دام کشور با اشاره به «جراحی اقتصادی» در دولت سیزدهم، «یکی از دلایل افزایش قیمت گوشت را حذف ارز ۴۲۰۰تومانی و جایگزینی آن با نرخ ۲۸۵۰۰تومان می‌داند.» او همچنین بیان می‌کند «در بودجه پیشنهادی دولت برای سال آینده، نرخ ارز کالاهای اساسی از ۲۸هزار و ۵۰۰تومان به ۳۸هزار و ۵۰۰تومان افزایش یافته است. در صورت تحقق این تغییر و تایید آن در مجلس، شاهد تغییرات قیمتی در نرخ مصرف‌کننده کالاهای اساسی خواهیم بود.»
پوریان، قیمت فعلی گوشت‌های منجمد تنظیم بازار را بین ۳۰۰ تا ۳۲۰هزار تومان و قیمت گوشت گرم را بین ۳۵۰ تا ۳۶۰هزار تومان اعلام کرد. وی همچنین بیان کرد که قیمت‌های کنونی گوشت‌های داخلی به‌شدت بالاست و این مسئله موجب ایجاد صف‌های طولانی برای خرید گوشت تنظیم بازاری شده است.
او به‌دلیل اصلی تفاوت چشمگیر قیمت گوشت تولید داخل با قیمت‌های تنظیم بازار اشاره کرد و گفت: «قیمت گوشت داخلی تحت‌تاثیر هزینه‌های تولید، ازجمله هزینه‌های خوراک دام، نیروی کار و سایر هزینه‌های مرتبط با پرورش و نگهداری دام قرار دارد. در مقابل، گوشت تنظیم بازاری ممکن است از دام‌هایی تامین شود که هزینه‌های کمتری دارند یا در شرایط خاصی پرورش یافته‌اند. همچنین، ممکن است از نظر کیفیت گوشت تنظیم بازاری با گوشت‌های موجود در بازار داخلی تفاوت داشته باشد.» وی در ادامه بیان کرد: «قیمت هر کیلوگرم گوشت قرمز برای تولیدکننده حدود ۲۵۰هزار تومان است و باتوجه‌به افزایش قیمت گوشت قرمز در مدت اخیر، موضوع قاچاق دام منطقی به نظر نمی‌رسد و کشورهای همسایه نیز تمایل چندانی به این مسئله ندارند؛ برای مثال، قیمت گوشت در ایران و کویت تقریبا برابر است.»