آگاه: نخستین اجلاس سران دی۸ با حضور سه رییس‌جمهور ازجمله هاشمی رفسنجانی و چهار نخست‌وزیر و یک وزیر خارجه در خرداد۱۳۷۶ در شهر استانبول ترکیه برگزار شد؛ البته این گروه حدود یک سال قبل از این تاریخ فعالیت‌های مقدماتی خود را آغاز کرده بود. گروه کشورهای موسوم به دی‌هشت درواقع از تشکیلات جانبی سازمان کنفرانس اسلامی محسوب می‌شود.
در اولین اجلاس سران اهداف اصلی دی‌هشت، چگونگی همکاری و همفکری اعضای گروه، ایجاد امکان عضویت سایر کشورهای درحال‌توسعه، برقراری رابطه با سایر سازمان‌های بین‌المللی به‌ویژه سازمان کنفرانس اسلامی و نحوه انتصاب مدیر اجرایی آن به تصویب رسید.
چنانچه از این اعلامیه برمی‌آید، اهداف اصلی گروه دی‌هشت توسعه اقتصادی، اجتماعی، تقویت موقعیت کشورهای درحال‌توسعه در اقتصاد جهانی، ایجاد تنوع و موقعیت‌های جدید در روابط بازرگانی تقویت حضور در تصمیم‌سازی در سطح بین‌المللی و ارتقای سطح زندگی مردم در کشورهای عضو است. عضویت در این گروه برای دیگر کشورهای درحال‌توسعه که به اهداف و اصول آن پایبند باشند، امکان‌پذیر است و همچنین عضویت در آن تاثیر در روابط دوجانبه یا چندجانبه کشورهای عضو با دیگر کشورها ندارد و مانعی نیز برای عضویت آنان در سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی نیست.
براساس تصمیمات اجلاس سران این هشت کشور که در ۱۵ژوئن ۱۹۹۷ در ترکیه برگزار شد، سازمان مزبور دارای سه رکن اصلی زیر است:
- اجلاس سران
- شورای وزیران
- کمیته متشکل از کارشناسان‌ارشد هر کشور.
اجلاس سران با شرکت رؤسای دولت‌های کشورهای عضو و شورای وزیران امورخارجه سالی یک‌بار و اجلاس کارشناسان‌ارشد دوبار در سال برگزار می‌شود. همچنین کمیسیون مقام‌های ارشد متشکل از مقام‌های ارشد وزارت خارجه هشت کشور عضو است و رکن اجرایی گروه را تشکیل می‌دهند.
در اعلامیه تصویب‌شده در اولین اجلاس سران، اهداف و انگیزه‌های این گروه تشریح شده است. این اعلامیه موارد متعدد همکاری را دربرمی‌گیرد اما هدف اصلی همان توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورهای عضو است که برای نیل به این اهداف انجام همکاری‌هایی در زمینه صنعت، تجارت، حذف موانع تجاری، استفاده از توانمندی‌های هشت کشور برای اعتلای سهم آنان در تصمیم‌گیری‌های جهانی توسعه کشاورزی، فقرزدایی، توسعه ارتباطات و اطلاع‌رسانی، انتقال علوم و تکنولوژی، مالیه، بانکداری، انرژی، محیط‌زیست و... پیشنهاد شده است.
اشاره به اتفاقات منطقه در اجلاس اخیر
گروه دی‌هشت هفته گذشته در مصر تشکیل جلسه داد و اعضا دیدگاه و نقطه‌نظرات خود را پیرامون تحولات منطقه و چشم‌اندازی که باید پیش روی این گروه قرار گیرد، ترسیم کردند.
مسعود پزشکیان ۲۸آذر به‌منظور شرکت و سخنرانی در اجلاس سران گروه دی‌هشت به مصر سفر کرد و به‌صورت جداگانه با دبیرکل سازمان همکاری دی‌هشت، نخست‌وزیر پاکستان و رؤسای جمهور مصر و ترکیه دیدار و تبادل‌نظر کرد. او همچنین در جریان این سفر در یازدهمین نشست سران سازمان «دی هشت» شرکت کردو به ایراد سخنرانی پرداخت و با اشاره به تحولات اخیر در منطقه غرب آسیا، گفت: بیش از ۱۴ماه است که منطقه غرب آسیا و بالاخص غزه و جنوب لبنان و اینک کشور اسلامی سوریه دستخوش حملات گسترده رژیم غاصب اسرائیل قرار دارند. کشتار بی‌رحمانه غیرنظامیان و به خاک و خون کشیدن زنان، کودکان و افراد آسیب‌دیده از جنگ و ترور گسترده، ابعاد جدیدی از اهداف نامشروع آن در گسترش ناامنی را آشکار ساخته است.
رییس‌جمهور کشورمان با بیان اینکه حجم تجارت بین کشورهای عضو دی هشت با چشم‌انداز ۲۰۳۰ سازمان فاصله زیادی دارد، تاکید کرد که امیدواریم در دوره ریاست مصر بر سازمان، شاهد شتاب حجم تجارت بین اعضا باشیم. در این مسیر، تهاتر می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در افزایش حجم تجارت بین اعضا داشته باشد. حضور در مصر فرصت خوبی را برای نماینده جمهوری اسلامی فراهم کرد تا هم در رایزنی‌های جداگانه‌اش با همتایان خود و هم در نشست بررسی وضعیت غزه و لبنان باردیگر اشاره‌ای به مظلومیت مردم فلسطین و جنایت‌های رژیم آپارتاید اسرائیل در غزه و لبنان کند.
رییس‌جمهور اسلامی ایران طی سخنانی در این نشست با بیان اینکه شاهد ارتکاب مجموعه‌ای از چکیده تمام فجایع و جنایات تاریخ بشریت علیه ملت فلسطین هستیم و علاوه‌بر‌آن، رژیم صهیونیستی در ماه‌های اخیر مشغول انجام حملات بی‌رحمانه در لبنان و سوریه است، گفت: اعمال فشار برای توقف جنایات این رژیم در غزه، لبنان و سوریه باید مهم‌ترین اولویت انسانی و اخلاقی کشورهای منطقه و اعضای سازمان دی هشت باشد.
بازبینی در روابط ایران و مصر
البته گفت‌وگوها و تبادل‌نظرها فقط محدود به تحولات منطقه نشد، بلکه موضوع روابط تهران- قاهره که سالیان سال است با حاشیه‌ها و فراز و فرودهایی رو‌به‌رو است، بین رؤسای دو کشور ایران و مصر مطرح شد.
جعفر قنادباشی، کارشناس مسائل منطقه به تاثیر سفر رییس‌جمهور بر روابط ایران و مصر و همچنین مسائل منطقه‌ای پرداخت و گفت: در زمان ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد، روابط ایران و مصر به‌دلیل شرایط خاص و عدم توانایی رییس‌جمهور مصر در اتخاذ تصمیمات مستقل تحت‌تاثیر نظامیان، شکل نگرفت. اما با بهبود روابط عربستان با مصر، تمایل بیشتری ازسوی مصر برای برقراری روابط با ایران مشاهده می‌شود.وی افزود: عربستان به‌عنوان حامی اصلی نظامیان در مصر، تاثیر زیادی بر سیاست‌های رییس‌جمهور مصر دارد. سفر رییس‌جمهور ایران می‌تواند به بازگشایی سفارتخانه‌ها و برقراری ارتباطات جدید منجر شود.کارشناس مسائل منطقه با اشاره به پیشنهاد نجم‌الدین اربکان، نخست‌وزیر ترکیه، برای تشکیل اجلاسی متشکل از هشت کشور اسلامی و ایجاد بازار مشترک اسلامی نیز گفت: این پیشنهاد با واکنش‌های منفی ازسوی کشورهای غربی، به‌ویژه آمریکا، مواجه شد. هدف از این اجلاس، نزدیکی کشورهای اسلامی و ایجاد اقتصادی مستقل در برابر غرب است. استقلال اقتصادی و وحدت کشورهای اسلامی به‌عنوان یک جرم در نظر گرفته می‌شود و انقلاب اسلامی ایران به‌عنوان نماد استقلال و آزادی در برابر سلطه غرب معرفی می‌شود.
گفت‌وگو با نتایج قابل‌قبول
بنابر خبر پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهور پزشکیان روز پنجشنبه ۲۹آذر در دیدار عبدالفتاح السیسی بر ضرورت تقویت همکاری‌های اقتصادی و تداوم گفت‌وگو میان دو کشور تاکید کرد. رییس‌جمهور مصر نیز در این دیدار ضمن مرور اقدامات و گام‌های مثبت اخیر در روابط دو کشور، نسبت‌به تداوم این اقدامات تا تحقق کامل روابط ابراز امیدواری کردند. گفت‌وگوها نتایج قابل‌قبول به همراه داشت. آنطورکه مهدی سنایی، معاون سیاسی دفتر رییس‌جمهور خبر داد: بیش از چهار دهه است که ایران و مصر روابط سیاسی ندارند اما در یک سال گذشته تعامل بهتری ایجاد شده است. گفت‌وگوی خوبی در آبان سال جاری بین رؤسای دو کشور صورت گرفت؛ گفت‌وگوهای سیاسی و اقدامات خوبی بین دو کشور آغاز شده است. اراده لازم برای هر دو کشور برای ازسرگیری روابط وجود دارد و امیدواریم با اقداماتی که صورت گرفته و می‌گیرد در آینده‌ای نزدیک به سطح بازگشایی سفارتخانه‌ها برسیم.
علاءالدین بروجردی، دیپلمات پیشین ایران و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم تحلیلی از سفر پزشکیان به مصر ارائه داد و تصریح کرد که رییس‌جمهور در سفر به مصر علاوه بر شرکت در اجلاس دی‌هشت از این فرصت برای دیدارهای دوجانبه با مقامات مصری برای احیای روابط دو کشور استفاده کرد که قطعا این دیدارها برای تقویت روابط تاثیرگذار است.
هدف‌گذاری درست رییس‌جمهور درباره مواضع تجاری و مسائل منطقه
حجت‌الاسلام علیرضا سلیمی، رییس گروه دوستی پارلمانی ایران و مصر نیز در گفت‌وگویی، درباره سفر رییس‌جمهور به مصر برای شرکت در اجلاس دی‌هشت گفت: اجلاس دی‌هشت درباره مسائل منطقه همراه با گفت‌وگوهای دوجانبه و چندجانبه برگزار شد که تاثیر بسزایی بر فضای اقتصادی کشورهای عضو داشت. وی، ترکیب کشورهای عضو دی‌هشت را در بهبود سازوکارهای اقتصادی مفید دانست و افزود: رییس‌جمهور در حاشیه اجلاس گفت‌وگوهایی با همتایان و نمایندگان حاضر در اجلاس انجام داد که می‌تواند هم در بهبود روابط دوجانبه ایران با کشورهای عضو و هم در تعاملات سیاسی و اقتصادی آنها موثر واقع شود.
عضو هیات‌رییسه مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه بهره‌بردن از ظرفیت گروه دی‌هشت سبب ارتقای حوزه تجارت ایران خواهد شد، گفت: به‌دلیل شرایط خاص منطقه و تحولاتی که در سوریه به وقوع پیوست، این مراودات براساس گفت‌وگوهایی صورت گرفت که حتما برای جمهوری اسلامی و کشورهای عضو مفید خواهد بود و رییس‌جمهور و تیم همراه این مسائل را به‌درستی هدف‌گذاری کردند.
سلیمی اضافه کرد: برخی از کشورهای منطقه که در وقایع اخیر سوریه نقشی داشتند، در این اجلاس حضور دارند که وزیر امورخارجه کشورمان گفت‌وگوهایی با همتایان خود از کشورهای گروه دی‌هشت درباره تحولات سوریه، شرایط غزه و تجاوزات رژیم صهیونیستی انجام داد که تاثیر مهمی در یکپارچگی اعضا درباره این مسائل خواهد داشت. وی خاطرنشان کرد: امیدواریم این گفت‌وگوها منجر به عدم آشفتگی، عدم چندپارگی و هرج‌ومرج منطقه شود، چراکه نباید اجازه دهیم کشورهای خارجی برای منطقه ما تصمیم‌گیری کنند.
به‌هرحال امیدواریم پس از بحث و بررسی‌هایی که در سفر پزشیکان به مصر انجام شد، شاهد فصل جدیدی از روابط ایران و مصر باشیم؛ قطعا در شرایط کنونی و باتوجه‌به تحولات منطقه به‌ویژه در سوریه ارتقای روابط دو کشور می‌تواند گامی در جهت خنثی‌سازی توطئه‌های دشمنان باشد.