آگاه: اکنون که انقلاب اسلامی به گام دوم خود وارد شده است، وظایف این نهاد مقدس نه‌تنها کاهش نیافته، بلکه مضاعف و سنگین‌تر شده است. نقش و مسئولیت‌های حوزه‌های علمیه را می‌توان به دو دسته ذاتی و عَرَضی تقسیم کرد. وظایف ذاتی، همان ماموریت‌های اصلی حوزه در طول تاریخ‌اند: تبیین و تفسیر معارف اسلامی، استنباط احکام شرعی، تربیت فقیه و اندیشمند، حفظ اصالت‌های عقیدتی و اخلاقی اسلام و پاسخگویی به نیازهای معنوی جامعه. این وظایف ذاتی، شالوده هویت حوزه را شکل می‌دهد و نباید هیچ‌گاه تحت تاثیر تحولات سیاسی و اجتماعی به فراموشی سپرده شوند. اما وظایف عَرَضی حوزه، برخاسته از اقتضائات تاریخی و نیازهای زمانه است. امروز، مهم‌ترین وظیفه عَرَضی حوزه‌ها در قبال انقلاب اسلامی، پاسداری از دستاوردهای انقلاب، ترویج گفتمان مقاومت، تبیین عدالت‌خواهی، دفاع از ولایت فقیه و مقابله با جنگ نرم و شبهات اعتقادی است. حوزه‌ها باید نسبت به تحولات سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور حساس و آگاه باشند و با ارائه راهکارهای متقن و عالمانه، زمینه تحکیم نظام اسلامی را فراهم کنند. در گام دوم انقلاب، حوزه‌های علمیه موظف‌اند با نگاهی بلندمدت به نیازهای تمدنی جهان اسلام بیندیشند. انقلاب اسلامی صرفا یک حادثه سیاسی نیست، بلکه یک الگوی تمدنی است که ظرفیت الهام‌بخشی به ملت‌های مسلمان و حتی غیرمسلمان را دارد. ازاین‌رو، حوزه‌ها باید به جایگاه تمدن‌ساز خود واقف باشند و با تولید علم دینی، بازخوانی متون دینی در پرتو نیازهای روز، حمایت از جریان‌های فرهنگی- اجتماعی انقلاب و تربیت روحانیون زمان‌شناس، نقش فعال‌تری ایفا کنند. حراست از مرزهای ایدئولوژیک انقلاب اسلامی، یکی از مهم‌ترین ماموریت‌های حوزه در صد سال دوم است. این امر، تنها به دفاع از اصول نظری محدود نمی‌شود، بلکه همه شئون روحانیت را شامل می‌شود: از تربیت و تهذیب اخلاقی طلبه‌ها گرفته تا حضور موثر در عرصه‌های رسانه‌ای، علمی، فرهنگی و اجتماعی. حوزه‌ها باید با پرورش روحانیونی که هم اهل نظر باشند و هم اهل عمل، مرزبانان فکری و فرهنگی انقلاب باشند. علاوه بر این، بازخوانی و نقد درون‌گفتمانی برای ارتقای کارآمدی حوزه‌ها ضروری است. حوزه نمی‌تواند نسبت به ضعف‌های درونی خود بی‌تفاوت باشد؛ بلکه باید با شجاعت، به نقد علمی روی آورد و با روزآمدسازی نظام آموزشی و پژوهشی خود، پاسخگوی نسل جدید باشد. چشم‌انداز حوزه علمیه در صد سال دوم انقلاب، افق تمدنی دارد؛ یعنی حرکت به سوی تولید و تحقق سبک زندگی اسلامی-ایرانی، حضور موثر در جغرافیای مقاومت، دیپلماسی علمی و فرهنگی، صدور اندیشه‌های اصیل انقلاب به جهان و تربیت نسلی از روحانیون که عالِم، آگاه به زمان، توانمند در ارتباط‌گیری با مردم و مجهز به ابزارهای نوین باشند. در یک جمله می‌توان گفت: حوزه علمیه در گام دوم انقلاب، نه‌تنها پاسدار عقبه معرفتی و دینی انقلاب است، بلکه موتور محرکه تمدن‌سازی اسلامی نیز به شمار می‌آید. تحقق این رسالت تاریخی، نیازمند عزم جدی، بازنگری مستمر و حرکت جهادی همه ارکان حوزه است. امروز، روحانیت نه فقط یک گروه اجتماعی، بلکه ستون فقرات ایدئولوژیک و فرهنگی انقلاب اسلامی محسوب می‌شود و باید با تمام توان، از این سرمایه الهی صیانت کند.