آگاه: رییس‌جمهور که در طول رقابت‌های انتخاباتی و پس از آن، اتکا به آرا و نظرات کارشناسان را امری مهم می‌دانست، این را هم گفت که هیچ کارشناسی در دنیا این روند فعلی توزیع بنزین در کشور را قبول ندارد و این موضوع نیز به درمان نیاز دارد.
با این حال پزشکیان در شب ۱۲آذر، در پاسخ به این سوال که آیا بنزین گران خواهد شد؟ گفت که گروه اقتصادی دولت؛ هم وزیر اقتصاد و هم رییس بانک مرکزی و هم آقای طیب‌نیا در نشست با کارشناسان اقتصادی به چهار برنامه رسیدند تا روند اقتصادی کشور تغییر کند؛ البته پزشکیان ناترازی در انرژی را تنها ناترازی موجود کشور ندانست و گفت که ناترازی‌های بد در برق و گاز و انرژی و آب و پول و محیط‌زیست داریم که همه در حدی است که می‌تواند بحران ایجاد کند.
اما این پایان ماجرا نبود و رییس‌جمهور در پاسخ به این پرسش مجری صداوسیما که مجلس اجازه نخواهد داد در ۱۴۰۴ بنزین گران شود و ارزی برای واردات بنزین اختصاص نخواهد داد، گفت که با این حساب - وقتی ارز اختصاصی جبران نشود- بنزین هم گران می‌شود!
گرمای اظهارات بنزینی رییس‌جمهور البته به جلسه بودجه‌ای روز گذشته مجلس نیز کشیده شد، آن‌هم درست مصادف با بررسی بند «ت» تبصره۳ این لایحه که به موضوع واردات فراورده‌های نفتی می‌پرداخت. بااین‌حال در کنار مواضع رییس‌جمهور درباره عدم اختصاص ارز بنزینی ازسوی مجلس که تخصیص آن ازسوی مجلس محلی از اعراب ندارد، موضوع میزان فراورده‌های نفتی و تصمیم آن در بودجه تحت‌شعاع مذاکرات بهارستان‌نشینان قرار گرفت، به‌طوری‌که حمید رسایی در قالب تذکری گفت: اجازه واردات بنزین به دولت داده شده و سقف آن نیز برداشته شده است، ضمن اینکه مصوبه کمیسیون تلفیق این است که ما جلوی واردات بنزین را نگرفته‌ایم و مخالف گران‌سازی آن هستیم. با این حال رسایی در جریان تذکر خود تاکید کرد که رییس‌جمهور نباید هرگونه تصمیم خود درباره بنزین را بر گردن مجلس بیندازد.
اما کبریت اظهارات رسایی کافی بود تا ابعاد این موضوع در صحن مجلس و در خلال بررسی مواد بودجه، روشن و شفاف شود. در ادامه غلامرضا تاجگردون گفت که یک توئیت کار را به اینجا رساند!
اختلاف در کلمه تهاتر و یک توئیت!
غلامرضا تاجگردون البته در گلایه‌ای از رسانه ملی و رییس‌جمهور افزود: متن گزارش کمیسیون تلفیق را خدشه‌دار نکنید، آقای رییس‌جمهور فرمودند چون ارز ندادند پس قیمت بنزین باید بالا برود، وقتی متنی تعارض دارد باید اصلاح شود، در لایحه دولت یک عدد ۶۵۰هزار میلیارد تومان برای معاوضه یا تهاتر فراورده‌های نفتی و یک عدد ۶۵۰هزار میلیارد تومان برای خرید و فروش و تهاتر و معاوضه داخلی پیشنهاد داده شده است.
رییس کمیسیون تلفیق البته به تصمیمات ۱۰بندی کمیته انرژی کمیسیون تلفیق که مالک شریعتی هدایت آن را نیز برعهده داشت، اشاره کرد و گفت که همه این بندها به معنای این بود که با مکانیزم اصلاح مصرف به‌نوعی قیمت بنزین افزایش یافته و واردات ممنوع می‌شود، تاجگردون ادامه داد: این متن در کمیسیون رأی نیاورد، از سوی دیگر در حکم آمده بود که دولت اجازه واردات تا سقف تعیین‌شده دارد، ضمن اینکه دو عدد تعیین‌شده در ردیف‌ها باقی است. این نماینده مردم در مجلس دوازدهم یادآور شد: در لایحه دولت همچون سال گذشته تهاتر فراورده با فراورده آمده است و دارای یک ظرافتی است که می‌توانستیم نفت را بدهیم و بنزین وارد کنیم اما نظر مجلس این است که فراورده بدهیم و بنزین وارد کنیم؛ بنابراین اختلاف بین مجلس و دولت در این زمینه بود. تنها در کلمه تهاتر نفت با فراورده است. تاجگردون تاکید کرد: جای تعجب است که توئیت یک عزیز که گفته است دولت اجازه واردات بنزین ندارد، دیده می‌شود اما مصاحبه آقای زنگنه، نایب‌رییس کمیسیون تلفیق مجلس مشاهده نمی‌شود که در آن تاکید شده مجلس با افزایش قیمت بنزین مخالف است. این صحیح نیست که یک مصاحبه رییس‌جمهور، در بازار آشفتگی ایجاد کند.
اینجا استادیوم آزادی نیست!
«اینجا استادیوم آزادی نیست که برخی هوادار افزایش قیمت بنزین و برخی مخالف آن باشند!» این بخشی از تذکر علی بابایی کارنامی، نماینده ساری در ادامه مذاکرات بنزینی مجلس بود. وی این را هم گفت که بودجه باید شفاف باشد و ما نباید در پارادوکس اظهار نظرها، مردم را نگران کنیم.
با این حال در ادامه توپی هم وسط استادیوم آرا و نظرات نمایندگان افتاد و محسن زنگنه در جریان بررسی این موضوع در صحن مجلس گفت که دولت موضوعی را در لایحه آورده که ربطی به مجلس ندارد. این اختیار دولت و شرکت نفت است که فراورده‌های نفتی وارد کند و هیچ محدودیتی هم ندارد. ای کاش دولت این بند را در لایحه نمی‌آورد. وی افزود: دولت توپ را در زمین مجلس انداخته است که اگر واردات فراورده‌های نفتی را حذف کند بگوید که مجلس این کار را کرده است. این بند می‌گوید که دولت باید اجازه واردات فراورده‌های نفتی داشته باشد و ما با آن مخالفتی نداریم.
قالیباف: مجلس به تعیین قیمت بنزین ورود نمی‌کند / نه به تهاتر!
البته مذاکرات بنزینی پای رییس مجلس را هم به این بحث کشاند. محمدباقر قالیباف در خلال این مباحث عنوان کرد که بند الف ماده یک قانون هدفمندی دولت را مکلف کرده است که تا پایان برنامه پنجم توسعه، قیمت فراورده‌های نفتی را به قیمت روی کشتی که در خلیج فارس است، قیمت‌گذاری کند. وی ادامه داد: درحال‌حاضر از برنامه ششم توسعه هم گذشتیم اما این اتفاق نیفتاده است. ولی اختیار تعیین قیمت بنزین هنوز در دست دولت است و مجلس همان موقع اختیار این موضوع را به دولت داده است. اگر دولت همان موقع قیمت بنزین را به‌شکل گفته‌شده تعیین می‌کرد، امسال به این مشکلات گرفتار نبودیم. پس اجازه بدهید دولت کار خودش را انجام بدهد و ما دخالتی در این زمینه نداشته باشیم. الان نیز بحث تهاتر مطرح هست که حتما با تهاتر مخالفیم.
واردات به شرط رعایت سقف
اما مذاکرات روز گذشته مجلس پس نقد و تحلیل اظهارات رییس‌جمهور یک مصوبه بنزینی هم داشت که اجازه می‌داد تا دولت در سال آینده به واردات بنزین بپردازد. مجلس در مصوبه‌ای به وزارت نفت اجازه داد تا در سال آینده نسبت به واردات، خرید و تهاتر فراورده‌های نفتی تا سقف ردیف‌های در نظر گرفته شده اقدام کند. این مصوبه مجلس در حقیقت آتش برخاسته از مذاکرات بنزینی را فروکش و حائز سقفی برای میزان واردات بنزین بود که باید در بخش دوم بودجه و ردیف‌های پیش‌بینی‌شده مورد بررسی قرار گیرد.
همچنین دولت به موجب مجوز واردات بنزین ازسوی مجلس مکلف به با رعایت اصل پنجاه‌وسوم (۵۳) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شد تا ضمن به‌کارگیری راهکارهای بهینه‌سازی و کاهش مصرف نسبت به واردات، خرید و تهاتر بنزین اقدام کند.
یکی از مشکلات مهم حال‌حاضر اقتصاد ایران، نه مشکل تحریم‌ها، کاهش درآمدهای نفتی، ناترازی مالی بانک‌ها، بلکه تشدید ناترازی انرژی در کشور است که موجب عدم‌النفع بزرگ اقتصادی شده است. در این بین ناترازی بنزین مهم‌ترین و شاید امنیتی‌ترین ناترازی انرژی کشور محسوب می‌شود که موجب شده منابع میلیاردی زیادی برای رفع این موضوع حتی در بودجه سالیانه پیش‌بینی شود که البته این موضوع خود عامل اصلی شکل‌گیری ناترازی بودجه بوده است.
در سال ۱۴۰۳، واردات بنزین بیش از سه‌میلیارد دلار تخمین زده شد که نشان از تعمیق بحران و تشدید ناترازی بنزین دارد که به اقتصاد کشور نیز ضربه خواهد زد؛ از سوی دیگر، یکی از موضوعات بسیار خطرناک در حوزه سیاست‌گذاری اقتصادی کشور، وابستگی به واردات بنزین و تشدید ناترازی تولید و مصارف بودجه است که موجب خواهد شد علاوه‌بر اینکه امنیت انرژی کشور مختل شود و به خطر بیفتد، در سمت دیگر نیز فشار و بار مالی جدی بر بودجه شکل گیرد.
بااین‌حال پالایشگاه‌ها در حداکثر ظرفیت فعالیت می‌کنند، اما وزارت نفت با وجود توزیع روزانه بیش از ۲۶۰میلیون لیتر سوخت، با چالش‌هایی مواجه است؛ مصرف بنزین در ایران به‌طور قابل‌توجهی درحال افزایش بوده و طبق آمار، از ابتدای امسال تا ۱۲آبان، به‌طور میانگین روزانه ۱۲۴میلیون لیتر بنزین توزیع شده است، درحالی‌که این رقم در مدت مشابه سال گذشته ۱۱۶میلیون لیتر بود؛ همچنین، میانگین مصرف روزانه در آبان۱۴۰۳ به ۱۲۲میلیون لیتر رسیده که در مقایسه با ۱۱۴میلیون لیتر سال قبل، رشد ۷.۴درصدی را نشان می‌دهد. این افزایش مصرف، نگرانی‌هایی درباره پایایی عرضه و نیاز به مدیریت تقاضا ایجاد کرده است.
در پاسخ تقاضای رو به افزایش بنزین، شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی با اجرای طرح «تولید ضربتی بنزین» طی ۷۶روز گذشته موفق به افزایش بیش از هشت‌میلیون لیتر در تولید روزانه بنزین کشور شده است. در این دوره، پالایشگاه‌هایی مانند ستاره خلیج‌فارس، تهران، اصفهان و تبریز سهم عمده‌ای در افزایش تولید داشتند. این افزایش تولید به وزارت نفت کمک می‌کند تا با کاهش ناترازی میان تولید و مصرف، وابستگی به واردات بنزین را کاهش دهد.
رییس‌جمهور در جریان تقدیم لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ به مجلس با اشاره به چالش‌های موجود در زمینه یارانه انرژی است، گفت: مصرف بنزین در سال جاری ۴ درصد بالاتر از سال۹۸ است. امروز هزینه تمام شده تولید بنزین بدون لحاظ قیمت نفت حدود هشت‌هزار تومان است.
امسال حدود ۹۰هزار میلیارد تومان و در صورت ادامه روند سال آینده باید ۱۳۰هزار میلیارد واردات بنزین انجام شود و هر لیتر بنزین وارداتی بین ۳۰ و ۴۰هزار تومان هزینه دارد. اصلاح این روند مشارکت همه بخش‌ها جامعه را می‌طلبد تا بتوانیم این ناترازی را به نفع محرومان اصلاح کنیم.