سالمندان، ۱۱/۵ درصد از جمعیت کشور

بحران جمعیت؛ ابرچالش قرن حاضر در کشور

ایران در مسیر زنانه‌ شدن سالمندی پیش‌ می‌رود
۵ آبان ۱۴۰۳ - ۱۱:۳۸

«جمعیت» کلیدواژه‌ای است که بسیاری از مناسبات اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی را تحت‌تاثیر خود قرار می‌دهد؛ متاسفانه درحال‌حاضر وقتی صحبت از «جمعیت» می‌شود عموم مردم به چشم یک گذاره سیاسی به آن نگاه می‌کنند درحالی‌که افزایش یا کاهش جمعیت به‌طور مستقیم با معیشت، اقتصاد، امنیت و البته آینده یک کشور ارتباط تنگاتنگ دارد و حاکمیت هر کشوری می‌تواند از این ابزار برای بهبود زندگی خود مردم و اقتصاد کشور استفاده کند. سوال اینجاست که در سال‌های آتی با چه چیزی روبه‌رو هستیم و چه فرصت‌هایی را درحال ازدست‌دادن داریم؟

آگاه: امروزه درحالی‌که در کشورهای غربی، برنامه‌های گسترده‌ای برای افزایش جمعیت و تشویق خانواده‌ها برای فرزندآوری طراحی و اجرا می‌شود اما درعین‌حال همین کشورهای غربی، «نسخه کاهش جمعیت و کنترل موالید» را برای کشورهای اسلامی و جهان سوم می‌پیچند!
متاسفانه با وجود اینکه ایران طی ۳۰سال گذشته بالاترین رکورد سرعت کاهش نرخ موالید در دنیا را از آن خود کرده و جمعیت کشورمان با سرعت فزاینده‌ای درحال مسن شدن است و حتی تامین نیروی انسانی و مولد طی دهه‌های آینده با چالش جدی مواجه خواهد بود، اقدام عملی خاصی به غیر از تصویب «قانون جوانی جمعیت» برای اصلاح رویه جمعیتی کشور صورت نگرفته و علی‌رغم تذکرات صریح و پی‌درپی مقام رهبری در مسئله جمعیت، اقدامات درخور بزرگی را که تاثیرات محسوسی برای اصلاح شاخصه‌های جمعیتی کشورمان داشته باشد، شاهد نبوده‌ایم.
رییس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت با بیان اینکه سالمندان حدود ۱۱.۵درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند، گفت: تنهایی، چالش اصلی سالمندان در تمام جهان محسوب می‌شود و این موضوع با سالمند شدن جامعه، کاهش جمعیت جوان و کاهش فرزندآوری بیشتر می‌شود. دکتر صابر جباری، با بیان اینکه اگرچه سالمندی با مسائل و مشکلات فراوانی همراه است، سالمند شدن افراد از نشانه‌های افزایش امید به زندگی است، اظهار کرد: افزایش امید به زندگی در یک جامعه، بیانگر وضعیت مساعد نظام بهداشتی کشور است اما «سالمندی جمعیت» که از مولفه‌های مرتبط با جمعیت است یک شاخص مساعد قلمداد نمی‌شود. هنگامی که سخن از سالمند شدن جامعه به میان می‌آید، منظور این است که تعداد افراد جوان جامعه نسبت‌به سالمندان کمتر است و سالمند شدن جامعه می‌تواند کشور را با بحران روبه‌رو کند. وی ادامه داد: براساس ارزیابی‌های انجام‌شده در سال۱۴۰۳، اگر آغاز سن سالمندی را ۶۰سالگی در نظر بگیریم، سالمندان حدود ۱۱.۵درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند که ۴۷.۷درصد مرد و ۵۲.۳ نیز زن هستند. بر همین اساس ایران هم مانند بسیاری از کشورهای جهان در مسیر زنانه‌ شدن سالمندی پیش‌ می‌رود.
جباری درباره برنامه‌های مراقبت‌های سلامت زنان سالمند گفت: وزارت بهداشت، بسته‌های مراقبتی سلامت زنان را از سنین پایین به‌ویژه در دوران نوجوانی و جوانی در اختیار جامعه هدف قرار می‌دهد؛ به‌طورمثال، دیابت یک بیماری غیرواگیر است و جزو پنج عامل اصلی مرگ‌ومیر در میان زنان محسوب می‌شود که به هنگام سالمندی سبب بروز مشکلات فراوانی می‌شود. وزارت بهداشت در نظر دارد از ابتلای زنان به بیماری‌هایی مانند دیابت جلوگیری کند و در صورت ابتلای آنها به این  بیماری از بروز عوارض خطرناک آن جلوگیری کند.

اهمیت بیمه تکمیلی سالمندان
وی با بیان اینکه شورای عالی سالمندان کشور می‌تواند نقش موثری در سلامت سالمندان داشته‌ باشد، افزود: شورای سالمدان کشور باید نسبت‌به بیمه تکمیلی سالمندان اقدام‌ کند تا آنها به هنگام بیماری درگیر مسائل مالی نشوند.
رییس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت با بیان اینکه مراحل عقد تفاهم‌نامه‌ای با وزارت آموزش‌وپرورش را سپری می‌کنیم، اظهار کرد: برمبنای این تفاهم‌نامه، درنظر داریم که نگاه به سالمندی را تغییر دهیم و نگاه کریمانه به سالمندان داشته باشیم و از تجارب آنها بهره‌ بریم. حفظ کرامت سالمندان باتوجه‌به اینکه نیازهای جسمی، عاطفی و روانی آنها افزایش می‌یابد، ضروری است. جباری با بیان اینکه سالمندان با چالش‌های بسیاری مواجه هستند، گفت: تنهایی، چالش اصلی تمام سالمندان در تمام جهان به حساب می‌آید و این موضوع با سالمند شدن جامعه، کاهش جمعیت جوان و کاهش فرزندآوری بیشتر می‌شود.

از بهداشت دهان و دندان تا اختلالات بینایی و شنوایی
وی ادامه داد: مسائلی مانند بهداشت دهان و دندان، اختلات شنوایی و بینایی جزو چالش‌های سلامت سالمندان است و هزینه فراوانی به آنها تحمیل می‌کند. سالمندان برای حل مسائل بهداشت دهان و دندان، اختلات شنوایی و بینایی به دندان مصنوعی، سمعک و عمل جراحی بینایی نیاز دارند که جزو خدمات گران حوزه سلامت است.
 امیدوارم در مسیری قرار گیریم که اقدمات مداخله‌ای حل اختلالات بینایی، شنوایی و بهداشت دهان و دندان سالمندان تحت پوشش بیمه تکمیلی قرار گیرد. جباری گفت: سالمندان به‌دلیل بروز مشکلات سلامت به پزشکان بسیاری مراجعه می‌کنند و ناچار هستند که داروهای بسیاری مصرف‌ کنند. گاهی‌ اوقات، داروهای تجویزی با یکدیگر تداخل‌ دارند و سبب بروز مشکلات بیشتری برای سالمندان می‌شود. وزارت بهداشت، دوره‌های آموزشی به‌منظور تجویز داروهای کمتر برای پزشکان برگزار می‌کند تا سالمندان با داروی کمتر درمان شوند.

تاخیر ۵ساله زوج‌ها در فرزنددار شدن
کاهش آمار ازدواج از سویی و تاخیر در فرزندآوری پس از ازدواج از سویی دیگر، سبب شده جمعیت ایران با شتاب بیشتری به‌سوی پیر شدن حرکت کند.
براساس آمارهای وزارت بهداشت، فاصله تولد اولین فرزند بعد از ازدواج در کشور ما به‌طور میانگین پنج سال است؛ این فاصله زیاد از سویی باعث شده تا سن زایمان مادران افزایش یابد و به تبع آن احتمال تولد فرزندان بعدی کمتر شود و از سوی دیگر سبب شده در صورت ابتلای زوجین به ناباروری، این مشکل دیرتر تشخیص داده و درمان آن سخت‌تر و پرهزینه‌تر شود. طبق آخرین پیمایش ملی که در کشور انجام شده و در آن دلایل تمایل و عدم تمایل به فرزندآوری بررسی شده است، دو علت اصلی اولیه افراد برای عدم تمایل به فرزندآوری، نگرانی از تامین آینده فرزندان جدید و داشتن تعداد فرزندان کافی بوده است. دو معضلی که اگر حل شوند می‌توانند امیدها برای کاهش فاصله ازدواج تا فرزندآوری را افزایش دهند.

بحران پیری در راه است
براساس پیش‌بینی‌ها، تا سال۲۰۵۰ میلادی جمعیت سالمندان در ایران به بیش از ۲۶میلیون نفر افزایش می‌یابد! کارشناسان می‌گویند درحالی‌که در طول ۴۰سال گذشته درصد سالمندان ما دو برابر شده و از پنج به ۱۰درصد رسیده است؛ در آینده این رشد جمعیت سالمند طی ۲۰سال اتفاق خواهد افتاد؛ به عبارت دیگر، تا ۲۰سال آینده ۱۰درصد جمعیت فعلی‌ سالمندان به ۲۰درصد می‌رسد و در سال ۱۴۳۰ جمعیت سالمندان به بیش از ۳۰درصد خواهد رسید و در سال۱۴۳۰، تقریبا ۲۶میلیون نفر از جمعیت کشورمان سالمند خواهند بود!