آگاه: تاسیس اولین نهاد مدیریتی سینما در کشور در ۱۳۰۹ برای مدیریت ساختارمند سینما، بعد از ۳۰سال که ورودش به ایران گذشته بود، در قالب لایحه‌ای ازسوی وزارت داخله به هیات دولت ارائه و تصویب شد. بعد از آن، سازمان نمایش امور مربوط به سینما و سالن‌های آن را به عهده داشت و در نهایت، با تاسیس وزارت فرهنگ و هنر در سال۱۳۴۴، امور سینمایی کشور نیز به این وزارتخانه منتقل شد. اولین مدیر امور سینمایی در سال۱۳۴۵ منصوب شد و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، اولین متصدیان امور نمایشی و سینمایی افرادی مانند محمدعلی نجفی، مهدی کلهر، کمال حاج سیدجوادی، فخرالدین انوار و... تا سال‌های ابتدایی پس از انقلاب اسلامی بودند.
یکی از انتقادات مهم وارد به انتصاب‌هایی که در این سازمان رخ می‌دهد، به‌طور معمول متوجه سینمایی یا هنری نبودن مدیران آن است. تجربه حدود پنج دهه زیست این سازمان به‌عنوان نهادی ازسوی حاکمیت برای رشد سینمای داخل، نشان داده است که حضور افرادی که مدیریت بلدند اما سابقه قابل قبول سینمایی ندارند، درنهایت تمرکز اداره امور را بر موضوعات صنفی می‌گذارد و سینما به معنای تولید آثار متعالی و رو به رشد در آن دستخوش دیدگاه‌های اقتصادی شده و متاثر از آن، به سمت سطحی‌گرایی و ابتذال نیل می‌کند. با این زمینه، شاید بتوان گفت در سال‌های گذشته، هرگز سازمان سینمایی نتوانسته است در امر مدیریت و برنامه‌ریزی برای سینمای ایران در تمامی ابعاد پیشرفت حاصل کند و همگام و هم‌سطح به جلو رود. از این روست که وجود تجربه قابل‌قبول در زمینه مدیریت فرهنگی در کارنامه گزینه‌های احتمالی اهمیت ویژه‌ای می‌یابد.
رائد فریدزاده
او متولد شهر مشهد است، تحصیلات ابتدایی تا دوره دبیرستان را در کشورهای اتریش و آلمان خوانده است. مقاطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد را در رشته‌های اقتصاد نظری و ادبیات از دانشگاه تهران به پایان رسانده است و نیز، کارشناسی‌ارشد ادبیات تطبیقی را از دانشگاه وین گرفته و در رشته فلسفه و ادبیات آلمانی در مقطع دکتری از دانشگاه «فرای» برلین فارغ‌التحصیل شده است. او درحال‌حاضر عضو هیات‌علمی گروه زبان و ادبیات آلمانی دانشکده ادبیات و علوم انسانی در دانشگاه شهید بهشتی است. فعالیت‌های اجرایی او در این زمینه نیز از این قرار است: استاد مشاور فرهنگی انجمن علمی زبان و ادبیات آلمانی از ۱۴۰۲ تا زمان حال، رییس و سرپرست کتابخانه مرکزی و مرکز نشر و اسناد از ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۹ و سرپرست مدیریت چاپ و انتشارات از ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۳.
فریدزاده در سال۱۳۹۷ در بنیاد سینمایی فارابی ازسوی مدیرعامل وقت آن، علیرضا تابش به‌عنوان معاون امور بین‌الملل این بنیاد منصوب شد و بعد از آن نیز دبیر شورای عالی بین‌الملل سازمان سینمایی و توسعه بازار خارجی بنیاد سینمایی فارابی را برعهده داشت. پیش از او، امیر اسفندیاری از سال۱۳۷۶ در معاونت بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی فعال بوده است. فریدزاده پیش از آن در شورای پژوهشی بنیاد سینمایی فارابی عضو بوده و در رویدادهای سینمایی بین‌المللی با این بنیاد همراهی داشته است. علاوه بر آن، عضو شورای پروانه ساخت فیلم‌های بلند استان خراسان رضوی نیز بوده است. او همچنین، به بیان ریاست وقت این بنیاد سینمایی در هنگام معرفی در سال۱۳۹۷، پیش از آن با انجمن سینمای جوانان ایران و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی بنیاد فارابی از سال‌های قبل همکاری و همراهی داشته است. بد نیست در همین مجال نگاهی به هدفگذاری اعلام‌شده ازسوی علیرضا تابش در همین مراسم معارفه داشته باشیم؛ او در این مراسم گفته است: «در برنامه جامع سینمایی کشور هدفگذاری اصلی، یعنی رسیدن به بازارهای جهانی مدنظر قرار گرفته و شورای عالی بین‌الملل ذیل این هدف تعریف‌شده و فریدزاده دبیر این شورا است...». این در حالی است که حالا و بعد از گذشت ۶سال از این هدفگذاری، نه فقط در سینمای ایران به آن نزدیک نشده‌ایم که حالا مغلوب جریان فیلم‌سازی غیرقابل کنترل زیرزمینی هستیم و به‌جرات می‌توانیم آن را به‌مثابه بحرانی بدانیم که در اولین اولویت‌های چاره‌اندیشی و راه‌کاریابی قرار می‌گیرد. او همچنین، سال گذشته به‌عنوان مدیر بخش بین‌الملل چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر حضور و فعالیت داشت. فریدزاده حالا گزینه‌ای است که غالب رسانه‌ها انتصاب او را قطعی شمرده‌اند.
محمد احسانی
احسانی در رشته مبانی حقوق اسلامی مدرک دکتری دارد. مدیر شبکه یک سیما، مدیر گروه اجتماعی شبکه سه سیما، مدیر طرح و برنامه و قائم‌مقام شبکه تهران، مدیرکل طرح و برنامه معاونت سیما، معاون فرهنگی سازمان فرهنگی هنری شهرداری، مشاور و عضور شورای راهبردی شبکه سه، مدیرکل مطالعات و برنامه‌ریزی راهبردی سازمان، معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی از جمله مسئولیت‌های محمد احسانی بوده است.
محمد احسانی از مدیران تلویزیون است که در دوران ریاست عزت‌الله ضرغامی در مقطعی مدیر طرح و برنامه و قائم‌مقام شبکه تهران بود. او سال۱۳۹۲ به دعوت حجت‌الله ایوبی، رییس سازمان سینمایی دولت اول تدبیر و امید، از تلویزیون به سازمان سینمایی آمده و معاون نظارت و ارزیابی شد. او تنها یک سال در این پست باقی ماند و به تلویزیون بازگشت و مدیر شبکه یک سیما شد.
به نقل از همشهری‌آنلاین، او که آذر۱۳۹۳ از ارشاد به تلویزیون رفته بود در آذر۱۳۹۴ با مدیریت شبکه یک سیما هم خداحافظی کرد. احسانی که در ابتدای حضور محمد سرفراز در صداوسیما به تلویزیون بازگشته بود در پی اختلاف‌نظرهایی که پیش آمد از مدیریت شبکه یک کنار رفت. در دوران ریاست عبدالعلی علی‌عسگری بر صداوسیما، احسانی مدیر شبکه نسیم شد. در سال‌های حضور احسانی در شبکه نسیم، برنامه‌های پرمخاطبی روی آنتن این شبکه رفت. احسانی سال۱۴۰۰ از شبکه نسیم رفت و حالا او از گزینه‌های محتمل ریاست سازمان سینمایی است.
سیدمحمدمهدی طباطبایی‌نژاد
طباطبایی‌نژاد دیگر گزینه‌ای است که این روزها نامش برای ریاست سازمان سینمایی مطرح شده است. او سوابقی از مدیریت در معاونت ارزشیابی سازمان سینمایی، مدیرعاملی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و انیمیشن و دبیری جشنواره فیلم فجر را دارد. طباطبایی‌نژاد برای انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی نیز نامزد شده بود که البته صلاحیت او مورد تایید قرار نگرفت. این مدیر فرهنگی هرچند که کارمند بازنشسته سازمان صداوسیماست اما به‌دلیل سوابق ایثارگری مشکلی برای نشستن بر روی صندلی مدیریت سینمای ایران ندارد.
دیگر گزینه‌های احتمالی
محمد احسانی از ابتدا در فهرست گزینه‌های ریاست سازمان سینمایی بود؛ گزینه‌هایی که هر یک به دلیلی کنار رفتند تا محمد احسانی در کنار رائد فریدزاده در شمار آخرین و نزدیک به واقع‌ترین افراد در فهرست مذکور باشند. برخی می‌گویند محمدمهدی عسگرپور خود تمایلی به پذیرش این مسئولیت نداشته است. ابراهیم داروغه‌زاده نیز به بیان برخی، به‌دلیل بازنشسته شدن، از فهرست کنار گذاشته شده است.
محمد حمیدی‌مقدم، از مدیران سینمایی دو دولت روحانی و شهید رئیسی، از گزینه‌هایی است که شنیده شده است، تمایلی به حضور در ساختمان بهارستان نداشته و ترجیح داده در فاصله سه ماه مانده تا برگزاری هجدهمین جشنواره سینما حقیقت، ماموریتش در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی را به سامان برساند. محمدمهدی طباطبایی‌نژاد که سابقه مدیریت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و حضور در معاونت نظارت و ارزیابی را در کارنامه دارد نیز بازنشسته شده است.
نکته قابل‌ذکر در کارنامه مدیریتی احسانی و طباطبایی‌نژاد این است که هر دو سابقه مدیریت معاونت ارزشیابی و نظارت در سازمان سینمایی را دارند که این معاونت با دو زیرمجموعه مهم شورای صدور پروانه ساخت و پروانه نمایش، نقشی کلیدی در فرآیند تولید و اکران سینمای ایران دارد. به همین منظور و به‌واسطه آشنایی این دو مدیر با فرآیندهای مورد اشاره عده‌ای از آنها به عنوان دو گزینه اصلی ریاست بر سازمان سینمایی نام می‌برند.