آگاه: امیر گودرزی-خبرنگار گروه جامعه: محمدرضا بهرامن، رییس خانه معدن ایران حادثه را چنین توضیح می‌دهد: در دو بلوک B و C معدن زغال‌سنگ طبس ۶۹نفر کارگر زحمت‌کش حین استخراج زغال‌سنگ، ناگهان دچار حادثه تصاعد آنی گاز متان و در نتیجه تراکم فراوان گاز در بلوک C شدند و این حادثه ناگوار رقم خورد. او می‌گوید: وضعیت ایمنی معادن زغال‌سنگ کشور بیش از حد پایین بوده و از استاندارد خارج است. وضعیت ایمنی و سلامت کارگران در معدن زغال‌سنگ کشور در بدترین حالت خود قرار گرفته است. از سال۱۳۹۶ به‌صورت رسمی در رسانه‌ها نسبت‌به وضعیت ایمنی معادن زغال‌سنگ در کشور گوشزد کرده و تذکر داده‌ایم. وی با تاکید بر نوسازی تجهیزات و ماشین‌آلات معادن زغال‌سنگ ادامه می‌دهد: فرسوده و قدیمی بودن تجهیزات و ماشین‌آلات معادن زغال‌سنگ از یک‌سو مشکلاتی را ایجاد کرده است و از طرف دیگر، تجهیزات ایمنی معادن زغال نظیر دستگاه‌های هشداردهنده گازهای خطرناک، سیستم‌های ضد جرقه، تهویه مطلوب و امکانات مربوط به نگهداری از سقف و دیواره‌های معادن به‌شدت ناکارا هستند و هر لحظه این خطر وجود دارد که با انفجاری مهیب یا ریزش سقف و دیواره‌ها، معدن‌کاران را از دست بدهیم. او معتقد است در بخش معدن کشور باید با یک دیدگاه ویژه برای این موضوع برنامه‌ریزی شود و در صورت استفاده‌نکردن از امکانات لازم باید همچنان منتظر حوادث مختلف در بخش معادن کشور به‌ویژه معادن زغال‌سنگ باشیم.
خطر حفره‌های گازی
حسن رهجو ۲۲سال است در معدن‌کار می‌کند و در این مدت تجربه زیادی از معادن استخراج زغال‌سنگ دارد و حوادث مختلفی را به چشم دیده است. او که درگذشته از معدن زغال‌سنگ طبس هم بازدید داشته است علت حادثه را چنین توضیح می‌دهد: در معادن زیرزمینی استخراج زغال‌سنگ دو نوع گاز می‌تواند خطرناک باشد؛ گازی که از زغال‌سنگ منتشر می‌شود که البته این‌قدر غلیظ نیست که دستگاه‌های تهویه نتوانند آن را از تونل‌ها خارج کنند؛ اما گاهی کارگران به حفره‌های گازی برخورد می‌کنند که این گاز خطرناک و قابل‌انفجار است. او توضیح می‌دهد: تشخیص حفره‌های گازی غیرممکن است و گاهی کارگران معدن جایی را حفر می‌کنند که به حفره‌ای گازی برمی‌خورد و در آنی گاز متان کل تونل‌های را پر می‌کند. در این حال با یک جرقه کوچک که معمولا وجود دارد انفجار مهیبی رخ می‌دهد و حوادث دلخراشی را می‌آفریند.
او توضیح می‌دهد: در بازدیدی که سال‌ها قبل از معدن زغال‌سنگ طبس داشتم متوجه حجم زیاد گازهای تولیدشده در این معدن شدم، طوری که خروج این گازها صدای زیادی را ایجاد می‌کرد. این گازهایی است که مرتبا تولید می‌شود که معمولا تهویه‌های نصب‌شده آن را خارج می‌کند تا خطری رخ ندهد. اما زمانی که گاز متان از حفره‌های گازی منتشر می‌شود این دستگاه‌ها توان خارج‌کردن آن را ندارند. این خروج گاز باید خیلی سریع انجام شود، قبل از اینکه جرقه‌ای باعث انفجار شود.
رهجو با بیان اینکه گاز منتشرشده از حفره گازی باعث این حادثه شده است، ادامه می‌دهد: اگر غلظت گاز متان کمتر از ۱۳درصد باشد انفجاری رخ نمی‌دهد. غلظت این گاز بالای ۱۴درصد هم برود، باز هم قابل‌انفجار نیست و خطر تنها در صورتی بروز می‌کند که درصد متان میان ۱۳ تا ۱۴ باشد؛ بنابراین نقش دستگاه‌های خارج‌کننده گاز خیلی حیاتی است. به گفته او، دستگاه‌های تهویه باید به‌قدری توان داشته باشند که همواره برای نشت گاز از حفره‌های گازی آماده باشند؛ چون هرگز تشخیص این حفره‌ها ممکن نیست. این معدن‌کار قدیمی چنین ادامه می‌دهد: فرسوده و قدیمی بودن تجهیزات و ماشین‌آلات معادن زغال‌سنگ از یک‌سو مشکلاتی را ایجاد کرده است و از طرف دیگر، تجهیزات ایمنی معادن مانند دستگاه‌های هشداردهنده گازهای خطرناک، سیستم‌های ضد جرقه، تهویه مطلوب و امکانات مربوط به نگهداری از سقف و دیواره‌های معادن به‌شدت ناکارا هستند و هر لحظه این خطر وجود دارد که با انفجاری مهیب یا ریزش سقف و دیواره‌ها، معدن‌کاران را از دست بدهیم.
وضعیت اسف‌بار معادن را رهجو با تمام وجود لمس کرده است و می‌گوید: هر حادثه معدنی که رخ می‌دهد نه‌تنها من، بلکه دل همه کارگران معدن را درد می‌آورد. کار در معدن به‌خودی‌خود طاقت‌فرساست و در شرایطی که تجهیزات و امکانات کافی وجود ندارد مرگ‌آور می‌شود. او برای اثبات نبود ایمنی در معادن می‌گوید: در یک ماه چهار حادثه در چهار معدن مختلف در استان کرمان رخ داده که در هر حادثه یک کارگر جان خود را از دست داده است؛ حوادثی که معمولا اخبار آن منتشر نمی‌شود؛ چون در معادن کوچک رخ می‌دهد.به گفته رهجو؛ وسایل و تجهیزات کار در معادن فرسوده است یا اصلا وجود ندارد! او می‌گوید: ایمنی باید در اولویت کار در معادن باشد؛ اما در این شرایط در درجه آخر اهمیت هم جا نمی‌گیرد. نبود نظارت کافی به این وضعیت دامن می‌زند و باعث می‌شود کارفرما فکری برای حل مشکلات ایمنی نکند.
بعید است کارگری زنده باشد
رهجو که اکنون عضو شورای حل اختلاف کارگران معدن است تا کنون تجربه محبوس شدن در معدن را ندارد ولی بارها از نزدیک شاهد چنین حوادثی برای همکاران بوده است. او می‌گوید: بعید است کسی زنده از معدن آوارشده طبس خارج شود چون ۹۰درصد کارگرانی که در معدن محبوس می‌شوند شانس زنده‌ماندن ندارند. ریزش آوار یا گازگرفتگی منجر به مرگ این افراد می‌شود ولی در برخی موارد افرادی جان به درمی‌برند. سال۱۳۸۸ یکی از کارگاه‌های استخراج ریزش کرد و دو نفر از همکاران ما محبوس شدند. متاسفانه یکی از آنها فوت کرد؛ اما موفق شدیم دیگری را بعد از ۴۸ساعت نجات دهیم. او دو روز را در فضایی بسیار کوچک پناه گرفته بود که زیر خاک و زغال‌سنگ دفن نشود.این کارگر قدیمی معدن توضیح می‌دهد: کارگری که محبوس شود معمولا به زنده‌ماندن فکر نمی‌کند. او می‌داند که مرگ تدریجی در انتظارش است و در شرایط دردناکی قرار می‌گیرد. جایی که معمولا کارگر محبوس می‌شود فضایی بیشتر از یک متر در یک متر نیست و خود این شرایط مرگبار است. او مرگش را حتمی می‌داند مگر معجزه‌ای جانش را نجات دهد. به باور او، کارگران معدن همه این شرایط را تحمل می‌کنند تا عده‌ای جیبشان را از منابع طبیعی پر کنند.
رهجو معتقد است معمولا خبری از حوادث معدن منتشر نمی‌شود و حوادث بزرگ است که رسانه‌ای می‌شود که در این زمینه هم نه گزارشی اعلام، نه مقصری معرفی می‌شود. باوجوداین روز گذشته وزیر صمت که سراسیمه خود را به محل حادثه در طبس رسانده بود قول داد گزارش کارشناسی ابعاد حادثه معدن طبس به مردم ارائه می‌شود.
محمد اتابک روز گذشته سراسیمه خود را به محل حادثه رساند تا بگوید: ایمنی این معدن هم توسط وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی مورد بررسی قرار خواهد گرفت و یک گزارش کامل کارشناسی خدمت مردم ارائه و اطلاع‌رسانی خواهیم کرد.
تا زمان تنظیم این گزارش ۳۴کارگر جان باختند ۱۷نفر مصدوم شدند و ۲۴نفر هم هنوز مفقود هستند.
حوادث پرتکرار معدن
بخشی از اتفاقات چند سال اخیر در معادن زغال‌سنگ را مورد بازخوانی قرار می‌دهیم؛ حوادثی که فقط به اعلام خبر آن اکتفا شد و درنهایت معلوم نشد
نهادهای مسئول برای جلوگیری از بروز حادثه در معادن زغال‌سنگ چه تدبیری را به کار گرفته است.
۲۷ خرداد ۱۴۰۳: در حادثه ریزش معدن روباز شماره۵ شن و ماسه شهرستان شازند چهار نفر مدفون شدند که هنوز جسد یکی از آنها خارج نشده است.
۱۰خرداد ۱۴۰۳: در ریزش معدن زغال‌سنگ آب نیل در روستای بی‌بی حیات کرمان ۶نفر حادثه دیدند، متاسفانه در این واقعه یک نفر فوت کرد و دو نفر دیگر مصدوم شدند.
۲۹اردیبهشت ۱۴۰۳: ریزش معدن زغال‌سنگ در منطقه طغرالجرد شهرستان کوهبنان، در این حادثه یکی از نیروهای معدن اصلی شرکت زغال‌سنگ منطقه طغرالجرد جان باخت.
۲۰شهریور ۱۴۰۲: جان‌باختن ۶کارگر در انفجار معدن زغال‌سنگ البرز شرقی در طزره دامغان که باعث شد مجلس برای بررسی علل وقوع مأموریت ویژه‌ای به کمیسیون صنایع بدهد.
۱۰آبان‌ماه ۱۴۰۱: در حادثه ریزش معدن زغال‌سنگ پابدانا شهرستان کوهبنان دو کارگر معدن جان باختند که به گفته مسئولان علت این حادثه در دست بررسی است.
۲۲شهریور ۱۴۰۰: حادثه ریزش تونل معدن زغال‌سنگ هجدک در بخش کوهساران راور منجر به جان‌باختن کارگر ۳۵ساله این معدن شد.
۱۷اردیبهشت ۱۴۰۰: حادثه ریزش تونل ۴۲معدن زغال‌سنگ جان باختن دو کارگر این معدن، فعالیت در این کارگاه از معدن زغال‌سنگ تا اطلاع ثانوی تعطیل شد.
۱۶شهریور ۱۳۹۹: حادثه ریزش در معدن تونل شماره۲ زغال‌سنگ هجدک شهرستان راور در استان کرمان چهار کشته و یک مصدوم داشت.
مهم‌ترین و بزرگ‌ترین حوادث معدنی در ایران
مهم‌ترین و بزرگ‌ترین حوادث معدنی در ایران مربوط به دهه۹۰ است. انفجار معدن یورت زمستان آزادشهر استان گلستان در تاریخ ۱۵آبان ۹۶ به‌عنوان یکی از فاجعه‌بارترین حوادث معدنی در کشور بود که موجب کشته شدن ۴۳نفر شد. در پنج‌ماه نخست سال۱۳۹۹ نیز ۲۰معدنچی در ۱۳معدن جان خود را از دست دادند. در دهه۹۰ بیش از سه‌هزار حادثه در معادن کشور رخ داده که موجب آسیب‌دیدگی حدود ۱۳هزار کارگر و کشته شدن بیش از ۴۳۰معدنچی شده است. ۸۰درصد حوادث معادن مربوط به معادن کوچک هستند. معادن سنگ تزئینی و زغال‌سنگ، حادثه‌سازترین معادن کشور به شمار می‌روند.
پیام تسلیت رهبر انقلاب
در پی حادثه اندوهبار معدن طبس
برای کاهش ابعاد این مصیبت
هر اقدام لازم را انجام دهید
در پی حادثه اندوهبار انفجار معدن در طبس و جان باختن شماری از کارگران، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی در پیامی ضمن تسلیت به خانواده‌های داغدار، بر لزوم بیشترین تلاش برای امدادرسانی به کارگران تاکید کردند.
متن پیام رهبر انقلاب به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
حادثه تلخ و اندوهبار، در معدن ذغال‌سنگ در طبس را که در آن تعدادی از کارگران قربانی یا مصدوم شدند، به خانواده‌های این عزیزان و مردم آن منطقه تسلیت عرض می‌کنم. به مجموعه امداد که ازسوی مقامات دولتی برای کمک به محل حادثه رفته‌اند تاکید می‌کنم که بیشترین تلاش خود را مصروف نجات آنان کنند و برای کاهش ابعاد این مصیبت هر اقدام لازم را انجام دهند. رسیدگی فوری به وضع مصدومان نیز باید مورد اهتمام قرار گیرد.
سیدعلی خامنه‌ای
اول مهر ۱۴۰۳
دستور رییس‌جمهوری برای رسیدگی به کارگران مصدوم
رییس‌جمهوری به وزرای کشور، صمت، بهداشت و استاندار خراسان جنوبی دستور رسیدگی صادر و بررسی ابعاد حادثه در معدن زغال‌سنگ را صادر کرد. دکتر مسعود پزشکیان صبح روز یکشنبه در پی وقوع حادثه در معدن زغال‌سنگ طبس، با صدور دستوراتی به وزرای کشور، صنعت، معدن و تجارت، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و استاندار خراسان جنوبی، خواستار تسریع در پیگیری وضعیت مصدومان حادثه و بررسی علت وقوع این حادثه و جان‌باختن کارگران این معدن شد.رییس‌جمهوری ضمن صدور این دستورات خواستار بسیج همه امکانات برای تسریع در رسیدگی به وضعیت معدن زغال‌سنگ طبس، دلجویی از خانواده جان‌باختگان و درمان مصدومان این حادثه شد.
دستور فوری اژه‌ای برای معدن زغال‌سنگ طبس
در پی وقوع حادثه در معدن زغال‌سنگ طبس و جان‌باختن تعدادی از معدن‌کاران، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محسنی اژه‌ای، رییس قوه قضاییه طی تماسی با رییس‌کل دادگستری استان خراسان جنوبی، به وی دستور داد تا ضمن همکاری و مساعدت با دستگاه‌های مسئول به‌منظور تسهیل و تسریع در روند امدادرسانی و جستجوی مفقودان و درمان مصدومان این حادثه دلخراش، به‌سرعت ابعاد مختلف حادثه را مورد بررسی و رسیدگی قرار دهد و با مقصران و خاطیان احتمالی، برخورد مقتضی و قانونی را به عمل آورد.