آگاه: جمهوری اسلامی ایران، اکنون به یک قدرت ماهواره‌ای و فضایی در دنیا تبدیل شده است؛ به گواه منابع جهانی، کشورمان در طول سال‌های اخیر در فهرست پنج کشور نوظهور فضایی دنیا جای گرفته است. این امر ازآن‌برای مهم و دارای جنبه استراتژیک است که ماهواره‌ها در دنیای امروز کارکردهای غیرقابل‌انکار و پیش‌برنده‌ای دارند و مجموعه وسیعی از امکانات را در اختیار بشر قرار می‌دهند. امروزه در دنیا، ماهواره‌ها چشم سوم بشر هستند و کشورهایی که از این صنعت بی‌بهره‌اند، کشورهای کور نامیده می‌شوند. موفقیت دانشمندان کشورمان در پرتاب موجود زنده به فضا و پرتاب ماهواره‌های مخابراتی و تصویربرداری و ایجاد پایگاه رصد فضایی ازجمله دستاوردهایی است که ایران در یک دهه اخیر به آن دست یافته است. آمریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه که از اقتدار فضایی ایران به ستوه آمده بودند، چند سال پیش، بیانیه مشترکی را علیه پرتاب ماهواره‌بر سیمرغ توسط ایران صادر کردند تا عمق دشمنی و مخالفت خود را با پیشرفت فضایی کشور اعلام کنند. در ادامه به معرفی بخشی از توانمندی فضایی و قدرت ماهواره‌ای کشور می‌پردازیم:
ماهواره امید
ماهواره امید، نخستین ماهواره ساخت کشورمان است که کارکردی تحقیقاتی و مخابراتی داشت و تمام تجهیزاتش در سازمان فضایی ایران طراحی و تولید شد. ساخت ماهواره امید از ۱۵ اسفند ۱۳۸۴ آغاز و طی دو سال آماده انجام تست‌های مشترک شد. این ماهواره ۱۵ بهمن ۱۳۸۷ در سی‌امین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، در مدار فضا قرار گرفت و به مدت ۹۰ روز در مدار بود و حدود ۱۲۰۰ مرتبه در مدار زمین چرخش کرد. ناسا موفقیت‌آمیز بودن ماموریت ماهواره ایرانی امید را تایید کرد؛ ماموریتی که ناظر بر ایجاد ارتباط دوسویه ماهواره و ایستگاه زمینی به‌منظور ذخیره و ارسال داده‌های تله‌متری و تله کامند بود.
ماهواره رصد
ماهواره رصد را باید نخستین ماهواره تصویربرداری ایران محسوب کرد. همچنین این ماهواره دومین ماهواره ایرانی است که توسط موشک‌های حامل ایرانی به فضا فرستاده شده است. در روز ۲۵ خرداد ۹۰ خبر قرارگرفتن ماهواره رصد در مدار لئو زمین در ارتفاع ۲۶۰ کیلومتری سطح زمین، به گوش جهانیان رسید. ماهواره رصد نخستین ماهواره تصویربرداری ایران بود که تمامی مراحل طراحی، ساخت، تجمیع، تست و آماده‌سازی برای پرتاب آن در داخل کشور انجام شد.
ماهواره نوید
ماهواره نوید، ماهواره‌ای با کارکرد سنجش‌ازدور محسوب می‌شود که در تاریخ ۱۴ بهمن ماه ۹۰ توسط ایران به فضا پرتاب شد. این ماهواره که سومین ماهواره پرتاب شده ایرانی محسوب می‌شد، در مقایسه با ماهواره‌های قبلی پرتاب شده از قابلیت‌های بیشتری برخوردار بود؛ ازجمله سیستم وضوح تصویربرداری قدرتمندتر، تکنولوژی کنترل مطلوب‌تر، چرخان بودن پایداری و تامین انرژی از طریق سلول‌های خورشیدی.
ماهواره فجر
ساخت ماهواره فجر با استانداردهای عالی جهانی در سال ۹۱ پیگیری شد. این ماهواره مدل ارتقای یافته و پیشرفته ماهواره امید است و مجهز به میکروموتورهای ایرانی با توان ۲۰۰ و ۳۰۰ نیوتن است. قابلیت تغییرمداری، قرارگیری در مدارهای بالاتر، طول عمر بسیار بیشتر، همراه داشتن محموله تصویربرداری، دارا بودن سامانه جی‌پی‌اس، توانایی افزایش ارتفاع نسبت به زمین از طریق انتقال مداری و بهره‌مندی از سلول‌های خورشیدی برای شارژ باتری ازجمله ویژگی‌های منحصربه‌فرد ماهواره فجر است که آن را از ماهواره امید متمایز می‌کند.
کاوشگر پیشگام
در نهم بهمن ماه ۱۳۹۱، رکورد جدیدی برای دستاوردهای فضایی کشور ثبت شد و کاوشگر پیشگام توانست به کمک یک پرتابگر سوخت جامد، سرنشین خود را که میمونی از نژاد رزوس بود تا ارتفاع ۱۲۰ کیلومتری سطح زمین حمل کند و به سلامت فرود آورد تا بدین ترتیب ایران در ردیف معدود کشورهایی قرار گیرد که از توانمندی ارسال موجود زنده به فضای ماورای جو (ارتفاع بالاتر از ۱۰۰ کیلومتر) و بازگشت سالم آن برخوردار هستند. هدف از انجام این مأموریت، بررسی و مطالعه دقیق‌تر شرایط پروازی و اثر آن بر مجموعه‌های فنی محموله و زمینه‌سازی مناسب برای تحقیقات زیست فضایی کشور بود.
ماهواره نور -۱
ماهواره نور -۱ به‌عنوان نخستین ماهواره نظامی جمهوری اسلامی ایران صبح روز چهارشنبه، ۳ اردیبهشت‌ماه سال ۹۹ از ماهواره‌بر ۳ مرحله‌ای قاصد از کویر مرکزی ایران توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با موفقیت پرتاب شد و در مدار ۴۲۵کیلومتری زمین قرار گرفت.
ماهواره خیام
ماهواره خیام با وزن ۶۰۰ کیلوگرم با ماهواره‌بر سایوز در روز ۱۸ مردادماه ۱۴۰۱ به مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین پرتاب شد تا طبق اعلام سازمان فضایی به مدت ۵ سال از داده‌ها و تصاویر ارسالی آن در حوزه‌های کشاورزی، منابع طبیعی، محیط‌زیست، منابع آبی، معادن و پایش مرزها و مدیریت حوادث غیرمترقبه و نیروهای دفاعی استفاده شود. کاربرد داده‌های این ماهواره قرار است در حوزه‌هایی چون رطوبت خاک و گیاه، حوزه محیط‌زیست، حوزه بلایای طبیعی، پایش تغییرات شهری، اکتشافات معدنی، پایش منابع آبی، پایش تغییرات مرز ساحلی و پایش مساحت سطح آب دریاچه‌ها، تالاب‌ها و ذخایر آب سدها کاربردی شود.
ماهواره چمران ۱
در شهریور ۱۴۰۳ در دومین ماموریت ماهوراه‌بر قائم ۱۰۰، ماهواره چمران ۱ با موفقیت به مدار تزریق شد و سازمان فضایی با این توانمندی که با مشارکت نهادهای دولتی و شرکت‌های دانش‌بنیان ایجاد شده، به سمت ساخت و پرتاب ماهواره‌های سنجشی راداری سری راد و توسعه سری ماهواره‌های پژوهش با همکاری بخش خصوصی حرکت کرد. ماهواره چمران ۱ توسط گروه فضایی صنایع الکترونیک ایران (صاایران) و با همکاری و مشارکت پژوهشگاه هوافضا و شرکت‌های خصوصی دانش‌بنیان طراحی و ساخته شده است. این ماهواره حدود ۶۰ کیلوگرم وزن دارد و ماموریت اصلی آن تست سیستم‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری برای اثبات فناوری مانور مداری در ارتفاع و فاز است. ارزیابی زیرسامانه پیشرانش گاز سرد در سامانه‌های فضایی و عملکرد زیرسامانه‌های ناوبری و کنترل وضعیت از ماموریت فرعی ماهواره چمران ۱ به‌شمار می‌رود.
پیشرفت‌های شگرف ایران در حوزه ماهواره‌برها
ایران در حوزه ماهواره‌برها نیز به پیشرفت‌های شگرفی نائل آمده است؛ باید توجه داشت که ماهواره‌برها، فراتر از کاربردهای مستقیم مانند پرتاب ماهواره‌های تحقیقاتی، سنجش‌ازدور و مخابرات، نقش مهمی در تقویت استقلال فناورانه و پایداری ملی ایفا می‌کنند. برای مثال، ماهواره‌های سنجشی می‌توانند اطلاعات ارزشمندی در مورد منابع طبیعی، پوشش گیاهی، تغییرات اقلیمی و بحران‌های زیست‌محیطی فراهم کنند که برای توسعه پایدار کشور حیاتی است. همچنین، داشتن توان داخلی برای پرتاب ماهواره‌های مخابراتی، امکان ایجاد زیرساخت‌های ارتباطی مستقل را فراهم می‌کند؛ موضوعی حیاتی در شرایط بحران یا محدودیت‌های بین‌المللی. از سوی دیگر، فناوری‌های مورد استفاده در ماهواره‌برها مانند آلیاژهای پیشرفته، سیستم‌های کنترل دقیق و پیشرانش، می‌توانند در صنایعی چون هوافضا، انرژی و خودرو نیز کاربرد داشته باشند. به بیان دیگر، توسعه ماهواره‌برها به‌طور غیرمستقیم موجب ارتقای علمی و صنعتی کشور می‌شود و ظرفیت فناورانه آن را در برابر چالش‌های مختلف افزایش می‌دهد. دستاوردی راهبردی در مرزهای دانش جهانی. در مجموع، ماهواره‌برهای ایرانی بیش از آنکه صرفاً ابزارهای پرتاب باشند، نماد تسلط بر فناوری‌های پیچیده و گام‌نهادن در لبه دانش جهانی هستند. هر پرتاب موفق، نه‌تنها یک رویداد فنی، بلکه گامی به‌سوی خوداتکایی ملی، ارتقای علمی و تثبیت جایگاه ایران در میان کشورهای پیشرفته فضایی است. این مسیر، با وجود چالش‌های فراوان، آینده‌ای روشن برای توسعه فناورانه کشور ترسیم می‌کند.
نظر شما