آگاه: از سوی دیگر و به اذعان بسیاری از کارشناسان، پیش‌بینی‌پذیری فضای اقتصادی کشور به معنای این نیست که بلافاصله نرخ تورم تک‌رقمی یا رشد نقدینگی متوقف شود، بلکه منظور از پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد این است که شرایط کشور به گونه‌ای مدیریت شود که فعالان بخش خصوصی امکان برنامه‌ریزی برای کسب‌وکار خود را داشته باشند. بااین‌حال بسیاری از کارشناسان هم معتقدند پیش‌بینی‌پذیری فضای اقتصادی کشور صرفا به کنترل نرخ ارز و تورم محدود نمی‌شود، بلکه مواردی مانند عدم صدور دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های متعدد و خلق‌الساعه و خصوصا بهبود فضای کسب‌وکار را نیز دربرمی‌گیرد.
این در حالی است که رییس‌کل بانک مرکزی دولت سیزدهم در ابتدای سال۱۴۰۳ از اتخاذ رویکرد تثبیت و حرکت به‌سمت پیش‌بینی‌پذیر کردن اقتصاد ایران با هدف اثربخشی هرچه بهتر سیاست‌های پولی و بانکی خبر داد و گفت: در بسته سیاستی تثبیت اقتصادی، اقدامات بانک مرکزی حول سه محور اصلی «کنترل و مدیریت نقدینگی»، «تقویت تنظیم‌گری و حکمرانی بانک مرکزی بر بازار ارز»، و «ارتقای سطح تنظیم‌گری و نظارت بانک مرکزی بر شبکه بانکی» به‌منظور اعتباربخشی بیشتر نسبت‌به سیاست‌های مقام سیاست‌گذار پولی در دستورکار قرار گرفته است؛ البته در کنار این مسائل، برخی فرآیندهای داخلی نیز پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد را ناممکن کرده است.
همین چند روز گذشته بود که رییس مرکز بهبود محیط کسب‌وکار در نامه‌ای به رییس کل دادگستری تهران اعلام کرد که رییس سازمان توسعه تجارت و دستیار ویژه وزیر صمت، قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار را رعایت نمی‌کنند.
در بخش دیگری از این نامه آمده است؛ علی‌رغم عزم جدی قانون‌گذار و دولت مبنی بر پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد و عدم وضع مقررات خلق‌الساعه، سازمان توسعه تجارت ایران با تغییر مقررات بدون رعایت ضوابط قانونی فوق، مشکلات فراوان بر سر راه فعالان حوزه تجارت خارجی و تامین کالاهای موردنیاز کشور ایجاد کرده است.
ثبات در تصمیم‌گیری‌ها؛ رهیافتی برای پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد
نماینده مردم اقلید در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با «آگاه»، با اشاره به تاثیر مبحث پیش‌بینی‌پذیری در عرصه اقتصاد کشور، گفت: پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد درحقیقت شرایط پیش روی فعالان اقتصادی را ترسیم کرده و از هرگونه تصمیمات خلق‌الساعه جلوگیری می‌کند.
مسلم صالحی با بیان اینکه تبادلات اقتصادی نیز می‌تواند به پیش‌بینی‌پذیری در اقتصاد نیز کمک کند، افزود: همچنین سیاست ثبات اقتصادی باید به‌عنوان سیاست کلیدی و اساسی پیگیری شود، زیرا نبود تثبیت اقتصادی و کنترل نرخ ارز به‌عنوان متغیر کلیدی که تورم را دچار نوسانات می‌کند مسئله‌ای حائزاهمیت است و باید در این بخش به آن توجه شود.
صالحی با بیان اینکه پیش‌بینی‌پذیری در علم اقتصاد یک اصل مهم قلمداد می‌شود، ادامه داد: اگر به‌درستی نتوانیم برنامه و پیش‌بینی‌پذیری لازم را در عرصه اقتصاد داشته باشیم، فعالان اقتصادی در کشور دچار آسیب خواهند شد. این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه تغییرات لحظه‌ای قوانین ما را از پیش‌بینی‌پذیری در عرصه اقتصاد دور می‌کند، ادامه داد: قوانین و آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های خلق‌الساعه و لحظه‌ای آفت فعالیت‌های اقتصادی و پیش‌بینی‌پذیری در اقتصاد در کشور است. این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه سرمایه‌گذار در صورت عدم برنامه‌ریزی در اقتصاد از سرمایه‌گذاری روی برمی‌گرداند، بیان کرد: عدم ثبات در تصمیم گیری‌های اقتصادی موجب فرار سرمایه‌گذار خواهد شد که باید از اینگونه مسائل جلوگیری کرد.
صالحی با بیان اینکه پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد برای فعال اقتصادی ازجمله مسائل ابتدایی بازار است، گفت: بنابراین پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد به این معناست که افراد، دستگاه‌ها و سازمان‌های مربوطه قابلیت برنامه‌ریزی و پیش‌بینی کارها و اقدامات را برای آینده داشته باشند.
این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه سرمایه‌گذار نیازمند پیش‌بینی‌پذیری است، گفت: باید اقدامات مهمی در راستای بهبود روند بازار و پیش‌بینی‌پذیری آن انجام شود، چراکه بازار بیشتر از فرهنگسازی نیازمند ثبات در تصمیم‌گیری‌ها است.
با این حال بسیاری از کارشناسان نیز بر تاثیر عوامل سیاسی بر پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد تاکید دارند. درواقع عرصه سیاست، عرصه بسیار مهمی است که بر زندگی انسان‌ها در دیگر عرصه‌ها و خصوصا عرصه اقتصاد تاثیر می‌گذارد. به همین دلیل پیش‌بینی‌پذیری سیاسی از اهمیت فوق‌العاده زیادی در این بخش نیز برخوردار است.
تاثیر ثبات سیاسی بر پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در همین زمینه به خبرنگار آگاه گفت: پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد بیشتر به ثبات سیاسی مربوط است.
محمدقسیم عثمانی با بیان اینکه بی‌ثباتی سیاسی باعث تغییر انتظارات شده و تغییر انتظارات، اجازه نمی‌دهد تا ما ثبات اقتصادی داشته باشیم، گفت: اگر قصد داریم به ثبات اقتصادی دست یافته و اقتصاد را پیش‌بینی‌پذیری کنیم، لازمه آن این است که به ثبات سیاسی بیشتر توجه شود. به اعتقاد بنده، یکی از راه‌های مهم در این بخش این است که ما ارتباطمان را در سطوح بین‌الملل، اصلاح و تعدیل کنیم.
وی با بیان اینکه بدون تعدیل سیاست‌های بین‌المللی و نوع روابطمان با دنیا و همسایگان، نمی‌توانیم به ثبات سیاسی لازم دست پیدا کنیم، ادامه داد: یک سوی دیگر در موضوع پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد به مسائل داخلی بازمی‌گردد. در این بخش ما با موضوعاتی از قبیل تصمیمات خلق‌الساعه مواجه هستیم؛ البته این موارد قابل کنترل است؛ به‌عنوان مثال، تنوع بخشنامه‌ها و خلق مکرر قوانین، همگی اقتصاد را پیش‌بینی‌ناپذیر می‌کند. وی تاکید کرد: به عنوان مثال فردی می‌آید و یک کارخانه داروسازی احداث کرده و اما به‌واسطه قانونی واردات دارو در کشور آزاد می‌شود، لذا وقتی واردات دارو آزاد شد، پیش‌بینی‌های آن کارخانه‌دار هیچ خواهد شد و همه سرمایه‌گذاری آن به هدر خواهد رفت. این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه قانون و آیین‌نامه‌های مختلف باعث می‌شود تا اقتصاد غیرقابل‌پیش‌بینی شود، تاکید کرد: درواقع این عوامل قابل حذف و اصلاح است؛ از این رو ما نباید به‌صورت مکرر قوانین مربوط به حوزه اقتصاد را تغییر دهیم. عثمانی تصریح کرد: یک بخش از این مسئله به دولت بستگی دارد؛ لذا دستورالعمل‌هایی که دولت در رابطه با موضوعات مختلف ارائه می‌دهد نباید قوانین را تغییر دهد؛ بنابراین وقتی دستورالعمل‌ها ثابت بماند، فعالان اقتصادی می‌توانند آینده پیش‌رو را پیش‌بینی کنند.
این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه پیش‌بینی‌ناپذیری اقتصاد، خسارت زیادی را به کشور وارد کرده است، ادامه داد: درواقع هر طرح اقتصادی حائز «مطالعه طرح» است؛ در این بخش پیش‌بینی منافع آتی طرح مدنظر قرار می‌گیرد؛ لذا وقتی ما در این شرایط نتوانیم آینده را پیش‌بینی کنیم، دیگر نمی‌توانیم درباره آن طرح تصمیم‌گیری کنیم که این طرح آیا به صرفه است یا خیر؟ همچنین یکی از دلایل توقف رشد اقتصادی کم‌توجهی به موضوع سرمایه‌گذاری است، چراکه سرمایه‌گذار نمی‌تواند شرایط آینده را به‌خوبی پیش‌بینی کند.