آگاه: نمایشنامه «مستنطق» اثر جی.بی.پریستلی با ترجمه بزرگ علوی در ۱۱۸صفحه با قیمت ۲۰۰هزار تومان در انتشارات نریمان راهی بازار کتاب شده است. در معرفی ناشر از این نمایشنامه آمده است: نزدیک به ۸۰سال از نوشتن و ترجمه این نمایشنامه میگذرد و بعد از چند دهه، این نمایشنامه دوباره با ترجمه بزرگ علوی منتشر شد. این نمایشنامه با نام «بازپرس وارد میشود» شهرت دارد و از آن چندین تئاتر، تلهتئاتر، فیلم و سریال ساخته شده است. خانواده مرفه برلینگ در حال جشن گرفتن نامزدی دخترشان «شایلا»، با «جرالد کروفت» هستند. ناگهان بازرس گوول (Inspector Goole) وارد میشود و خبر خودکشی زنی جوان به نام «اوا اسمیت» را میآورد. بازرس نشان میدهد که تمام اعضای خانواده و جرالد به نوعی در بدبختی و سقوط این زن نقش داشتهاند.

پیام اصلی نمایشنامه این است که همه ما مسئول یکدیگر هستیم. پریستلی انتقاد تندی از فردگرایی سرمایهدارانه دارد. هویت «اوا اسمیت» نماد طبقه کارگر است؛ پریستلی نشان میدهد چگونه طبقه مرفه نگاه ابزاری به او دارد. پریستلی علاقهمند به نظریههای فلسفی زمان بود. ساختار نمایش- برگشتپذیری، هشدار، چرخه تکرار- بازتاب این دیدگاههاست. اعضای خانواده برلینگ سعی میکنند اعمال خود را توجیه کنند، اما بازرس آنها را مجبور به مواجهه با واقعیت میکند. محققانی مانند جان بویلتون (John Boulton) در مقالههای تحلیلی ادبی دهههای ۶۰ و ۷۰میلادی نشان دادهاند که نمایشنامه پاسخی انتقادی به رشد فردگرایی لیبرالی پیش از جنگ است. بهویژه شخصیت آقای برلینگ با دقت به عنوان نمادی از سرمایهداری کور طراحی شده است.
منتقدانی مثل استیون واریک (Steven Warwick) و مارک اسپیرو مینویسند که: پایان نمایش، چرخه تکرار مسئولیتگریزی را برجسته میکند. منتقدان کلاسیک، مانند ایرن شاو، نمایشنامه را نمونهای از «وحدت زمان، مکان و عمل» میدانند. تمام وقایع در یک شب و در یک مکان رخ میدهد؛ که به نمایش حالتی تراژیک شبهکلاسیک میدهد.
برخی منتقدان (مثلا تیموتی سیدلر از مجله Modern Drama ) معتقدند اثر از قالب پلیسی بهره میگیرد تا یک «بازجویی اخلاقی» شکل دهد. او میگوید: بازرس، کارآگاه نیست؛ بلکه وجدان پنهان است که لباس پلیس پوشیده.علاوهبر این، نقدهای مهمی درباره اجراهای مختلف- بهخصوص اجرای۱۹۹۲ به کارگردانی استیون دالدری- نوشته شده است. نمایشنامه An Inspector Calls اثر جی. بی. پریستلی یکی از آثار خاص ادبیات نمایشی بریتانیاست که بیش از ۷۰سال پس از نخستین اجرای آن همچنان موضوع بحث منتقدان، پژوهشگران و مخاطبان عمومی است. این اثر نه صرفا یک نمایش پلیسی است، نه صرفا یک درام اخلاقی؛ بلکه ترکیبی است از واقعگرایی اجتماعی، معما و نوعی تامل فلسفی درباره نقش انسانها در شکل دادن به سرنوشت یکدیگر. همین چندلایگی باعث شده که نمایشنامه به راحتی در یک دستهبندی ساده قرار نگیرد و امکان خوانشهای متعددی فراهم شود.
نظر شما