آگاه: سیستان و بلوچستان مهد قدیمی‌ترین تمدن‌ها و شهرهاست. شهر سوخته یکی از همین نمونه‌ها محسوب می‌شود که با تمدنی برابر با پنج‌هزار سال در این منطقه قرار دارد. در گوشه و کنار سیستان می‌توان ردپای آثار فرهنگی و تاریخی متعددی را مشاهده کرد. قبل از بروز خشکسالی در این منطقه، سیستان طبیعتی سرسبز داشت و بسیاری از گردشگران برای وقت‌گذرانی در طبیعت به این منطقه می‌آمدند. یکی از شهرهای مهم سیستان در حوزه فرهنگ، هیرمند به مرکزیت دوست‌محمد است که با دو بخش مرکزی و قرقری از غرب به زابل و از شرق به افغانستان و از شمال به دریاچه هامون و افغانستان و از جنوب به زهک منتهی می‌شود.
در هیرمند ۴۵اثر باستانی و جاذبه‌های تاریخی و بکر وجود دارد که ازجمله آنها می‌توان به ارگ جلال‌آباد، آتشکده کرکویه، جنگل نیاتک و چاه‌های باستانی اشاره کرد.
ارگ جلال‌آباد از جاهای دیدنی زابل به شمار می‌رود و به‌دلیل موقعیت جغرافیایی و استراتژیک این شهرستان و هم‌جواری با افغانستان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. قدمت این اثر ارزشمند به دوره قاجار بازمی‌گردد و در تاریخ ۱۶شهریور ۱۳۸۳ با شماره ۱۱۰۹۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
طبق گفته‌های رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هیرمند، ارگ جلال‌آباد کاربری مسکونی نظامی داشته است و در اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی اول ازسوی محمدعلی‌خان کیانی مورداستفاده قرار می‌گرفت.
ارگ جلال‌آباد از اواخر سلطنت ناصرالدین‌شاه، به دست محمدعلی‌خان کیانی، ملقب به خان ملک بنا شد؛ کسی که چند سالی از دوران جوانی را جزو حقوق‌بگیران انگلیس در سیستان بود. خان ملک برای انجام ماموریت‌هایی مشخص از سوی انگلیس به افغانستان سفر می‌کرد؛ اما هنگامی که با ماموران کمیسیون حل اختلاف مرزی در جلال‌آباد به خشونت رفتار شد، مورد غضب قرار گرفت و به اتهام تحریک مردم علیه منافع انگلیس مقرری او قطع شد. خان ملک در سال ۱۳۳۲ فوت کرد و این بنا نیز یادگار دوران اوست.
در این ارگ باغ‌های بسیار زیادی وجود داشتند که هندی‌ها آنها را ساخته بودند. ساکنان منطقه هیرمند در رابطه با این ارگ داستان‌های زیادی را نقل می‌کنند. یکی از ساکنان در رابطه با این ارگ می‌گوید: درگذشته و قبل از خشکسالی در این منطقه، معیشت مردم خوب بود و در دوره‌ای از زمان به‌دلیل فراوانی غلات در سیستان، این استان به انبار کشور تبدیل‌شده بود. بااین‌حال اگرچه آب وجود ندارد، هنوز گنجینه‌های زیادی در این شهرستان نهفته است که استفاده بهینه از آنها برای زندگی مردم سیستان اهمیت دارد.
حفاظت و مرمت ارگ جلال‌آباد از سال ۱۳۸۳ آغاز شده است. پیش‌بینی‌های رییس اداره میراث فرهنگی هیرمند حاکی از آن است که این پروژه شامل ۱۵فاز مرمتی شود. هدف نهایی مرمت، ایجاد هتل گردشگری است که طبق گفته‌های مسئولان، پیش از سال ۱۴۰۴ به بهره‌برداری خواهد رسید.
ارگ جلال‌آباد پلانی مربع‌شکل دارد و دارای حیاطی مرکزی با چهار برج دیده‌بانی در گوشه‌های بناست. مواد و مصالح به‌کاررفته در ساخت ارگ، عمدتا شامل خشت خام و آجر می‌شود.
تقریبا عناصر سنتی معماری ایران در خصوص پوشش‌ها نظیر طاق آهنگ، چهار گرده پوش و عرق چین در این بنا به کار رفته است. ارگ جلال‌آباد مانند دیگر بناهای شاخص سیستان و بلوچستان برای مصون ماندن در برابر رطوبت و زه زمین‌روی تپه طبیعی ساخته شده است.
۱۷ آبان ۱۴۰۳ - ۰۱:۱۷
جنوب‌شرقی کشور، بسیاری از آثار ارزشمند تاریخی را در خود جای می‌دهد؛ از شهر سوخته گرفته تا دهانه غلامان. یکی از قابل‌توجه‌ترین جاهای دیدنی استان سیستان و بلوچستان، ارگ جلال‌آباد است. این بنا از دوره قاجار به‌جا مانده است و داستان‌های زیادی از آن در ذهن مردمان هیرمند وجود دارد. این اثر در فهرست آثار ملی ایران نیز ثبت شده است.