آگاه: برخلاف تصور کلیشه‌ای برخی از کشورهای خارجی، مبنی بر اینکه در کشورهای غربی نهاد خانواده از بین رفته و پدر و مادر دیگر نقش کلیدی ندارند، سینمای روایتگر این کشورها سال‌هاست که نشان داده نهاد خانواده و به‌خصوص عنصر مادر و پدر هنوز عناصر مهم و تاثیرگذاری هستند و به همین خاطر از زوایای مختلفی به این موضوع پرداخته می‌شود؛ گاهی حتی انیمیشن یا بازی‌های ویدئویی با موضوع اهمیت پدر و مادر ساخته می‌شود و همه این پرداخت‌های هنری یعنی «پدر» و «مادر» هنوز برای همه مردم جهان خیلی مهم‌اند.
خوشبختانه در سینمای ایران، فیلمهای بسیاری با موضوع «پدر» ساخته شده است اما همیشه وقتی سراغ معرفی چند اثر شاخص از میان آثار متعدد می‌رویم چند اثر نسبت به بقیه شاخص‌تر یا به عبارت دیگر، ماندگارتر هستند. در مورد فیلم‌ها با محوریت «پدر» هم همینطور است؛ مثلا نمی‌شود درباره پدر حرف زد و از «بوی پیراهن یوسف» سخن نگفت.
بوی پیراهن یوسف
ابراهیم حاتمی‌کیا در سال۱۳۷۴ فیلم بوی پیراهن یوسف را ساخت. این فیلم همانطور که از نامش پیداست، روایتگر انتظار پدری برای بازگشت پسرش است. پدری که علی‌رغم وجود مدارک مختلف و با وجود حرف‌های اطرافیانش، باور دارد که پسرش زنده است و روزی دوباره او را ملاقات خواهد کرد.دایی غفور، همان پدر منتظر، راننده تاکسی فرودگاه است و روزی اتفاقی با دختری آشنا می‌شود که برای پیدا کردن برادرش که سرباز جنگ بود از اروپا به ایران بازگشته است. دختر جوان و دایی غفور با یکدیگر همراه می‌شوند تا شاید بتوانند گمشده‌هایشان را پیدا کنند. بوی پیراهن یوسف یکی از بهترین فیلمهای ایرانی با موضوع پدر است که مفهوم انتظار را در تک‌تک شخصیت‌هایش مشاهده می‌کنیم.یکی از عواملی که این فیلم را برای همیشه در ذهن مخاطب ایرانی ماندگار کرده، موسیقی آن است که ساخته مجید انتظامی است و حزنی که در آن وجود دارد به‌شدت با فضای فیلم همخوانی دارد. علی نصیریان، نیکی کریمی، جعفر دهقان و شیرین بینا از جمله بازیگران این فیلم خاطره‌انگیز هستند.
اما این آخرین بار نبود که حاتمی‌کیا به سوژه «پدر» پرداخت. دقیقا ۱۰سال بعد یعنی سال۱۳۸۴ حاتمی‌کیا یکبار دیگر سراغ سوژه «پدر» رفت و فیلم «به نام پدر» را ساخت و در آن رابطه پدر و دختری را روایت می‌کند که عواقب جنگ دامنگیرشان می‌شود.
به نام پدر
پدر که پرویز پرستویی نقش آن را به عهده دارد در این فیلم رزمنده‌ای است که در دوران جنگ منطقه‌ای را مین‌گذاری کرده و حالا سال‌ها بعد از جنگ، یکی از این مین‌ها زیر پای دخترش منفجر می‌شود.
حالا این پدر باید برای آینده دخترش تصمیم بگیرد. آیا باید اجازه بدهد پایش را قطع کنند؟ دختر، معتقد است که ناخواسته وارد جنگی شده که پدرش در آن حضور داشته و در این اتفاق نیز مانند بسیاری از دیگر مسائل زندگی‌اش حق انتخاب نداشته است.
این فیلم یکی از بهترین فیلمهای ایرانی در مورد پدران است که به ارتباط بین دو نسل مختلف با آرمان‌ها و دیدگاه‌های متفاوت می‌پردازد و نمایشگر یکی از ماندگارترین روابط پدر و دختری سینماست.پرویز پرستویی، گلشیفته فراهانی، مهتاب نصیرپور، کامبیز دیرباز، سیدمهرداد ضیایی بازیگران دوازدهمین فیلم حاتمی‌کیا هستند. فیلم به نام پدر هشت نامزدی در جشنواره فیلم فجر و چهار سیمرغ بلورین این جشنواره را در کارنامه خود دارد.
این فیلم برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم، بهترین بازیگر نقش اول مرد (برای پرویز پرستویی)، بهترین بازیگر نقش مکمل زن (برای مهتاب نصیرپور) و بهترین چهره‌پردازی شد. این فیلم همچنین دیپلم افتخار بهترین فیلمنامه را برای ابراهیم حاتمی‌کیا به ارمغان آورد.
پدر
مجید مجیدی از دیگر کارگردانان کشور است که درباره «پدر» فیلمی با همین نام ساخته است.
موضوع فیلم «پدر» درباره پدر و پسری است که اگرچه رابطه خونی ندارند اما رابطه پدر و پسری‌ای که به مرور بینشان شکل می‌گیرد، کم از بقیه روابط پدر و فرزندی سینما ندارد.
فیلم پدر مجید مجیدی یکی از فیلمهای پرافتخار این لیست است که موفق به کسب جوایز داخلی و خارجی متعددی شده است. محمد کاسبی، پریوش نظریه و حسن صادقی بازیگران این فیلم مجید مجیدی هستند.
این فیلم توانست سه سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر برای بهترین فیلم، بهترین بازیگر نقش اول مرد و بهترین بازیگر نقش مکمل زن را از آن خود کند. از جوایز خارجی این فیلم نیز می‌توان به دلفین طلایی جشنواره فیلم فستوریا و لوح تقدیر جشنواره فیلم سائوپائولو اشاره کرد.
مجیدی پس از فیلم «پدر» که ساخته سال۱۳۷۴ است در سال۱۳۸۶ بار دیگر سراغ سوژه پدر این‌بار از منظر دیگری رفت و فیلم «آواز گنجشک‌ها» را ساخت. فیلم آواز گنجشگ‌ها تقابلی بین زندگی سنتی و مدرنیته است که کریم (با بازی رضا ناجی)، قهرمان این تقابل است.
کریم در آواز گنجشک‌ها، پدری فداکار و بااستقامت است که به همراه خانواده‌اش در روستایی اطراف تهران زندگی می‌کند. زندگی کریم و خانواده‌اش با فقر همراه است و او مجبور می‌شود برای به‌دست‌آوردن هزینه سمعک دخترش به تهران برود و با موتور کار کند.
فداکاری کریم و همچنین تلاش و ایستادگی او برای حفاظت از خانواده‌اش، باعث شده چهره ماندگاری از یک پدر در سینما به‌جا بماند.
با وجود اینکه «آواز گنجشک‌ها» بازیگران معروف و به‌اصطلاح سلبریتی ندارد اما همان بازیگران کمتر شناخته‌شده فیلم به‌قدری خوب ایفای نقش کردند که این اثر به‌عنوان یک اثر سینمایی ماندگار معرفی شود؛ به‌خصوص بازی درخشان رضا ناجی که پس از بازی در این فیلم جوایز بسیاری دریافت کرد و در فیلمهای بسیار دیگری به ایفای نقش پرداخت.
رضا ناجی، مریم اکبری، کامران دهقان، حامد آغازی، شبنم اخلاقی و نشاط نظری از جمله بازیگران این فیلم هستند.
جدایی نادر از سیمین
نمی‌توان از پدرانه‌های سینمای ایران حرف زد و به «جدایی نادر از سیمین» اشاره نکرد؛ فیلمی که ممکن است در نگاه اول مستقیما به موضوع پدر ربط نداشته باشد اما مضمون و محتوای آن خیلی حال و هوای پدرانه دارد و احتمالا سکانسی که پیمان معادی درحال حمام‌کردن پدرش است از ذهن خیلی از علاقه‌مندان به سینما پاک نمی‌شود. سکانس‌های این فیلم بسیار غمگین هستند. در جدایی نادر از سیمین با پدری روبه‌رو هستیم که هیچ‌چیز یادش نمی‌آید و پسری که همه‌چیز را از پدر به خاطر می‌آورد و علاقه خاصی به او دارد.
جدایی نادر از سیمین در زمان اکران خود بسیار پرفروش بود و جزو فیلمهای برتر جهان لقب گرفت. داستان این اثر از فیلمهای پدر و پسری درباره سیمین زنی است که قصد مهاجرت به خارج از کشور به همراه همسرش نادر و دخترش ترمه را دارد اما نادر پدری دارد که از بیماری آلزایمر رنج می‌برد و دلش نمی‌آید که پدر خود را تنها بگذارد.
همین اتفاق باعث به‌هم‌خوردن زندگی این زوج و اتفاقات بعد از آن می‌شود. لیلا حاتمی، پیمان معادی، شهاب حسینی، ساره بیات بازیگران این فیلم دیدنی اصغر فرهادی هستند.
حوض نقاشی
«حوض نقاشی» از دیگران فیلمهای سینمای ایران با محوریت «پدر» است که بازی درخشان شهاب حسینی در ذهن خیلی‌ها مانده است
فیلمی که مازیار میری آن را کارگردانی کرده و در آن بازیگرانی چون شهاب حسینی نگاه جواهریان، فرشته صدرعرفایی، سپهراد فرزامی، سیامک احصایی، الهام کردا بازی می‌کنند.
این فیلم که از ساخته‌های دهه۹۰ سینمای ایران است داستان زندگی زوجی است که اگرچه با سایر افراد متفاوت هستند اما سعی می‌کنند پدر و مادر خوبی برای فرزندشان باشند.
اما تحمل این تفاوت برای فرزندشان دشوار است و همین باعث می‌شود او از خانه فرار کند. شهاب حسینی در این فیلم نقش پدری را بازی می‌کند که سعی می‌کند علی‌رغم مشکلات مالی، خانواده‌اش را دوباره دور هم جمع کند و وظایف پدرانه‌اش را انجام دهد.
پدر سالار
اما در تمام فیلم‌هایی که تا به اینجا معرفی کردیم، «پدر» به‌عنوان یک شخصیت دوست‌داشتنی، احساسی، قابل اتکا و فداکار معرفی شده است اما فیلم‌هایی هم با موضوع «پدر» ساخته شده که از جنبه دیگری به این سوژه پرداخته است، مثل سریال به‌یادماندنی «پدرسالار» که با گذشت سه دهه از پخش آن، هنوز بسیاری تکرار آن را از شبکه‌های مختلف تلویزیونی می‌بینند با اینکه نقش و مدل پدرهای امروز با پدران آن روز خیلی فرق کرده اما تیپ پدران «پدرسالار» همچنان برای خیلی‌ها آشنا و خاطره‌انگیز است هرچند امروز قابل باور نباشد.
نقش پدران در سینما و تلویزیون همیشه مهم و موثر بوده است. پدر همیشه مهم است پس مبارک باشد روز پدر... .
نظر شما