آگاه:
مدرسه؛ کانون انسان‌سازی و آینده‌سازی
آموزش و پرورش در منطق انقلاب اسلامی، نه یک سازمان اداری صرف بلکه کانون انسان‌سازی و میدان پرورش نسل آینده تمدن‌ساز است. رهبر انقلاب با صراحت فرموده‌اند: «عظیم‌ترین وزارتخانه‌ای است که مسئولیت تربیت و آموزش رسمی کودکان و نوجوانان، به‌عنوان آینده‌سازان ایران را برعهده دارد.» و امام خمینی (ره) آن را «کارخانه آدم‌سازی» نامیدند. اگر چنین است، امروز این کارخانه بزرگ در برابر خطیرترین ماموریت تاریخی خود قرار گرفته است: جهاد تبیین.
جهاد تبیین؛ رسالت پیامبران، وظیفه مدارس
جهاد تبیین در نگاه دینی، همان وظیفه‌ای است که قرآن کریم با تعبیر «لِتُبَیِّنَ لِلنّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیهِم» (نحل، ۴۴) بردوش پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله نهاد. تبیین، نه صرفا بیان حقیقت بلکه آشکارساختن نور حقیقت در برابر انبوهی از غبار تحریف‌ها و تاریکی‌هاست. امروز نیز جنگ‌شناختی دشمن، حقیقت را می‌پوشاند و روایت دروغ را به‌جای واقعیت می‌نشاند. میدان اصلی این جنگ، ذهن و جان نوجوانان ماست؛ چه سنگری رساتر و حیاتی‌تر از مدرسه برای دفاع و مقابله با این تهاجم؟
جنگ روایت‌ها؛ تجربه‌ای از جنگ ۱۲ روزه
جنگ ۱۲ روزه میان ایران و رژیم صهیونیستی باردیگر پرده از این واقعیت برداشت که «روایت‌ها»، هم‌وزن موشک‌ها و عملیات‌ها هستند. درحالی‌که مقاومت اسلامی در میدان نظامی دست برتر را داشت، رسانه‌های غربی و عبری کوشیدند شکست خود را در عرصه افکار عمومی جبران کنند. آنان می‌خواستند نسل جوان ایرانی و جهانی را با روایت معکوس، از حقیقت دور سازند. اینجاست که نقش آموزش و پرورش معنا می‌یابد: اگر دانش‌آموز ایرانی مسلح به سواد رسانه‌ای و قدرت روایتگری نباشد، هر پیروزی میدانی در ذهن او به شکستی تحریف‌شده بدل خواهد شد.
معلم؛ افسر جهاد تبیین
در چنین شرایطی، معلم دیگر صرفا «ناقل معلومات» نیست، بلکه به تعبیر رهبر انقلاب «افسر سپاه پیشرفت کشور» است. همان‌گونه که امام علی علیه‌السلام فرمود: «مَن عَلَّمَنی حَرفاً فَقَد صَیَّرَنی عَبداً»، معلم رسالتی دارد که فراتر از آموزش، به هدایت و ساختن هویت ختم می‌شود. امروز این رسالت، رنگ جهاد تبیین گرفته است؛ معلم باید به دانش‌آموز بیاموزد چگونه حقیقت را از میان امواج دروغ صید کند و چگونه با زبان هنر، رسانه و تحلیل، روایتگر حقیقت باشد.
مدرسه؛ میدان تمرین روایتگری
از سوی دیگر، مدرسه باید میدان تمرین روایتگری شود. دانش‌آموز باید یاد بگیرد نه‌تنها شنونده روایت‌ها باشد، بلکه روایت‌ساز شود. همان‌گونه که قرآن کریم می‌فرماید: «فَلْیَنظُرِ الإِنسَانُ إِلَی طَعَامِهِ» (عبس، ۲۴)؛ یعنی انسان باید در خوراک روحی و فکری خود تامل کند. امروز خوراک اصلی نوجوانان، محتواهای فضای مجازی است. اگر مدرسه نتواند این فضا را به فرصت بدل کند، دشمن آن را به ابزار مسموم‌سازی ذهن‌ها بدل خواهد کرد.
بیانات رهبر انقلاب در این‌باره بسیار گویاست: «فضای مجازی امروز، میدان جنگ است. اگر ما غافل شویم، دشمن میدان را فتح خواهد کرد.» بنابراین، آموزش سواد رسانه‌ای، تولید روایت‌های خلاقانه و به‌کارگیری ظرفیت هنر و شبکه‌های اجتماعی در مدرسه، نه یک انتخاب که یک ضرورت وجودی است.
خطر انفعال؛ درس‌های تاریخ
مدرسه‌ای که در این میدان منفعل بماند، آینده‌ای ندارد. بی‌توجهی به جهاد تبیین، یعنی سپردن ذهن نسل آینده به روایت‌های تحریف‌شده دشمن. نتیجه آن، بی‌هویتی، بی‌اعتمادی و فرسایش سرمایه اجتماعی خواهد بود. اسناد ساواک در سال‌های منتهی به انقلاب اسلامی نشان می‌دهد که رژیم پهلوی نیز از همین نقطه آسیب دید: ناتوانی در روایتگری و رهاکردن ذهن نسل جوان که به‌دست معلمان انقلابی افتاد و همان نسل، رژیم را سرنگون ساخت. امروز نیز تاریخ تکرار می‌شود؛ یا ما روایتگر خواهیم بود، یا دشمن روایت خواهد کرد.
افق تمدنی؛ از روایت تا تمدن نوین اسلامی
افق این حرکت، روشن و درخشان است. مدرسه‌ای که به سنگر جهاد تبیین تبدیل شود، نه‌تنها حافظ هویت ملی و دینی است، بلکه موتور محرک تمدن نوین اسلامی خواهد بود. چنانکه رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم فرمودند: «جوانان، محور تحقق نظام پیشرفته اسلامی و سازنده تمدن نوین اسلامی هستند.» این جوان در مدرسه‌ای تربیت می‌شود که هم معلمش راوی حقیقت است، هم دانش‌آموزش روایتگر آینده و هم‌خانواده‌اش شریک این میدان بزرگ.
جمع‌بندی؛ مدرسه، سنگر حقیقت
بنابراین، اگرچه محورهای گوناگونی برای تحول آموزش و پرورش مطرح‌اند، اما حقیقت آن است که همه آنها در دل جهاد تبیین جمع می‌شوند. تحول بنیادین، ایران قوی، مدرسه تمدن‌ساز و حتی بهره‌گیری از فضای مجازی، همگی شاخه‌هایی از درختی‌اند که ریشه‌اش جهاد تبیین است. اگر این ریشه خشک شود، دیگر شاخه‌ها نیز ثمری نخواهند داد.
امروز این رسالت خطیر، بردوش معلمان، مربیان و مجموعه نظام تعلیم و تربیت نهاده شده است که مدرسه را به سنگر روایتگری بدل کنند؛ سنگری که از دل آن نسلی برمی‌خیزد که حقیقت را می‌شناسد، آن را روایت می‌کند و در برابر طوفان تحریف، استوار می‌ایستد. چنین نسلی است که ایران قوی را بنا می‌نهد و پرچم تمدن نوین اسلامی را بر قله‌های جهان برافراشته خواهد کرد.
نظر شما