آگاه: در جلسه بررسی ابعاد حادثه تلخ انفجار در معدن زغالسنگ طبس که به ریاست قالیباف رییس مجلس برگزار شد، دو وزیر مرتبط، رییس سازمان نظام مهندسی معدن، سه کمیسیون تخصصی مجلس و هیات ویژه اعزامی رییس مجلس به محل حادثه حضور داشتند. رئیس مجلس شورای اسلامی همچنین در جلسه علنی دیروز و در نطق پیش از دستور خود، با بیان اینکه حادثه معدن طبس عمیقا قلب ما و ملت شریف ایران را به درد آورده است، گفت: «هیچ کارفرما یا مسئولی حق ندارد هر سطحی از حوادث دردآور اینچنینی را اقتضای کار یا غیرقابل اجتناب بداند.»
اما قالیباف در جلسه تاکید کرد که گزارش این اتفاق تلخ باید طی دو هفته آینده برای ارائه به مردم آماده شود.در این جلسه، احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به وجود ۶۰۰۰معدن در کشور گفت: معادن یکی از پرخطرترین کارگاههای کشور هستند و ما با فناوری موجود نمیتوانیم جان کارگران معدن را براساس استانداردهای جهانی حفظ کنیم. اگر فناوری استخراج معدن را تغییر نداده و به شکل سنتی کار را ادامه دهیم نمیتوانیم ضامن حفظ جان کارگران باشیم. وی با اشاره به اختلاف نظرهایی که درباره علت وقوع حادثه معدن طبس که ۱۰درصد زغالسنگ کشور را تامین میکند، وجود دارد، عنوان کرد: باید ابعاد این موضوع هرچه سریعتر روشن شود چرا که استانداردها در این معدن رعایت میشد و بازرسیها در تاریخهای متوالی انجام شده بود.قالیباف بعد از اظهارات وزیر کار با بیان اینکه ما در این مرحله به دنبال مقصر نیستیم اما قطعا پذیرفتنی نیست که یک معدن در کشور استانداردهای لازم را به هر دلیلی رعایت نکند، اظهار داشت: نباید اجازه دهیم معدنی به کار خود ادامه دهد درحالیکه استانداردهای آییننامه ایمنی معدن را رعایت نمیکند. رییس مجلس شورای اسلامی در ادامه با اشاره به آییننامه ایمنی معدن با بیش از ۴۰۰ماده گفت: در این آییننامه موضوع مانیتورینگ معادن پیشبینی شده است؛ از این رو از این طریق باید ابعاد فاجعه را بررسی کرد که انفجار به چه دلیلی صورت گرفته و چرا گاز از بلوک C با دوکیلومتر فاصله به بلوک B رسیده که جان ۳۰نفر را گرفته است.وی در ادامه با بیان اینکه موضوع چگونگی آموزش کارکنان و کارگران معدن نیز مورد پرسش است، گفت: ابعاد موضوع باید به صورت دقیق بررسی شود و جلسه امروز با حضور رؤسای کمیسیونها و وزرا نیز به این دلیل است. در سطوح بعدی قوه قضائیه قطعا با ابعاد جرمانگارانه برخورد خواهد کرد. قالیباف با اشاره به ماده ۳۸۴ آییننامه ایمنی معادن درباره مانیتورینگ گفت: مگر مانیتورینگ چه تکنولوژی دارد که هنوز نتوانستهایم آن را در معادن داشته باشیم؟ یا چه هزینهای در برابر گردش حساب میلیاردی یک معدن دارد؟ رییس قوه مقننه در ادامه تاکید کرد: هر مسئولی در حوزه کاری خود فارغ از هر هیاهویی باید موضوع را دنبال کرده و آن را شفاف کند تا درنهایت کمکاریها، قصورها روشن شده و بدانیم در آینده چه کاری باید انجام دهیم.سید محمد اتابک، وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در این جلسه با تاکید مجدد بر اینکه معادن کشور بهصورت سنتی در حال استخراج هستند و کارگاه مکانیزه در معادن بسیار کم است، اظهار داشت: حدود ۱۷۰۰نفر در معدن معدنجو فعالیت میکردند و در زمان حادثه نیز ۲۰۲نفر در شیفت کاری حضور داشتند که با خروج اکثر آنها از محل حادثه، متاسفانه حدود ۵۰تن دچار حادثه شدند. وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه شرکت معدنجو به صورت ماهیانه مورد نظارت و بازدید سازمان نظام مهندسی و HSE قرار میگرفت، یادآور شد: ما حدود ۲۲۷معدن زغالسنگ در کشور داریم که از این تعداد ۲۲۵معدن به صورت سنتی فعالیت میکنند و سیستمهای سنتی حتی با مانیتورینگ نیز دارای پتانسیل خطر خواهند بود؛ لذا این نوع معدنکاری در کشور بسیار پرخطر است. وی معتقد بود که قطعا حادثه رخ داده بهدلیل قصورهایی است که در معدن معدنجو رخ داده اما مشکلات معدن نیز بسیار زیاد بوده که گزارشی از آن داشته و ارائه خواهد کرد.
وزارت کار مسئول حفظ جان نیروی انسانی است
قالیباف نیز وزارت کار را مسئول حفاظت از جان نیروی انسانی و HSE دانست و گفت: ما امروز میشنویم هر مسئولی میگوید من کار را انجام دادهام اما فقط گزارشها را دریافت و ارسال میکنند تا شکل کار را انجام داده باشند و اینگونه میشود که ما شاهد وقوع حوادث تلخ هستیم. رییس نهاد قانونگذاری کشورمان در ادامه با بیان اینکه از آنجایی که کار عملیاتی، مدیریتی و اجرایی کردهام میگویم این کار روی کاغذ انجام نمیشود، تاکید کرد: مسئول فنی، مسئول ایمنی کارگران است و نباید اجازه دهد کارگران بدون تجهیزات وارد تونل و معدن شوند. در گزارشها عنوان شده که ابتداییترین تجهیزات در این معدن وجود نداشت؛ اگر این گزارشها درست باشد باید مشخص شود معدنی که با این حجم از گردش مالی کار میکند چرا روی موضوع ایمنی تمرکز نکرده است؛ البته ما به جزئیات این موضوع در کمیسیونهای تخصصی مجلس رسیدگی خواهیم کرد.قالیباف در جریان این جلسه ادامه اظهارات نمایندگان تصریح کرد: مشکل اساسی ما انجام دادن کار بهصورت شکلی است که آن را با گوشت، پوست و استخوان خود حس کردهام. مثلا بازرس به منطقه رفته و گزارش خود را تهیه کرده است؛ سازمان نظام مهندسی معادن و وزارت صنعت نیز بازرسی خود را انجام داده اما همچنان اجازه ادامه کار به معدن دادهاند.
مهلت دوهفتهای برای تنظیم گزارش ابعاد حادثه معدن طبس
قالیباف بعد از ارائه صحبتهای حضار جلسه به جمعبندی آن پرداخت و گفت: وزارت تعاون همسو با کمیسیون اجتماعی و وزارت صنعت همسو با کمیسیون صنایع و معادن باید گزارشهای لازم را ظرف یک هفته آماده کنند. رییس مجلس شورای اسلامی در ادامه با اشاره به اهمیت طرز کار دستگاهها در حوزه نظارت و بازرسی، عنوان کرد: امروز استفاده از حجم نیروی انسانی در معادن ملاک و معیار مشخصی ندارد همچنین نحوه قیمتگذاری، واگذاری، تجهیزات و رعایت ایمنی از موضوعاتی است که نیازمند رسیدگی کمیسیون اصل نود است که این گزارش هم باید ظرف یک هفته آماده شود.وی همچنین از معاونت نظارت مجلس خواست بعد از پایان یک هفته و دریافت گزارشهای کمیسیونها، این دو گزارش را تجمیع کرده و در نهایت حداکثر تا دو هفته آینده برای ارائه به صحن آماده کند.
علل ریشهای حادثه
استانداردهای ایمنی، نقش بسیار مهمی در پیشگیری از حوادث معدنکاری ایفا میکنند. این استانداردها شامل مجموعه کاملی از قوانین، مقررات و دستورالعملها است که برای تضمین ایمنی کارگران و محیط زیست تدوین شدهاند. در بسیاری از موارد، این استانداردها بهطور کامل رعایت نمیشوند یا سهلانگاری در اجرای آنها منجر به بروز حوادث میشود.
با این حال یکی از مهمترین دلایل بروز حوادث در معادن زیرزمینی، وجود گازهای قابل اشتعال مانند متان است. تجمع این گازها در محیطهای بسته و ترکیب آن با اکسیژن میتواند منجر به انفجارهای مهیب شود. حادثه معدن یورت در گلستان، نمونه بارزی از این دست حوادث است که بهدلیل عدم رعایت استانداردهای ایمنی و تخلیه ناقص گاز متان، جان دهها نفر را گرفت. برای پیشگیری از تکرار چنین حوادثی، لازم است سیستمهای تهویه مناسب در معادن نصب شده و بهطور مرتب کنترل شوند. همچنین، استفاده از حسگرهای گاز هوشمند میتواند به تشخیص زودهنگام تجمع گاز و اتخاذ اقدامات پیشگیرانه کمک کند.همچنین از دیگر دلایل تکرار حوادث در معادن، فساد اداری و عدم نظارت کافی بر اجرای قوانین ایمنی است. رشوهخواری و زدوبندهای برخی از مسئولان، باعث میشود که استانداردهای ایمنی نادیده گرفته شده و جان کارگران به خطر بیفتد. برای مقابله با این معضل، علاوه بر تشدید نظارتها، باید بهدنبال راهکارهایی برای شفافسازی فرآیندهای اداری و کاهش فساد باشیم. همچنین، میتوان با ایجاد سامانههای گزارشدهی آنلاین، امکان گزارش تخلفات را برای کارگران فراهم کرد و از این طریق به مبارزه با فساد کمک کرد.
فساد سیستماتیکی که در مسئولیتهای نظارتی ایمنی وجود دارد
باید از بین برود
در همین زمینه عضو مجمع نمایندگان استان خراسان جنوبی با اشاره به حادثه انفجار معدن زغالسنگ در طبس در گفت و گو با خبرنگار آگاه گفت: درخواست ما این است که هرچه زودتر رسیدگی فوری در ارتباط با این حادثه انجام و ابعاد مختلف آن بررسی و واقعاً با مسببان این حادثه تلخ و ناگوار برخورد و به مردم نیز گزارش مربوط صادقانه ارائه شود.مصطفی نخعی با بیان اینکه امیدواریم رسیدگی به موضوع معدن طبس به سرنوشت حوادث قبلی دچار نشود، ادامه داد: وقتی حادثهای اتفاق میافتد، بسیاری مصاحبه میکنند و میگویند که ما بررسی میکنیم و گزارش میدهیم اما متاسفانه بعد از مدتی موضوع به فراموشی سپرده میشود؛ این درست نیست و مشابه آن را در حادثه آتشسوزی منطقه ویژه بیرجند داشتیم که تا امروز هیچ گزارشی به مردم ارائه نشده است.وی افزود: بسیاری از این حوادث بهدلیل تبانی ناجوانمردانه یک مشت سرمایهدار از خدا بیخبر با برخی از مسئولان بیکفایت اتفاق میافتد و در سایه عدم نظارت مناسب است؛ اینها باید رسیدگی شود و فساد سیستماتیکی که در مسئولیتهای نظارتی ایمنی وجود دارد باید از بین برود، چراکه تا زمانی که چنین مواردی وجود دارد ما این حوادث را متاسفانه مجددا خواهیم داشت.نماینده مردم نهبندان و سربیشه در مجلس همچنین با انتقاد از اظهارات وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: همچنین جای تاسف است که وزیر کار که مسئولیت مستقیمی در این موضوع دارد مصاحبه میکند و میگوید که این حادثه غیرقابل پیشبینی بود؛ این چه حرف غیرکارشناسی و غیرعلمی است که مطرح شده است؟ اگر خطرات بهدرستی شناسایی و مدیریت ریسک بهخوبی انجام میشد و کار علمی مناسب صورت میگرفت و اگر مسئولان زیر مجموعه وزارت کار، کار خود را درست انجام داده بودند، آیا این اتفاق رخ میداد؟ مردم از مسئولان انتظار دارند که به جای فرافکنیها، حرف درست منصفانه و علمی بزنند.
در واردات تجهیزات ایمنی از ارز دولتی استفاده شود
همچنین نماینده مردم طبس در همین زمینه به خبرنگار گروه سیاست آگاه گفت: بنده تقاضا دارم موضوعات مربوط به حادثه معدن زغالسنگ طبس، بهصورت کارشناسی مورد بررسی قرار گیرد و اگر قصور و کوتاهی بوده با افراد برخورد شود. محمد نصیری با اشاره به مباحث مربوط به حوزه زغالسنگ کشور، تاکید کرد: بنده پیش از وقوع این حادثه پیگیریهای بسیار زیادی را درمورد بدهی ذوب آهن اصفهان به مجموعههای معدنی داشتهام. چرا باید این بدهی اینقدر باشد که بسیاری از پیمانکاران را با مشکل مواجه کند.نصیری با اشاره به واردات زغال به کشور بیان کرد: آیا بدهی در رابطه با زغالهای وارداتی هم داریم؟ چرا باید به زغالسنگ داخلی بدین نحوه نگاه شود. شاید یک بخش از مشکلات به این موضوع مرتبط باشد. وی با طرح این پرسش مبنی بر اینکه چرا ما باید زغالسنگ وارداتی داشته باشیم، تاکید کرد: این مسئله حتما باید در مجلس مورد بررسی قرار گیرد. چرا باید زغالسنگ وارداتی دوبرابر زغالسنگ داخلی باشد.این نماینده مجلس تاکید کرد: همچنین بحث مکانیزه شدن معادن یکی دیگر از مواردی است که خطرات احتمالی در معادن زغالسنگ را کاهش می دهد، من در اینجا از وزارت صمت، وزارت تعاون و دستگاههای مربوطه میخواهم که به بحث زغالسنگ بهصورت ملی نگاه شود. همچنین باید در واردات تجهیزات ایمنی برای این بخش، از ارز دولتی استفاده شود.