آگاه: جزئیات آماری درباره وضعیت آبی پایتخت، اما غم‌انگیز است: در طول دوره آماری ۶۰ سال اخیر، گاه میزان بارش‌های سالانه به بالای ۵۰۰ میلی‌متر می‌رسید و معمولا پس از دو سال خشکسالی، چند سال ترسالی رخ می‌داد که پیامدهای خشکسالی‌ها را جبران می‌کرد، اما در پنج سال اخیر میانگین بارندگی‌های استان تهران کمتر از متوسط بارندگی‌های سالانه بوده و در سال آبی گذشته با ۱۵۹ میلی‌متر بارش، شدیدترین خشکسالی یک قرن اخیر در این استان اتفاق افتاد.
خشکسالی به وسعت ۲۱ استان
اما شرایط بحران آبی منحصر و محدود به پایتخت نیست. آن‌طور که تازه‌ترین آمارهای شرکت مدیریت منابع آب روایت می‌کند، از مجموع ۳۱ استان کشور ۲۱ استان از ابتدای سال آبی جاری تا ۱۱ مهر بدون بارش بوده و با کاهش صد درصدی نسبت به سال آبی گذشته روبه‌رو شده‌اند. همچنین از ابتدای سال آبی جاری تا ۱۱ مهر تنها ۱.۵ میلی‌متر بارش در کشور رخ داده است؛ این میزان در دوره بلندمدت ۵۸ ساله دو میلی متر بوده و در دوره مشابه سال آبی تازه گذشته سه میلی‌متر بوده است.
طبق این آمار، وضعیت آبی درازمدت و کوتاه‌مدت در کشور نیز آمارهای نگران‌کننده‌ای را پیش روی ما می‌گذارد: میزان بارش‌های سال آبی جاری در مقایسه با دوره بلندمدت ۲۱ درصد عقب‌ماندگی دارد و نسبت به دوره مشابه سال گذشته نیز ۴۸ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
با تغییر اقلیم، وضعیت بدتر می‌شود
روند بارش‌ها و تغییر اقلیم بیانگر آن است که هرچه جلوتر می‌رویم، وضعیت ناهمگون‌تر خواهد شد، ضمن آنکه زیست‌بوم شهر تهران فقط ظرفیت پذیرش چهار تا پنج میلیون نفر جمعیت را دارد در حالی که اکنون بیش از این ظرفیت در پایتخت ساکن هستند و افزون بر آن جمعیت شناور و اتباع ساکن در آمار شهرنشینی تهران نیستند. احد وظیفه، رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی نیز معتقد است: منطقه خاورمیانه با خشکسالی‌های شدید و کاهش منابع آب روبه‌رو شده است و خشکسالی سال آبی گذشته (۱۴۰۴-۱۴۰۳) یکی از شدیدترین خشکسالی‌ها، همراه با دمای بیش از نرمال در ایران و منطقه، سبب خشکی بیش از پیش اغلب مناطق ایران و خاورمیانه شد.
پاییز کم‌بارش
به این غصه‌ها، کم‌بارشی پاییز را هم باید افزود. محمدرضا کاویان‌پور، رییس موسسه تحقیقات آب در همین زمینه گفت: با توجه به اینکه وضعیت بارش‌ها از سال پیش میزان بالایی را نشان نمی‌دهد و همچنین گزارش اخیر موسسه تحقیقات آب حاکی از کاهش بارش‌ها به ویژه در نواحی غرب کشور است که پیش از این همواره بیشترین بارش‌ها را داشته، می‌توان گفت که میزان بارش‌های فصل پاییز کمتر از وضعیت نرمال خواهد بود؛ این میزان در بخشی از مناطق مهم کشور مانند نواحی شمالی با کاهش بیشتری همراه می‌شود.
پیش‌بینی‌ها از تداوم بحران آب می‌گوید
بخش نگران‌کننده وضعیت آبی کشور، مبتنی بر تداوم و توسعه بحران آبی، از شرایط غصه‌برانگیزی پرده برمی‌دارد. رییس موسسه تحقیقات آب گفته است: با توجه به اینکه مطالعات صورت‌گرفته احتمال ادامه این دوران در دهه‌های آتی را نشان می‌دهد، هرچه بتوانیم منابع در اختیار را بهتر مدیریت کنیم، منابع مصرفی را کاهش دهیم، بهره‌وری را بیشتر کنیم، به سراغ تولید محصولاتی که برای کشور ارزش افزوده بالاتری دارند و امنیت غذایی واقعی کشور را تضمین می‌کنند، برویم و الگوهای مصرف آب را در مصارف شخصی و فضای سبز و... تنظیم کنیم کمتر دچار شرایط سخت‌تری می‌شویم.
تغییر الگوی مبتنی بر شرایط بحران آب
توصیه متخصصان و حوزه تحقیقات آب کشور سال‌هاست که ایجاد شرایط سازگار با کم‌آبی و تغییر اقلیم است. همان‌طور که موسسه تحقیقات آب تصریح می‌کند: «مردم، کشاورزان و صنایع باید خود را برای این روزها آماده کنند. در این راستا نیاز است تا صنایع و کشاورزان رویه‌های خود را تغییر داده و الگوهای خود را براساس فناوری‌های جدید قرار دهند. در بخش مصارف خانگی نیز نیاز است با معرفی ابزار و ادوات کاهنده مصرف به مردم کمک کنیم.» اما اینکه باید خودمان را با شرایط اقلیم سازگار کنیم، حرف، شعار و ایده دقیق و درستی است. اما نقش حکمرانی آب در این زمینه چیست؟ کدام نهاد حکمران، جز مدیریت آب کشور، باید روندها و فرآیندهای ناکامی آبی این روزها و آینده نه چندان دور کشور را مدیریت کند؟
نظر شما