حماس در ۱۵دسامبر ۱۹۸۷ بیانیه تاسیس خود را منتشر کرد اما جرقه‌های اولیه شکل‌گیری آن به دهه چهارم قرن گذشته برمی‌گردد. این جنبش در امتداد جنبش اخوان‌المسلمین شکل گرفت و قبل از اعلام موجودیت، اخوان‌المسلمین برای بیان مواضع خود در قبال مسئله فلسطین اسم‌های دیگری چون «جنبش پیکار اسلامی» و «حامیان سرزمین اسرا» و... را مطرح کرد.
در اندیشه مبارزاتی این جنبش، نبرد با صهیونیست‌ها تنها نبرد با یک رژیم متجاوز نبوده و درواقع مبارزه با استعمار نوینی است که در پی به‌یغمابردن منابع و ثروت جهان عرب و اسلام و گسترش سلطه اقتصادی، سیاسی، نظامی و فکری خود است. به اعتقاد این جنبش، بهترین راه مدیریت نبرد با رژیم صهیونیستی، بسیج تمام ظرفیت‌های فلسطین و زنده نگه‌داشتن روحیه جهاد و مقاومت در برابر طرح‌های سازش و جلوگیری از جداشدن بخش‌های بیشتر خاک این کشور تا به‌وجودآمدن اراده مبارزاتی و سیاسی در تمام جهان عرب و اسلام برای بیرون راندن صهیونیست‌هاست.
جنبش حماس با درک اینکه رژیم صهیونیستی سعی دارد با رونق اقتصاد خود و وابسته کردن اقتصاد فلسطین و وادار کردن سران سازش به پذیرش این امر، در پی محکم کردن جای پای خود در فلسطین است، همواره بر عدم قبول سازش با این رژیم  تاکید ورزیده است. این جنبش در مشی مبارزاتی خود اعلام کرده است که افراد غیرنظامی را هدف قرار نمی‌دهد و تنها درصورتی‌که اقدامی چون حادثه کشتار حرم ابراهیمی رخ دهد به مقابله‌به مثل خواهد پرداخت. نکته دیگر اینکه این جنبش، معتقد است تنها در سرزمین‌های اشغالی با صهیونیست‌ها روبه‌رو می‌شود و بارها از کشانده شدن دامنه نبرد به خارج از مرزهای سرزمین‌های اشغالی به صهیونیست‌ها هشدار داده است.به‌هرحال، جنبش حماس در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ شروع به ساخت مسجد و مدرسه در شهرهای فلسطین کرد و از این طریق، توانست طرفداران زیادی جذب کند. از آن‌سو، شیخ احمد یاسین طرفداران خود را به مبارزه مسلحانه با اشغالگران دعوت می‌کرد و در مسئله جهاد مسلحانه از اخوانی‌های مصر پیشی گرفت. ساختار تشکیلاتی حماس تا سال۲۰۰۵- ۲۰۰۶ ساده بود. این جنبش از دو شاخه سیاسی و نظامی تشکیل می‌شد. شاخه نظامی مسئول جهاد بود و وظیفه داشت با اشغالگران مبارزه کند. شاخه سیاسی که بیشتر در خارج به سر می‌برد و در دمشق سوریه، اردن و لبنان دفتر داشت و فعالیت می‌کرد، وظیفه داشت گروه‌های مقاومت منطقه را به حمایت از حماس تشویق کند. منابع مالی مبارزان حماس را تامین کرده و فعالیت سیاسی و دیپلماتیک داشته باشد.
بعد از انتخابات پارلمانی سال۲۰۰۶ و پیروزی حماس در این رقابت‌ها، حماس وارد ساختار قدرت فلسطین شد. قرار بود حماس دولت تشکیل دهد اما اختلافات فتح و حماس مانع از این کار شد و بعد از کشمکش‌های متعدد، حماس حزب حاکم غزه و فتح، حزب حاکم کرانه باختری شد.
بعد از قدرت‌گیری حماس در غزه، به‌جز شاخه سیاسی و نظامی، یک شاخه سوم نیز به وجود آمد که ترکیبی از دو شاخه دیگر بود و آن شاخه نیز، «دولت غزه» بود. در رأس دولت غزه، اسماعیل هنیه قرار داشت. ذیل دولت حماس، ۲۱وزارتخانه و چند ده نهاد دولتی قرار دارد. از آن‌سو، محمد ضیف که به‌تازگی پاداش مجاهدات و فداکاری‌های خود را دریافت کرد و به شهادت رسید، رهبر شاخه نظامی بود که با نام گردان‌های عزالدین قسام شناخته می‌شود. شاخه نظامی حماس یا گردان‌های عزالدین قسام دارای پنج گردان مخصوص است که در این راستا می‌توان به گردان شمال غزه، گردان جنوب غزه (رفح) گردان مرکز غزه، گردان منطقه غزه و گردان خان‌یونس اشاره کرد. در کنار این دو نهاد، نهاد سوم قرار دارد که شاخه سیاسی حماس است. رییس دفتر این شاخه را تاکنون خالد مشعل، اسماعیل هنیه و یحیی سنوار برعهده داشتند. مشعل همچنان در صحنه حضور دارد اما دو رییس دفتر پیشین ازسوی رژیم صهیونیستی به شهادت رسیدند. هنیه در تهران و ازسوی صهیونیست‌ها شهید شد و یحیی سنوار نیز با شهادتش الگویی برای جبهه مقاومت شد. هیچگاه آخرین صحنه‌ای که از او ثبت شد فراموش نمی‌شود؛ «رحمت و رضوان خدا بر شهدای حماس».
با این حال باید در نظر داشت بسیاری از شاخه‌های حماس مخفی و سری است. این مطلبی است که شیخ احمد یاسین در ابتدای شکل‌گیری حماس نیز بر آن تاکید کرد و گفته بود که جنبش حماس، جنبشی علنی و سری است. آنچه مردم از این جنبش می‌دانند علنی است و آنچه از این جنبش برای مردم غیرمفهوم است، سری و مخفیانه است. یک جنبش مبارزاتی نمی‌تواند تمام اسنادش را برای مردم آشکار و علنی کند. پس از شهادت یحیی سنوار هم گمانه‌زنی‌های زیادی پیرامون رهبر آینده حماس در رسانه‌ها منتشر می‌شد. یک تحلیل آن بود که فعلا حماس برگ خود را رو نمی‌کند اما در پشت صحنه، با قوت علیه رژیم صهیونیستی برنامه‌ریزی می‌کند. بعد از اعمال آتش‌بس نوبت به تبادل اسرا رسید، در این هنگام حماس قدرت خود را بار دیگر به رخ دشمن صهیونیستی کشید و نشان داد سربازان شیخ احمد یاسین، اسماعیل هنیه و یحیی سنوار نه‌تنها متوقف شده‌اند، بلکه با شهادت فرماندهان ارشد خود مسیر جدیدی را در پیش گرفته‌اند و امروز به اذعان دشمن، حماس به درختی تنومند تبدیل شده و در میدان نبرد حضوری فعال دارد؛ به عبارت دیگر، جنبش مقاومت فلسطین مرحله جدیدی را آغاز کرد.
«احمد عبدالهادی» نماینده حماس در لبنان در گفت‌وگو با شبکه خبری المیادین گفته بود: حماس از طریق استقرار رزمندگان القسام در غزه، درباره قدرت، تداوم حضور و کنترل خود بر این باریکه، پیام‌های قوی به نتانیاهو ارسال کرد. اکنون که شاهد اقتدار حماس هستیم باید پرسید این تشکل با چه سازوکاری می‌خواهد مسیر خود را در مبارزه با صهیونیست‌ها ادامه دهد؟پاسخ را باید در دیداری که سه چهره تاثیرگذار حماس با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای داشتند جست‌وجو کرد. محمداسماعیل درویش به همراه اعضای شورای رهبری جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) بهمن راهی تهران شدند و با مقامات ایرانی، ازجمله رهبر انقلاب، رییس‌جمهور، رییس مجلس و دبیر شورای عالی امنیت ملی دیدار کردند. در جریان این دیدار از عنوان جدیدی که در حماس شکل گرفت رونمایی شد و آن «رییس شورای رهبری حماس» بود.رییس شورای رهبری نامی است که به‌تازگی در حماس پایه‌گذاری شده و پیش از این رییس دفتر سیاسی جایگاه و نفوذ بالایی در این تشکیلات داشت اما از این به بعد، شورای جدید رهبری با حضور و نقش‌آفرینی «محمد اسماعیل درویش» رییس شورای رهبری حماس، «خلیل الحیّة» معاون رییس دفتر سیاسی حماس و «زاهر جبارین» رییس حماس در کرانه باختری، هدایت جنبش مقاومت را برعهده خواهند گرفت.
حماس رنج‌ها و هزینه‌های زیادی را برای مبارزه پرداخت کرد اما درنهایت به پیروزی رسید و امروز وظیفه همه حامیان مقاومت، کمک به مردم غزه برای کاهش رنج آنهاست. ایران به حمایت‌های خود ادامه می‌دهد و غزه را تنها نخواهد گذاشت.