آگاه: محسن اسلامی، سخنگوی ستاد انتخابات کشور روز دوشنبه ضمن اعلام این خبر در گفت‌وگویی تلویزیونی با بیان اینکه بر اساس قانون، افرادی که مسئولیت استانی دارند، در همان استان نمی‌توانند داوطلب شوند، مگر آنکه از سمت خود استعفا دهند، گفت: همچنین کسانی که دارای مسئولیت در سطح شهرستانی هستند، اگر بخواهند در همان شهرستان یا شهرستان دیگری نامزد شوند، نیازمند استعفا هستند. در صورتی که مسئولیت فرد تسری ملی داشته باشد، این افراد در هیچ حوزه انتخابیه‌ای نمی‌توانند داوطلب شوند و باید استعفا دهند.
کدام داوطلبان باید پیش از ثبت‌نام، استعفا دهند؟
حال با توجه به اعلام وزارت کشور مبنی بر کناره‌گیری داوطلبان مشمول ماده ۴۱، این پرسش مطرح می‌شود که چه شخصیت‌هایی باید از مسئولیت‌های خود کناره‌گیری کنند؟
رییس‌جمهور و مشاوران و معاونان وی، نمایندگان مجلس خبرگان رهبری، وزرا، معاونان و مشاوران آنان، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، معاونان و مشاوران رییس مجلس شورای اسلامی، اعضای شورای نگهبان، رییس قوه قضائیه و معاونان و مشاوران وی، رییس دیوان عالی کشور، دادستان کل کشور و معاونان و مشاوران آنان، رییس دیوان عدالت اداری، رییس دیوان محاسبات کشور و معاونان وی، دادستان دیوان محاسبات، رییس سازمان بازرسی کل کشور و معاونان وی، شهرداران، شاغلان نیروهای مسلح، روسای سازمان‌ها و ادارات عقیدتی سیاسی نیروهای مسلح، رییس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و معاونان وی، دبیر هیات دولت، روسای دفاتر سران سه قوه، روسای سازمان‌های دولتی، روسای دانشگاه‌ها (دولتی و غیردولتی)، رییس دانشگاه آزاد اسلامی، روسای کل و مدیران عامل بانک‌ها، رییس جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران و معاونان وی، رییس بنیاد مستضعفان، رییس بنیاد شهید و امور ایثارگران، رییس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، رییس کمیته امداد امام خمینی (ره)، مدیران عامل شرکت‌های دولتی (مانند شرکت مخابرات، دخانیات و...) رییس سازمان نظام پزشکی ایران، رییس سازمان نظام مهندسی کشور و اعضای هیات‌مدیره اتحادیه‌های صنفی کشوری و هیات‌رییسه اتاق اصناف ایران، مدیران کل ادارات کل ستادی مجلس شورای اسلامی، مدیران کل تشکیلات ستادی وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها و ادارات دولتی و سایر روسا و مدیرانی که حوزه مسئولیت آنان به کل کشور تسری دارد، برای حضور در انتخابات باید عطای مسئولیت را به لقای آن ببخشند.
فهرست مشمولان ماده ۴۱، بلندبالا ست؛ استانداران و معاونان و مشاوران آنان، فرمانداران و معاونان آنان، معاونان شهردار، بخشداران، مدیران مناطق و نواحی شهرداری و موسسات و شرکت‌های وابسته و دهیاران، مدیران کل ادارات استانداری، مدیران کل، معاونان ادارات کل، دادستان‌ها، دادیارها، بازپرس‌ها، قضات، روسای دانشگاه‌ها (دولتی و غیر دولتی) و روسای شعب آنها، روسای بانک‌ها، رییس و اعضای هیات‌مدیره سازمان نظام پزشکی، رییس و اعضای هیات‌مدیره سازمان نظام مهندسی، اعضای هیات‌مدیره اتحادیه‌های صنفی غیرکشوری، هیات‌رییسه اتاق اصناف شهرستان، رییس و اعضای هیات‌مدیره سازمان نظام مهندسی کشاورزی، رییس و اعضای هیات‌مدیره سازمان نظام پرستاری، رییس و اعضای هیات‌مدیره کانون وکلای دادگستری، مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه، روسا و معاونان سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی و نهادها و موسسات دولتی یا وابسته به دولت که از بودجه عمومی به هر مقدار استفاده می‌کنند و سایر روسا و مدیران استان، شهرستان و بخش نیز اگر بنای رقابت در آوردگاه شوراها را دارند باید از مقام و مسئولیتی که برعهده گرفته‌اند استعفا دهند.
دو تفاوت انتخابات شوراها با ادوار گذشته
انتخابات شوراها درحالی سال ۱۴۰۵ برگزار می‌شود که دو تفاوت عمده با انتخابات ادوار گذشته دارد.
۱- انتخابات تناسبی: داوطلبان پس از تایید صلاحیت می‌توانند یا منفرد یا در قالب فهرست‌های حزبی وارد عرصه شوند. حق تشکیل فهرست انتخاباتی هم صرفا به احزاب و جبهه‌های سیاسی داده می‌شود و طبق قانون احزاب مصوب سال ۱۳۹۴، فقط تشکل‌های دارای مجوز از کمیسیون ماده ۱۰ احزاب می‌توانند لیست منتشر کنند و هیچ سازمان مردم‌نهاد، انجمن محلی یا تشکل قومی حق ارائه فهرست رسمی در انتخابات شوراها ندارد. اگر حزبی وارد یک ائتلاف شد نیز مجاز به ارائه لیست مستقل نیست.
نامزدها پس از ثبت‌نام و تایید صلاحیت، می‌توانند تقاضای مکتوب برای قرار گرفتن در فهرست‌های حزبی ارائه کنند. دبیرکل حزب یا مسئول جبهه سیاسی پس از بررسی، نام کاندیداها را در سامانه انتخابات ثبت می‌کند و باید به صورت مکتوب به هیات اجرایی ارائه دهد. هر نامزد فقط می‌تواند در یک فهرست حضور داشته باشد؛ حضور همزمان در چند فهرست ممنوع است و این موضوع تفاوت جدی با انتخابات ادوار گذشته دارد.
برای شهر تهران که ۲۱ کرسی دارد، هر فهرست باید حداقل ۱۴ نامزد معرفی کند. اگر تعداد نامزدهای یک فهرست به کمتر از این حد نصاب برسد، فهرست به صورت خودکار از گردونه رقابت خارج می‌شود. نامزدها می‌توانند در بازه زمانی مشخص‌شده، انصراف خود را از حضور در یک فهرست اعلام کنند. در این صورت، دبیرکل حزب یا مسئول جبهه می‌تواند فرد دیگری را جایگزین کند. اگر به دلیل انصراف‌ها تعداد افراد فهرست به زیر حد نصاب برسد، فهرست حذف خواهد شد.
مجموع آرای هر فهرست محاسبه و نسبت آن به کل آرا، سهم کرسی‌های شورا را تعیین می‌کند. یعنی اگر یک فهرست یک‌سوم کل آرا را کسب کند، یک‌سوم کرسی‌های شورا به آن تعلق خواهد گرفت. سپس، نفرات برتر آن فهرست به ترتیب رأی وارد شورا می‌شوند. نامزدهای منفرد نیز در قالب یک فهرست در نظر گرفته می‌شوند و سهمیه آنها بر اساس مجموع آرای‌شان محاسبه می‌شود. در همین رابطه محمدصالح جوکار رییس کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در مجلس گفت: برگزاری انتخابات به صورت تناسبی در تهران به معنای آن نیست که کاندیداها به صورت انفرادی نمی‌توانند در انتخابات حضور داشته باشند بلکه هم حضور احزاب در انتخابات پیش‌بینی شده و هم حضور اشخاص به صورت کاندیدای انفرادی.
نکته دیگر آنکه، طبق قانون جدید، تعداد اعضای علی‌البدل هر شورا معادل ۵۲ درصد تعداد اعضای اصلی آن خواهد بود. شورای شهر تهران با ۲۱ عضو اصلی، ۱۱ عضو علی‌البدل خواهد داشت. سهمیه علی‌البدل‌ها نیز بر اساس همان نسبت آرای فهرست‌ها مشخص می‌شود.
۲- انتخابات الکترونیکی: انتخابات شوراها در تهران به صورت تمام‌الکترونیک برگزار خواهد شد. رأی‌دهندگان برای ثبت رأی خود دو امکان دارند. یا با وارد کردن یک کد (یا اسکن بارکد) به کل فهرست رأی می‌دهند و تمامی اعضای آن فهرست رأی کامل می‌گیرند یا افراد مختلفی از چند فهرست یا نامزدهای منفرد انتخاب می‌کنند. در حالت دوم، رأی‌دهنده موظف است کد تک‌تک نامزدهای انتخابی خود را وارد کند. پیش از این، این شیوه در انتخابات مرحله دوم مجلس دوازدهم در تهران اعمال شد و اکنون به ایستگاه شورای هفتم رسیده است؛ مسیری که می‌تواند در اعلام سریع نتایج موثر باشد.
موافقان و مخالفان انتخابات تناسبی چه می‌گویند؟
البته انتخابات تناسبی منتقدان و مخالفانی دارد. محمدباقر قالیباف رییس مجلس شورای اسلامی از موافقان آن است و می‌گوید: اگر انتخابات به صورت تناسبی برگزار شود در پیشرفت کشور، انسجام مردم، فعالیت‌های مردمی و مشارکت آنها موثر است و ما باید سمت انتخابات حزبی برویم و در این راستا انتخابات تناسبی که فعلا قرار است در شهر تهران انجام شود، باید به تدریج به کل کشور تسری پیدا کند. اما مهدی چمران، رییس شورای شهر تهران که در کارنامه‌اش حضور در چهار دوره در خیابان بهشت (شورای شهر تهران) دیده می‌شود، مخالف جدی انتخابات تناسبی است. او معتقد است: این شیوه می‌تواند موجب بی‌عدالتی در ترکیب شورا شود، زیرا ممکن است فردی با رأی کمتر وارد شورا شود، اما افراد دارای آرای چندبرابری از حضور بازبمانند.
انتخابات تناسبی؛ آزمونی برای احزاب
از روزگذشته اولین گام انتخاباتی با استعفای داوطلبان که یک هفته هم ادامه خواهد داشت برداشته شد. باید دید فعالان و بازیگران عرصه سیاست چه مشقی برای حضور در انتخاباتی خواهند نوشت که به‌صورت تناسبی و الکترونیکی برگزار می‌شود. آیا «انتخابات تناسبی» منجر به افزایش مشارکت مردمی و نظام‌مندن شدن احزاب در میدان رقابت می‌شود؟ به هرحال، در تناسبی شدن انتخابات احزاب و شخصیت‌های سیاسی باید از لاک حاشیه خارج شوند و حضوری فعال در صحنه سیاسی و اجتماعی کشور داشته باشند، به همین جهت آزمون خوبی برای کنشگران سیاسی و تشکیلاتی است.
نظر شما