آگاه: در شرایطی که ناگهان موتور خودرو دچار افت قدرت، جوش آوردن‌های مکرر یا خروج دود غیرعادی می‌شود، ممکن است مشکل جدی‌تری در میان باشد یعنی ترک خوردن سیلندر. این ایراد جزو مشکلات نسبتا نادر اما بسیار پرهزینه در سیستم پیشرانه خودرو است که بی‌توجهی به آن می‌تواند به خرابی کامل موتور منجر شود.
شناخت علائم، دلایل و راه‌حل‌های ترک سیلندر می‌تواند از خسارت‌های سنگین جلوگیری کند. در این مقاله، به زبان ساده اما دقیق، مفهوم ترک سیلندر خودرو، نشانه‌ها، علل بروز و راه‌های تشخیص و رفع آن را بررسی می‌کنیم.
ترک سیلندر چیست؟
سیلندر بخشی از بلوک موتور است که پیستون‌ها در آن حرکت رفت و برگشتی دارند. وظیفه آن تحمل فشار و حرارت بالای حاصل از احتراق سوخت است. ترک خوردن سیلندر خودرو زمانی اتفاق می‌افتد که در دیواره داخلی یا خارجی سیلندر، شکستگی یا ترک‌خوردگی به‌وجود بیاید. این ترک‌ها معمولا در اثر تنش حرارتی، فشار بیش از حد یا نقص ساختاری در متریال ایجاد می‌شوند. ترک ممکن است ریز و سطحی یا عمیق و جدی باشد. در برخی موارد، ترک‌ها آن‌قدر کوچک‌اند که تنها با تست‌های دقیق قابل تشخیص هستند. اما در صورت پیشرفت، می‌توانند باعث اختلال کامل در عملکرد موتور شوند و تعمیر آن نیازمند بازسازی کامل یا تعویض قطعات گران‌قیمت باشد.
دلایل فنی و محیطی ترک خوردن سیلندر
جوش آوردن مکرر موتور: بالا رفتن بیش از حد آمپر باعث انبساط غیر یکنواخت اجزای موتور شده و ممکن است به ترک‌خوردگی سیلندر منجر شود.
نقص در سیستم خنک‌کننده: خرابی واترپمپ، ترموستات یا گرفتگی رادیاتور، دمای موتور را بالا می‌برد و زمینه‌ساز ترک می‌شود.
کمبود ضد یخ: استفاده از ضدیخ بی‌کیفیت یا عدم استفاده از آن باعث یخ‌زدگی آب در موتور در فصول سرد و ایجاد ترک در دیواره سیلندر می‌شود.
کیفیت پایین بلوک سیلندر: آلیاژهای ضعیف یا مشکلات تولید می‌توانند مقاومت حرارتی و فشاری سیلندر را کاهش دهند.
افزایش فشار داخل سیلندر: در اثر دست‌کاری‌های غیراصولی موتور برای افزایش قدرت ممکن است فشار غیرمجاز وارد شده و ترک ایجاد شود.
عدم تعویض به‌موقع روغن موتور: تعویض به موقع روغن موتور اهمیت بالایی دارد. روغن کهنه و آلوده نمی‌تواند وظیفه خنک‌سازی و روان‌کاری مناسب را انجام دهد و دمای موتور افزایش می‌یابد.
ترک خوردن سیلندر لزوما با علائم واضحی همراه نیست، اما برخی نشانه‌ها می‌توانند هشداری برای بررسی دقیق‌تر باشند:
کاهش سطح آب رادیاتور بدون نشتی خارجی
وجود روغن در مایع خنک‌کننده یا بالعکس
خروج دود سفید از اگزوز حتی در هوای گرم
کاهش قدرت موتور و عملکرد نامنظم آن
بالا رفتن دمای موتور حتی پس از بررسی سیستم خنک‌کننده
وجود کف در درب روغن موتور: ترکیب بخار آب و روغن به‌صورت کف سفیدرنگ خود را نشان می‌دهد.
روش‌های تخصصی تشخیص
تست فشار سیلندر(Leak-down test) : بررسی نشت فشار از طریق سیلندرها
تست کمپرس موتور: اندازه‌گیری فشرده‌سازی در هر سیلندر برای شناسایی ضعف‌ها
بررسی ترک با مایع نافذ(Dye penetrant test) : تشخیص ترک‌های سطحی با استفاده از رنگ خاص
اسکنر دیاگ تخصصی: تشخیص خطاهای سیستمی مرتبط با اختلال در عملکرد سیلندرها
در صورت مشکوک بودن به ترک سیلندر
خودرو را خاموش کرده و از رانندگی بیشتر پرهیز کنید.
سطح مایع خنک‌کننده و روغن را بررسی کرده و از مخلوط شدن آنها مطمئن شوید.
خودرو را به یک مکانیک متخصص نشان دهید تا تست‌های لازم انجام شود.
پیشگیری، همواره بهتر از تعمیر است. رعایت چند نکته ساده می‌تواند عمر موتور را افزایش دهد:
نگهداری منظم سیستم خنک‌کننده: سرویس به‌موقع رادیاتور، تعویض ضدیخ و بررسی شیلنگ‌ها اهمیت زیادی دارد.
خودداری از رانندگی با موتور داغ: در صورت بالا رفتن دمای موتور، توقف و بررسی سیستم الزامی است.
استفاده از قطعات و روغن موتور استاندارد: کیفیت پایین روغن یا قطعات می‌تواند دمای موتور را افزایش دهد.
پرهیز از تغییرات غیراصولی در موتور: تقویت موتور باید با اصول مهندسی انجام شود تا فشار بیش از حد وارد نشود.
بررسی منظم درب و واشر سیلندر: واشر آسیب‌دیده نیز می‌تواند به ترک منجر شود.
بررسی و تعویض به‌موقع فیلتر روغن و هوا: عملکرد صحیح این فیلترها در سلامت موتور موثر است.
نظر شما