آگاه: افطاری خوردن هم برای ما یک مراسم خاصی دارد، سفره افطار برای ما یک مراسم و آدابی دارد؛ ذکر و دعا در آن هست، سبزی معمولا در این سفره افطار وجود دارد که البته مستحب هم هست. بعضی‌ها یک استکان آب جوش یا چای قبل از غذا صرف می‌کنند و بالاخره اینکه مراسم افطاری آداب خاصی دارد. در سحری خوردن هم خانواده‌ها برنامه‌های متفاوتی دارند.
معمولا خانواده‌ها برای افطار، خیلی حساب‌شده‌تر دور هم جمع می‌شوند و همین مسئله در روابط خانوادگی یک تغییری ایجاد می‌کند و این تغییر برای ۳۰روز ادامه دارد. در این ۳۰روز، باب مهمانی‌ها و افطاری دادن‌ها نیز باز می‌شود و در روابط اجتماعی ما هم تاثیراتی خواهد داشت.
مساجد هم در ماه رمضان رونق ویژه‌ای پیدا می‌کنند و گاهی اوقات اطعام می‌کنند. یعنی در این ماه، مردم فقط برای نمازخواندن به مسجد نمی‌آیند، بلکه گاهی برای افطاری خوردن می‌آیند. یعنی سبک زندگی در رفت‌وآمد به مساجد هم کمی تغییر می‌کند. در ادارات چای ترک و پذیرایی در جلسات حذف می‌شود و کسی هم گله‌مند نیست چون طبیعتا همه، روزه هستند. همین‌که زمان ناهار خوردن حذف می‌شود ظهرها کمی وقت افراد آزاد می‌شود و اگر بعضی‌ها در اثر ناهار خوردن نیاز به کمی استراحت داشتند، در ماه مبارک این تغییر پیدا می‌کند و اگر استراحتی لازم باشد در اثر روزه خواهد بود.
برنامه‌هایی مانند قرآن خواندن اضافه می‌شود و کسانی که اهل تلویزیون هستند سریال‌های هر شب ماه رمضان را تماشا می‌کنند. آنهایی که سطحشان بالاتر است و اهل معنویات و معرفت هستند ۳۰شب پشت‌سرهم در مراسم روضه امام حسین(ع)، مناجات یا سخنرانی شرکت می‌کنند و همه اینها یعنی اینکه سبک زندگی مردم در ماه مبارک تغییر و تعالی پیدا می‌کند.
نه‌تنها ماه مبارک رمضان سبک زندگی ما را تغییر می‌دهد و تعالی می‌بخشد، بلکه خود نماز هم برای ما سبک زندگی می‌آورد. اولا نماز بخشی از زندگی انسان را منظم می‌کند، یعنی ما براساس این نماز سه‌گانه مجبور هستیم یک برنامه ثابت در طول ۲۴ساعت داشته باشیم و خدا می‌داند همین‌که انسان یک برنامه ثابت روزمره داشته باشد چقدر زندگی او را از بی‌نظمی نجات می‌دهد و چقدر انسان و جامعه انسانی را از بی‌هویتی نجات می‌دهد. تصور کنید اگر این مساجد در گوشه‌وکنار شهر نبود، شهر ما چقدر بی‌هویت و بی‌روح می‌شد. ثانیا نماز مسئله‌ای به نام وضو و طهارت را وارد زندگی فردی انسان کرده و موضوع طهارت اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند، تغییراتی در رفتارهای ما ایجاد می‌کند و جزء سبک زندگی قرار می‌گیرد. گویا عبادت‌های دینی، به گونه‌ای نشانه‌گیری کرده است تا رفتارهای ما را تغییر دهد و سبک زندگی ما را تحت‌تاثیر قرار دهد. مهم این است که ما به عبادت و به ماه رمضان بها دهیم و اجازه دهیم در ما تغییر ایجاد کند. اگر ما به عبادت پا بدهیم و با عبادت صفا کنیم، تاثیرش در زندگی ما خیلی بیشتر خواهد بود.
اگر برنامه روزمره خودمان را با نماز تنظیم کنیم و برنامه سالانه خودمان را با ماه رمضان تنظیم کنیم، برکات بسیاری برای ما خواهد داشت. به همین خاطر است که بعضی‌ها اولِ سال خُمسی خودشان را شبِ قدر قرار می‌دهند و می‌گویند چون هر کاری در شب قدر ثواب مضاعف دارد، ما زمان خمس دادن خودمان را در شب‌قدر قرار می‌دهیم. تاثیراتی که روزه بر سبک زندگی ما می‌گذارد به‌قدری اهمیت دارد که اگر کسی نماز نخواند به او کاری ندارند و کسی هم که روزه نگیرد به او کاری ندارند ولی اگر کسی علنی روزه‌خواری کند باید شلاق بخورد، چون دارد فضایی را که ماه مبارک ایجاد کرده است خراب می‌کند و به آن لطمه می‌زند. چون ماه مبارک رمضان می‌خواهد رفتارها، سبک زندگی، فضا و محیط جامعه را تغییر دهد و کسی که علنی روزه‌خواری می‌کند دارد نتیجه اینها را خراب می‌کند.
حتی در روایت دارد که اگر با کسی در ماه مبارک رمضان بحث می‌کردید و دیدید کار دارد به مشاجره و مجادله کشیده می‌شود بحث را ادامه ندهید. یعنی مردم در گفت‌وگوی خودشان هم کوتاه بیایند و مجادله نکنند. ضمن اینکه ضعف ناشی از روزه‌دار بودن هم به این مجادله‌نکردن کمک می‌کند.
همچنین عبادت‌کردن، خیلی به رفتار انسان ارتباط پیدا می‌کند. اطبا می‌گویند نماز جدای از همه آثار معنوی‌ای که دارد، یک نوع ورزش هم محسوب می‌شود. برخی اطبا نیز می‌گویند نشاطی که وضوگرفتن در انسان ایجاد می‌کند، از جهاتی معادل یک استحمام کامل یا استخر رفتن اثر دارد. عبادت و برنامه عبادی، زندگی انسان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و به زندگی ما «سبک» می‌دهد. خداوند اصرار دارد حتی برای مهمانی‌های ما هم برنامه‌ریزی کند؛ لذا می‌فرماید ماه رمضان صله‌رحم کنید تا از عذاب الهی نجات پیدا کنید. در خطبه شعبانیه دوبار سفارش شده است که در ماه رمضان به ایتام رسیدگی کنید. اگر این کار انجام بگیرد، ماه مبارک رمضان برای «ایتام آن شهر» یک عید خواهد بود.بعضی‌ها عادت دارند هنگام نماز یک عبایی روی دوش خود می‌اندازند. این یعنی لباس شما برای نماز تغییر پیدا کرده است، اگر یک مدتی این کار را انجام دهید حس خیلی بهتری پیدا می‌کنید و دیگر نمی‌توانید موقع نماز از عبا جدا شوید. همین فُرم خاص لباس سرِ نماز، جزء سبک زندگی است. خیلی از مساجد هم همیشه تعدادی عبا برای این منظور دارند و این خوب است.
همین که انسان موقع نماز در لباس خودش یک تغییر جزئی می‌دهد کمک می‌کند که انسان در سرِ نماز توجه بیشتری پیدا کند و احساس معنوی بهتری پیدا کند.
اساسا عمل و رفتار ما بر علاقه‌ها، عقاید و بر علم و معرفت ما خیلی اثر دارد ولی متاسفانه به این مسئله مهم کمتر توجه می‌شود. علاوه بر اینکه رفتار ما در زندگی خیلی تاثیر دارد. سبک زندگی صرفا رفتار نیست، بلکه آن رفتاری که مداوم انجام می‌گیرد، تبدیل به سبک زندگی خواهد شد. وقتی در روایات نگاه می‌کنیم می‌بینیم که اثرِ رفتار و عمل مداوم بسیار بیشتر از عمل مقطعی است، حتی اگر این عمل مقطعی بهتر و بیشتر باشد.  رفتار دائمی اثرش روی انسان خیلی زیاد است به همین دلیل سبک زندگی برای اسلام خیلی مهم است و به همین خاطر است که خودِ اسلام در طراحی سبک زندگی برای ما کمک می‌کند. جدای از همه این کمک‌ها، اسلام چند عبادت کلیدی و محوری (مثل نماز و روزه) را در زندگی ما قرار داده است که خود آن عبادت‌ها مثل نخ تسبیحی سایر رفتارها و امور مختلف زندگی ما را به‌طور منظم در کنار هم قرار می‌دهد.
*تلخیصی از سخنان حجت‌الاسلام پناهیان در ماه رمضان ۱۳۹۲، مسجد امام حسین(ع)