آگاه: باغ پهلوان‌پور یکی از شاخص‌ترین آثار تاریخی مهریز یزد است که نمونه بارز یک باغ ایرانی محسوب می‌شود. این باغ که مربوط به اواخر دوره قاجار است، در تاریخ هفت مهر ۱۳۸۱ هجری‌شمسی با شماره ثبت ۶۳۳۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. همچنین باغ پهلوان‌پور یکی از ۹باغ ایرانی ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی یونسکو است.
باغ پهلوان‌پور از جاهای دیدنی مهریز به شمار می‌رود و در شهرک زارعین و محله مزویرآباد واقع شده است. مهریز شهری با قدمت فراوان در استان یزد است که در ۳۰کیلومتری جنوب شهر یزد قرار دارد. باغ پهلوان‌پور یکی از آثار برجای‌مانده از اواخر دوره قاجاریه است که در اصل متعلق به شخصی به نام «حسن ملارضا» بود ولی بعد از او، مالکیت باغ در اختیار داماد ایشان یعنی آقای علی پهلوان‌پور قرار گرفت. علی پهلوان‌پور یکی از تاجران یزدی در آن زمان بود که نام باغ نیز از نام ایشان گرفته شده است.گذشتگان، داستان باغ را چنین روایت می‌کنند که در گذشته‌ای نه‌چندان دور در این منطقه، دو باغ مجزا و کنار هم قرار داشت که با دیوار چینه‌ای از یکدیگر جدا شده بودند. این دو باغ که به آقایان پهلوان‌پور و حسن ملا علی‌رضا تعلق داشت، بعد از ازدواج فرزندان آنها و ایجاد خویشاوندی این دو خانواده، دیوار بین باغ‌ها برداشته و هر دو باغ به یک باغ و به نام علی پهلوان‌پور نام‌گذاری شد.
باغ پهلوان‌پور به‌عنوان یک نمونه زیبا از باغ‌های اصیل ایرانی در تاریخ ۷مهر سال ۱۳۸۱ هجری شمسی و با شماره ۶۳۳۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. همچنین این باغ در سال ۲۰۱۱ (۱۳۹۰ هجری شمسی) و طی نشست سی‌وپنجم در فهرست آثار جهانی یونسکو قرار گرفت.
اولین نکته‌ای که هنگام ورود به باغ پهلوان‌پور روح‌تان را نوازش می‌دهد، صدای آبی است که در جوی آب اصلی باغ جریان دارد. این آب از قناتی به نام قنات حسن‌آباد سرچشمه می‌گیرد و در مسیر خود به‌سمت باغ پهلوان‌پور از هیچ باغ دیگری عبور نمی‌کند. علاوه‌براین قنات، قنات‌های دیگری به نام شاه‌حسینی و مزویرآباد نیز در آبیاری این باغ زیبا نقش دارند. باغ پهلوان‌پور دارای ۱۶حقابه است که هر ۱۲روز یک‌بار به آن تعلق می‌گیرد و زمان هرکدام از این حقابه‌ها نیز حدود ۱۰دقیقه است.
حال به اطراف جوی اصلی باغ نگاهی بیندازید که درختان کهنسال و استوار چنار خودنمایی می‌کنند. علاوه‌بر اینها درختان میوه‌دار نیز در باغ کاشته شده‌اند که ازجمله آنها می‌توان به درختان بادام، خرمالو و انار اشاره کرد. کاشت این درختان نشان می‌دهد که به‌رغم آب‌وهوای گرم استان یزد، این منطقه دارای آب‌وهوایی نسبتا خنک است که کمی با سایر مناطق استان تفاوت دارد.
باغ پهلوان‌پور از لحاظ معماری نمایانگر تغییرات سبک باغ‌سازی کهن ایرانی به‌سمت باغ‌سازی رایج امروزی است؛ به عبارتی دیگر، این باغ قدمت چندانی ندارد و معماری امروزی آن در سایر بناهای هم‌دوره باغ نیز دیده می‌شود ولی استفاده از برخی المان‌های کهن و تاریخی نظیر سبک کوشکی موجب شده است تا فضای باغ، فرهنگ و هنر قرن‌های پیشین را در ذهن تداعی کند. در سبک معماری بخش اصلی سازه‌های باغ می‌توان تلفیق معماری کوشکی و حیاط مرکزی را مشاهده کرد که به زیبایی باغ پهلوان‌پور افزوده است.در بخش ورودی باغ بخش‌هایی همچون برج، اصطبل و کاهدان قرار دارند. این سه بخش همگی در زمان قاجار ساخته شده‌اند ولی تزیینات بنای برج همچون تزیینات بناهای دوره زندیه است.
بدون شک زیباترین و باشکوه‌ترین بنای موجود در داخل باغ، کوشک یا شربت‌خانه است. این کوشک که در زمان قاجاریه ساخته شده، دارای ۲٫۵طبقه است و در امتداد مسیر اصلی باغ قرار دارد. اگر به داخل آن بروید، قسمت‌های مختلفی همچون تالار، گوشواره‌ها، عمارت کلاه‌فرنگی، حوض‌خانه را خواهید دید. کاربندی‌های زیبا و تزیینات دیدنی کلاه‌فرنگی باغ موجب شده است تا این بخش جزو نفیس‌ترین و مهم‌ترین قسمت‌های شربت‌خانه یا کوشک اصلی محسوب شود. جالب اینکه آب قنات حسن‌آباد از وسط این کوشک نیز عبور می‌کند و در باغ جریان می‌یابد.بنای شاخص دیگری به نام زمستان‌خانه در باغ پهلوان‌پور وجود دارد که نسبت‌به سایر بخش‌ها جدیدتر است و ساخت آن به دوره پهلوی اول برمی‌گردد. این بنا یک طبقه دارد و شامل اتاق‌های نشیمن، پستو، مطبخ و طنبی می‌شود. زمستان‌خانه به‌گونه‌ای ساخته شد که امکان استفاده از آن در فصل زمستان وجود داشت.کارگاه‌های قالی‌بافی، ریسندگی و انبار در دوره قاجار ساخته شده‌اند و همان طور که از نام‌شان پیداست به فعالیت‌های مختلف کارگران باغ تعلق داشته‌اند. گفته می‌شود که علاوه بر مکان‌های یادشده در جبهه شمالی باغ نیز محل سکونتی برای خدمه و کارگران مستقر بود.
۲۹ آبان ۱۴۰۳ - ۱۲:۳۴
باغ پهلوان‌پور یکی از شاخص‌ترین آثار تاریخی مهریز یزد است که نمونه بارز یک باغ ایرانی محسوب می‌شود. این باغ مربوط به اواخر دوره قاجار است.