آگاه: از زمانی که اعضای هیات انتخاب جشنواره فیلم فجر معرفی شدند، بحث‌های زیادی درباره افرادی که دبیر جشنواره معرفی‌کرده شکل گرفته است. منوچهر شاهسواری در آخرین روزهای پاییز و در فاصله حدود دو ماه تا آغاز جشنواره فیلم فجر در شرایطی که از حدود یک هفته قبل فرآیند بازبینی آثار متقاضی شرکت در چهل‌وسومین جشنواره فجر آغاز شده بود، همکاران خود را برای انتخاب فیلم‌های بخش مسابقه سینمای ایران معرفی کرد.
نگاهی بر کارنامه اعضای هیات انتخاب
«رعنا آزادی‌ور» فعالیت حرفه‌ای خود را در سال۱۳۸۲ با فیلم مارمولک آغاز کرد و برای بازی در «درباره الی» در سال۱۳۸۷ نامزد دریافت تندیس زرین بهترین بازیگر نقش مکمل زن جشن سینمای ایران شد. او در سال‌های اخیر، بیش از همه با آغاز بازی در فصل‌های چهارگانه زخم کاری از سال۱۴۰۰ شناخته شد. رعنا آزادی‌ور با بازی در فیلم پارک‌وی ساخته فریدون جیرانی در ۱۳۸۵ برای بار نخست، بازی در نقش اول را همراه با نیما شاهرخ‌شاهی تجربه کرد. او تاکنون در بیش از ۳۰فیلم سینمایی و چندین سریال به ایفای نقش پرداخته است. «منیر قیدی» نیز شروع فعالیت هنری‌اش را به‌عنوان منشی صحنه در سال۱۳۶۸ در فیلم «زیر بام‌های شهر» ساخته اصغر هاشمی رقم زده است. این کارگردان فیلم قابل تقدیر «ویلایی‌ها» را در کارنامه هنری خود دارد و با فیلم «دسته دختران» در چهلمین جشنواره فیلم فجر حضور یافته بود. این دو بازیگر و کارگردان سینما به نوعی نمایندگان زن سینمای ایران در این هیات محسوب می‌شوند. «سعید سهیلی» فیلمسازی که در کارنامه سینمایی او ساخت فیلم‌هایی ماندگار دیده می‌شود و در سال‌های اخیر از کمدی‌سازهای خوش‌فروش سینما بوده، دیگر عضو حاضر در این هیات است. «محمدرضا مصباح» تهیه‌کنندگی آثاری در سینمای ایران نظیر «برمودا»، «پیلوت»، «دابلند»، «سینما شهرقصه»، «پوست»، «پروا»، «یدو» و «بی مادر» و «در آغوش درخت» را در کارنامه دارد. مصباح در چهار دوره پیاپی با تهیه‌کنندگی فیلم‌های سینمایی «سینما شهرقصه» به کارگردانی کیوان علی‌محمدی و علی‌اکبر حیدری، «پوست» به کارگردانی بهمن و بهرام ارک، «یدو» به کارگردانی مهدی جعفری، «بی‌مادر» به کارگردانی مرتضی فاطمی و «در آغوش درخت» به کارگردانی بابک خواجه‌پاشا در بخش مسابقه سی‌وهشتمین، سی‌ونهمین، چهلمین و چهل‌ویکمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر حضور داشت؛ فیلم‌هایی که درمجموع موفق به کسب ۳۴نامزدی، دو دیپلم افتخار و هشت سیمرغ بلورین از جمله سیمرغ بلورین بهترین فیلم برای فیلم «یدو» و بهترین فیلم هنر و تجربه برای فیلم «پوست» شدند. فیلم «در آغوش درخت» او که انتقادهای زیادی را برای نمایندگی اسکار به همراه داشت، درنهایت نماینده سینمای ایران برای معرفی به آکادمی اسکار شد و در روزهای گذشته از راهیابی به جمع ۱۵فیلم نهایی بازماند.
دو عضو دیگر این هیات هم «آرش خوشخو» و «محمود گبرلو» از منتقدان سینما هستند. خوشخو در برنامه‌های تلویزیونی و غیرتلویزیونی مختلفی به نقد فیلم‌های روی پرده سینماها و بررسی چالش‌ها و وضعیت آینده سینما پرداخته و محمود گبرلو نیز بیشتر به‌عنوان مجری-کارشناس برنامه‌های سینمایی و تلویزیونی ازجمله برنامه سینمایی «هفت» شناخته می‌شود.
آخرین عضو هیات انتخاب این دوره از جشنواره، «حسین کرمی» است که سوابق اجرایی فراوانی در مدیریت فرهنگی دارد و سال‌هایی را به‌عنوان مدیر فرهنگی در صداوسیما خدمت کرده است. کرمی مدتی را به‌عنوان رییس مرکز سیما فیلم مشغول بوده است و پیش از این مدیریت شبکه نمایش، نسیم، تماشا و مدیریت شبکه چهار سیما را برعهده داشته و در مقطعی قائم‌مقام سیما و مشاور امور نمایش معاون سیما در تلویزیون بوده است. او به‌تازگی با حکم رییس سازمان سینمایی به عضویت شورای پروانه فیلمسازی منصوب شده است.
مثبت و منفی‌های هیات انتخاب فجر چهل و سوم
با معرفی هیات انتخاب، برخی نگاه مثبت به این ترکیب داشتند و برخی هم آن را به‌تندی نقد کردند. در میان منتقدانی که نظر مخالف دارند، سابقه کاری افراد انتخاب شده، به‌خصوص در سال‌های اخیر و نیز کم شدن چهره‌های قدیمی‌تر و شناخته‌شده جزو نقاط منفی برشمرده شده است.
از سوی دیگر، حضور دو سینماگر زن، کمرنگ شدن وجه مدیریتی اعضای هیات انتخاب، حذف نماینده شورای پروانه نمایش و سنگینی سمت‌وسوی سینمایی اعضا از مهم‌ترین ویژگی‌های این هیات انتخاب است؛ البته یک نکته مثبت دیگر این است که برخلاف برخی از دوره‌های جشنواره فجر به‌ویژه دوره‌های اخیر، اسامی هیات انتخاب تقریبا همزمان با شروع کار آنها، به دور از پنهان‌کاری و در روندی شفاف اعلام شد که این اتفاق می‌تواند نویدبخش این مسئله هم باشد که همانند چند سال قبل، ستاد جشنواره فجر اسامی تمام متقاضیان شرکت در جشنواره فجر را نیز پس از مشخص شدن فیلم‌های راه‌یافته به این رویداد، منتشر کند.
علاوه‌بر اینها، دیگر نکته قابل‌توجه هیات انتخاب دوره چهل‌وسوم جشنواره فیلم فجر حضور افرادی است که برای نخستین‌بار چنین مسئولیتی را تجربه می‌کنند، به‌جز حسین کرمی که در تمام دوره‌های جشنواره فیلم فجر رکورددار عضویت در هیات انتخاب است.
بااین‌حال، باتوجه‌به تمام نظرات مطرح‌شده درباره هیات انتخاب، این نکته را هم نباید فراموش کرد که به نظر می‌رسد به‌دلیل شرایط خاصی که سینما در یکی دو سال اخیر داشته و مجوزهایی که برای تولید صادر شده، تقریبا قابل پیش‌بینی است که از میان سینماگران حرفه‌ای کدام‌یک به جشنواره راه پیدا می‌کنند. به این ترتیب، مسئله اصلی احتمالا در انتخاب فیلم‌های اول خواهد بود و شاید محک اصلی این هیات انتخاب در میان این فیلم‌ها باشد. در دوره گذشته جشنواره فیلم فجر، یکی از انتقادات جدی به هیات انتخاب این جشنواره، راه نیافتن فیلم «بی‌بدن» به بخش سودای سیمرغ بود که انتقادات بسیاری را در پی داشت. این فیلم درنهایت در بخش نگاه نو جشنواره به نمایش درآمد و در اولین اکران توجه زیادی را به خود جلب کرد.
مروری بر اعضای ۴۳ دوره هیات انتخاب جشنواره فیلم فجر
اسامی سینماگران، مدیران و همه افرادی که در ۴۲دوره گذشته جشنواره فجر مسئولیت انتخاب فیلم‌های راه‌یافته به بخش مسابقه سینمای ایران را برعهده داشتند مرور می‌شود تا هم نام‌های بزرگی که روزگاری انتخاب‌های سخت و مهمی را در جشنواره فجر انجام دادند یادآوری شود و هم رکوردداران عضویت در هیات انتخاب مشخص شوند.
در میان کسانی که در این ۴۳دوره، فیلم‌های جشنواره فجر را انتخاب کردند حسین کرمی با ۱۱دوره، مجید رضابالا با هشت دوره، محمدابراهیم صلواتی‌فرد و محمدحسین نیرومند با ۶دوره رکورددار هستند و هیچ سینماگر نامداری به فهرست رکورددارها نرسیده است. این نکته نیز قابل ذکر است که در ۶دوره از جشنواره، شامل دوره‌های دوم، سوم، چهارم، یازدهم، دوازدهم و سیزدهم، هیات انتخاب معرفی نشد. همچنین در اولین دوره جشنواره فیلم فجر هم هیاتی با نام «کمیته انتخاب بخش آماتور» متشکل از سیدحسین حقگو، اکبر حر، جواد شمقدری، محمود نظرعلیان، حمید رستگارپناه، محمدمهدی حیدریان و مسعود ترقی‌جاه مسئولیت انتخاب آثار را برعهده داشتند.
دوره پنجم: عبداله اسفندیاری، محمدمهدی حیدریان، علیرضا شجاع‌نوری و محمدباقر کریمیان
دوره ششم: عبداله اسفندیاری، محمدحسین حقیقی و علیرضا شجاع‌نوری
دوره هفتم: عبداله اسفندیاری، محمدعلی حسین‌نژاد، محمدحسین حقیقی و علیرضا شجاع‌نوری
دوره هشتم: عبداله اسفندیاری، محمدعلی حسین‌نژاد، محمدحسین حقیقی و علیرضا شجاع‌نوری
دوره نهم: عبداله اسفندیاری، محمدعلی حسین‌نژاد و محمدحسین حقیقی
دوره دهم: محمد آفریده، علیرضا رئیسیان و حمید محبی
با حذف سه دوره بعدی که نامی از اعضای هیات انتخاب ثبت نشده است، به دوره چهاردهم می‌رسیم.
دوره چهاردهم: سیدمجید پورطباطبایی، مسعود ترقی‌جاه، سیدعلی‌اکبر حجازی، سیدحسن خامنه‌ای، مرحوم سیدعلیرضا سجادپور، محمد شریعتی، ناصر عنصری، اصغر فهیمی فر، حمید کاظمی، محمدهادی کریمی، علیرضا محسنی، مجتبی مشیری و اکبر نبوی
دوره پانزدهم: جهانگیر الماسی، محمد رجبی، مرحوم نادر طالب‌زاده، ابراهیم فروزش و مرحوم رسول ملاقلی‌پور
دوره شانزدهم: مرحوم عزت‌اله انتظامی، مرحوم کیومرث پوراحمد، احمدرضا درویش، مرحوم فرشته طائرپور و مجید مجیدی
دوره هفدهم: امیر اثباتی، ابوالحسن داودی، داود رشیدی، یونس صباحی و مرحوم حبیب‌اله کاسه‌ساز
دوره هجدهم: جهانگیر الماسی، حسین ترابی، عزیز ساعتی، سیدرسول صدرعاملی، محمد متوسلانی
دوره نوزدهم: امیر اثباتی، سیروس الوند، مجید انتظامی، کمال تبریزی، عزیز ساعتی، منوچهر شاهسواری و مجید مظفری
دوره بیستم: مرحوم کیومرث پوراحمد، حسین ترابی، رضا درستکار، عزیز ساعتی، فاطمه گودرزی، سیدغلامرضا موسوی و سیدمحمد میرزمانی
دوره بیست‌ویکم: محمود اربابی، جعفر صانعی‌مقدم، محمدابراهیم صلواتی‌فرد، ناصر عنصری و کامران ملکی
دوره بیست‌ودوم: مجتبی اقدامی، جعفر صانعی‌مقدم، محمدابراهیم صلواتی‌فرد، مرحوم یداله صمدی، جواد طوسی، مجتبی مشیری و هارون یاشایی
دوره بیست‌وسوم: مجتبی اقدامی، عزیزاله حاجی‌مشهدی، سعید حاجی‌میری، پوران درخشنده، جعفر صانعی‌مقدم، محمدابراهیم صلواتی‌فرد و داریوش فرهنگ
دوره بیست‌وچهارم: همایون اسعدیان، سیروس الوند، مجید رضابالا، حسین زندباف، ابراهیم صلواتی‌فرد، مجید قاری‌زاده، حسین کرمی، مجید بشیری و محمدحسین نیرومند
دوره بیست‌وپنجم: احمد امینی، عبدالحسن برزیده، عزیزاله حاجی‌مشهدی، مجید رضابالا، جمال شورجه، مرحوم یداله صمدی، حسین کرمی، مجتبی مشیری و محمدحسین نیرومند
دوره بیست‌وششم: محمدرضا بزرگ‌نیا، محمدرضا تخت‌کشیان، پوران درخشنده، مجید رضابالا، جمال شورجه، محمد ابراهیم صلواتی‌فرد، داریوش فرهنگ، مجتبی مشیری و محمدحسین نیرومند
دوره بیست‌وهفتم: سعید حاجی‌میری، مرتضی رزاق کریمی، مجید رضابالا، مرحوم سیامک شایقی، محمد ابراهیم صلواتی فرد، مینو فرشچی، حسین کرمی و مجید مشیری
دوره بیست‌وهشتم: مرحوم حبیب کاوش، بهمن حبشی، مجید رضابالا، حجت‌اله سیفی، انسیه شاه‌حسینی، محسن علی‌اکبری و مرحوم سیدعلیرضا سجادپور
دوره بیست‌ونهم: سیدعلیرضا سجادپور، جهانگیر الماسی، بهمن حبشی، پوران درخشنده، پژمان لشگری‌پور و حسن نجاریان
دوره سی‌ام: بهمن حبشی، عزیزالله حمیدنژاد، علی رفیعی، سیدعلیرضا سجادپور، جواد طوسی، جلیل عرفان‌منش، مینو فرشچی، مرحوم حبیب‌اله کاسه‌ساز و حمید نعمت‌اله
دوره سی‌ویکم: بهمن حبشی، مصطفی شایسته، مهدی صباغ‌زاده، جلیل عرفان‌منش، مهدی عظیمی میرآبادی، مرحوم علی معلم، محمدحسین نیرومند
دوره سی‌ودوم: ابراهیم داروغه‌زاده، مجید رضابالا، داریوش فرهنگ، حسین کرمی، محمدحسین لطیفی، مرحوم علی معلم و مازیار میری
دوره سی‌وسوم: احمد امینی، رسول صدرعاملی، حسین کرمی، محمدعلی باشه‌آهنگر، محمد احسانی، مجید رضابالا و بهنام بهزادی
دوره سی‌وچهارم: محمد احسانی، شهرام اسدی، فریدون جیرانی، محمدباقر قهرمانی، حسین کرمی، علیرضا شجاع‌نوری و رضا مقصودی اعضای
دوره سی‌وپنجم: سیدضیا هاشمی، نرگس آبیار، محمدعلی حسین‌نژاد، مرحوم عماد افروغ، حسین کرمی، جمال امید و طاها حسین مرقاتی
دوره سی‌وششم: محمود اربابی، احمد امینی، مجید رضابالا، پوران درخشنده، سیدجمال ساداتیان، حسین کرمی و محمدهادی کریمی
دوره سی‌وهفتم: احمد امینی، محمدعلی حسین‌نژاد، حسن خجسته، شاهرخ دولکو، بهروز شعیبی، حسین کرمی و رضا مقصودی
دوره سی‌وهشتم: محمد احسانی، محمود اربابی، همایون اسعدیان، یلدا جبلی، رضا درستکار، سید محمود رضوی و حسین کرمی
دوره سی‌ونهم: این دوره که تحت‌تاثیر شیوع کرونا بود هیات انتخاب به روال مرسوم فعالیت نداشت و فیلم‌ها از همان ابتدا داوری شدند و محمد احسانی، ساره بیات، مرحوم مرتضی پورصمدی، بهرام توکلی، نیما جاویدی، سید جمال ساداتیان و مصطفی کیایی آثار را داوری کردند.
دوره چهلم: بهروز افخمی، اسماعیل بنی‌اردلان، پوران درخشنده، حسین زندباف، مجید شاه‌حسینی، اسفندیار شهیدی و محمدحسین نیرومند
دوره چهل‌ویکم: حبیب احمدزاده، رضا پورحسین، روح‌الله سهرابی، محمدرضا شرف‌الدین، پرویز شیخ طادی، محمدرضا عباسیان و محمدحسین نیرومند
دوره چهل و دوم: محمدرضا عباسیان، داریوش ارجمند، محمدحسین لطیفی، حسین زندباف، محمدحسین نیرومند، روح‌الله سهرابی و احمد مرادپور
دوره چهل و سوم: رعنا آزادی‌ور، آرش خوشخو، سعید سهیلی، منیر قیدی، حسین کرمی، محمود گبرلو و محمدرضا مصباح.