آگاه: عقلانیت، در معنای گسترده‌اش، به معنای توانایی استفاده از دانش و تجربه برای تحلیل مسائل و اتخاذ تصمیم‌های منطقی تعریف می‌شود. این مفهوم، در حوزه مسئولیت اجتماعی دانشجو، به‌معنای توانایی استفاده از دانش تخصصی برای حل مسائل جامعه است. دانشجویی که از عقلانیت برخوردار است، نه‌تنها به دنبال کسب دانش برای منافع فردی است، بلکه می‌کوشد از این دانش برای بهبود شرایط جامعه استفاده کند. این نگاه، ریشه در آموزه‌های دینی و اخلاقی دارد که بر مسئولیت‌پذیری اجتماعی تاکید می‌کنند.
در فضای دانشگاهی، دانشجو با چالش‌های متعددی مواجه است که می‌تواند مسئولیت اجتماعی او را تحت‌تاثیر قرار دهد. یکی از این چالش‌ها، فردگرایی افراطی است. در دنیای امروز، دانشجویان ممکن است به‌دلیل فشارهای تحصیلی و رقابت‌های فردی، از مسائل اجتماعی فاصله بگیرند و تنها به منافع شخصی خود بیندیشند. این فردگرایی، نه‌تنها مسئولیت اجتماعی دانشجو را تضعیف می‌کند، بلکه او را از مشارکت در بهبود شرایط جامعه بازمی‌دارد. برای مقابله با این چالش، دانشجو باید بتواند با تکیه بر عقلانیت، بین منافع فردی و اجتماعی تعادل برقرار کند.
چالش دیگر، فقدان آگاهی نسبت‌به مسائل اجتماعی است. دانشجویان ممکن است به‌دلیل محدودیت‌های اطلاعاتی یا عدم استفاده از منابع معتبر، از مسائل و حقایق جامعه بی‌اطلاع بماند. این فقدان آگاهی، نه‌تنها مسئولیت اجتماعی دانشجو را تضعیف می‌کند، بلکه او را از مشارکت در حل مسائل جامعه بازمی‌دارد. برای مقابله با این چالش، دانشجو باید بتواند با تکیه بر عقلانیت، اطلاعات مربوط به مسائل اجتماعی را تحلیل کرده و راهکارهای عملی برای حل آنها ارائه دهد.
یکی از این راهکارهای تقویت رابطه بین عقلانیت و مسئولیت اجتماعی در میان دانشجویان، ترویج فرهنگ مشارکت اجتماعی در فضای دانشگاهی است. دانشگاه‌ها باید با برگزاری کارگاه‌ها، سمینارها، و دوره‌های آموزشی، دانشجویان را با مسائل اجتماعی آشنا کنند و آنها را به مشارکت در پروژه‌های اجتماعی ترغیب کنند. این مشارکت، نه‌تنها به دانشجویان کمک می‌کند تا از فردگرایی افراطی فاصله بگیرند، بلکه آنها را به‌سمت مسئولیت‌پذیری اجتماعی سوق می‌دهد.
راهکار دیگر، تقویت سواد رسانه‌ای در میان دانشجویان است. در عصر اطلاعات، دانشجویان باید بتوانند با نگاهی نقادانه، اطلاعات مربوط به مسائل اجتماعی را تحلیل کنند و حقایق را از میان انبوه داده‌ها تشخیص دهند. همچنین این سواد به دانشجویان کمک می‌کند تا از گفتمان‌های مسلط فاصله بگیرند.
علاوه بر این، دانشگاه‌ها باید با ایجاد فضایی برای مشارکت دانشجویان در پروژه‌های تحقیقاتی مرتبط با مسائل اجتماعی، آنها را به‌سمت تولید دانشی خلاق و مسئولیت‌پذیر سوق دهند. این پروژه‌ها به دانشجویان کمک می‌کند تا از تقلید کورکورانه فاصله گرفته، آنها را به‌سمت تولید دانشی خلاق و بومی سوق می‌دهد.
درنهایت، دانشجو به‌عنوان یکی از ارکان اصلی جامعه، نقشی محوری در پیشرفت و توسعه آن ایفا می‌کند. این نقش، تنها به کسب دانش و مهارت‌های تخصصی محدود نمی‌شود، بلکه شامل مسئولیت‌پذیری اجتماعی و تعهد به بهبود شرایط جامعه نیز می‌شود. عقلانیت، به‌مثابه توانایی تحلیل و حل مسائل با تکیه بر دانش و اخلاق، ابزاری ضروری برای ایفای این مسئولیت است. برای تقویت این رابطه، دانشگاه‌ها باید با ترویج فرهنگ مشارکت اجتماعی، تقویت سواد رسانه‌ای و ایجاد فضایی برای مشارکت دانشجویان در پروژه‌های تحقیقاتی، دانشجویان را به‌سمت مسئولیت‌پذیری اجتماعی سوق دهند.