۲۸ آبان ۱۴۰۳ - ۲۲:۵۰

بازار خودروی ایرانی روز گذشته با انتشار خبر رسمی افزایش قیمت محصول تمام‌شده از سوی دو تولیدکننده انحصاری خودرو در کشور، شوک دیگری را تجربه کرد. 

آگاه: این بازار با وجود تمام انتقادات از بابت کیفیت تولید و خدمات پس از فروش، ایمنی و حتی مصرف سوخت بالا، اما همچنان مورد توجه قشر عظیمی از ایرانیان است، چراکه گزینه و امکان اقتصادی خرید خودروی وارداتی یا خودروهای خارجی قدیمی را ندارند. اما همین بازار داخلی نیز در پنج سال اخیر شاهد ریزش شدید مشتریان واقعی بازار آزاد بود. این امر دو دلیل داشت؛ اول اینکه کاهش تولید از سوی ایران‌خودرو و سایپا موجب ایجاد نظام قرعه‌کشی یا همان لاتاری خودرو شد که انتشار آمار تعداد ثبت‌نام‌کنندگان خرید در برابر تعداد محصول عرضه‌شده موجب می‌شد تا هر فردی انگشت حیرت به دندان بگیرد که مگر چنین چیزی شدنی است؟ و البته بازار نشان داد که شدنی است.
دلیل دوم را نیز باید در بازار آزاد جست‌وجو کرد؛ درست آنجا که برنده خوشبخت لاتاری خودروی داخلی، حتی اگر مصرف کننده واقعی بدون خودرو یا صاحب خودروی قدیمی بود، به دلیل تفاوت قیمت چند ده میلیونی قیمت کارخانه و بازار ترجیح می‌داد خودروی نو خود را بفروشد یا همان قراضه قدیمی را سوار شود، تا شاید پولی دستش بیاید و به بقیه زخم‌های زندگی بزند. 
خیلی از بحث اصلی دور نشویم... اما در همین مدت، ضلع سوم و مدعی دیگری برای بازار آزاد پیدا شد؛ خودروسازان که همواره در حال زیان‌دهی هستند، وسوسه شدند که وقتی قیمت کارخانه و بازار اینقدر تفاوت دارد چرا سود حاشیه بازار به جیب خودشان نرود؟ و همین امر موجب بروز شایعات زیادی در بازار شد، از جمله آنکه خودروسازان خودروی کمتری تولید می‌کنند تا قیمت بازار به دلیل تقاضا افزایش یافته و از همین اهرم فشار برای افزایش رسمی قیمت محصولات خود استفاده کنند. 
ولی یکبار دیگر بازار شاهد افزایش قیمت عجیبی است که خودروسازان هم دلیل آن را ثبات قیمت در یک‌سال و نیم گذشته می‌دانند. اگرچه برای این اقدام مستندات قانونی هم رو می‌کنند. شاید همه این دلایل در کنار هم بسیار هم اقناع‌کننده باشد اما این سوال را باید جواب داد که محصولات این کارخانه‌ها باید به دست کدام مشتریان با کدام قدرت اقتصادی برسد؟ 
خودرویی که تا یک دهه قبل جزو خودروهای میانی و متوسط جامعه محسوب می‌شد و بیشتر خانواده‌های ایرانی با اندکی پس‌انداز و یک وام خودرویی بانک‌ها می‌توانستند یک چهارچرخه معمولی برای خود بخرند، حالا به محصولی لوکس تبدیل شده که قیمت میلیاردی به خود می‌بیند. خودروهای با کیفیت کمتر و کوچک‌تر هم به‌عنوان نخستین وسیله نقلیه یک جوان تازه گواهینامه گرفته محسوب می‌شدند که حالا همان‌ها هم به قیمت نیم میلیارد تومانی رسیده‌اند. 
اینجاست که کارشناسان و قیمت‌گذاران رسمی و غیررسمی بازار خودرو باید اندکی تامل و تفکر کنند که گیریم قیمت خودرو به‌صورت قانونی هم افزایش یافت؛ چند درصد از مردم و خانواده‌های ایرانیِ نیازمند یک وسیله نقلیه معمولی می‌توانند نیم تا یک‌میلیارد تومان برای خرید یک خودروی صفر وطنی نه از بازار آزاد که حتی از کارخانه هزینه کنند؟