آگاه: در بازدید میدانی و گفت‌وگو با رانندگان سرویس‌ها و والدین متوجه شدیم که میانگین هزینه ماهانه برای مسیری کوتاه و حدود سه کیلومتری به ۶ میلیون تومان می‌رسد. این رقم برای بسیاری از خانوارها به یک معضل جدی تبدیل شده است. اگرچه مسئولان نرخ‌های رسمی را اعلام کرده‌اند، اما آنچه در میدان عمل و بازار واقعی رخ می‌دهد، اغلب داستانی دیگر دارد. شادی مالکی، مدیرعامل سازمان تاکسیرانی شهرداری تهران از افزایش ۳۶.۸درصدی نرخ کرایه سرویس مدارس خبر می‌دهد. بر این اساس، حداقل نرخ سالانه برای مقطع ابتدایی ۱۴ میلیون تومان و حداکثر ۴۰ میلیون تومان و برای مقطع متوسطه حداقل ۱۵ میلیون و حداکثر ۴۳ میلیون تومان تعیین شده است.
اما خانواده‌ها خیلی از مبالغ سرویس‌ها راضی نیستند و می‌گویند بازار واقعی سرویس‌های مدارس که به صورت خصوصی فعالیت می‌کنند، فاصله زیادی با این نرخ‌ها دارد. یک پدر در مناطق شمالی تهران می‌گوید که یکی از اژانس‌های محله‌شان برای سرویس یک نفره، ابتدای ماه حدود ۸ میلیون تومان دریافت می‌کند. گاهی هم برخی والدین، همراه با فرزندشان مسئولیت رفت و آمد چند نفر دیگر از بچه‌ها را قبول می‌کنند. مبلغی که این افراد دریافت می‌کنند ۵۰۰ هزار تا یک میلیون تومان است؛ البته به این شکل که معمولا چهار نفر و در بیشتر مواقع پنج دانش‌اموز را جابه‌جا می‌کنند.
تاثیر گرانی سرویس‌ها بر سبک زندگی
فشار اقتصادی تنها به حساب و کتاب ماهانه ختم نمی‌شود، بلکه بر مهم‌ترین تصمیم‌های تحصیلی خانواده‌ها نیز سایه انداخته است. بسیاری از والدین می‌گویند به دلیل هزینه بالای سرویس، در انتخاب مدرسه فرزندان‌شان ناچارند به جای کیفیت آموزشی یا امکانات، به مسافت و دسترسی آسان توجه کنند. نزدیک بودن مدرسه به خانه به نخستین شرط بسیاری از والدین تبدیل شده است؛ حال آن‌که پیش از این، معیار اصلی، سطح علمی و فرهنگی مدرسه بود.
این معضل برای خانواده‌هایی که بیش از یک دانش‌آموز دارند به‌مراتب سنگین‌تر است. اگر چنین خانواده‌ای در تهران دو فرزند داشته باشد و برای هرکدام سرویس مجزا بگیرد ممکن است مجبور شود ماهانه بین ۱۴ تا ۱۶ میلیون تومان هزینه کند؛ رقمی که با اجاره یک آپارتمان در برخی مناطق پایتخت برابری می‌کند. «مریم» یک دختر و یک پسر دارد که هر دو دبستانی هستند. این بانوی شاغل که در محدوده مرکزی شهر تهران زندگی می‌کند، می‌گوید با اینکه مدارس فرزندانش نزدیک به خانه است اما باید از سرویس استفاده کند. او بابت سرویسی که هر دو فرزندش را هر روز به خانه می‌رساند ماهانه پنج میلیون تومان پرداخت می‌کند. این بانوی سرپرست خانواده می‌گوید با توجه به مخارج دیگری که برعهده دارد، این مبلغ برایش سنگین است اما چاره دیگری هم ندارد. نمونه‌های متعدد نشان می‌دهد که فشار مالی ناشی از هزینه‌های حمل و نقل باعث می‌شود تا کیفیت آموزش و پرورش به حاشیه رانده شود و خانواده‌ها ناگزیر شوند نزدیک‌ترین مدرسه به محل زندگی خود را انتخاب کنند؛ حتی اگر از استانداردهای آموزشی مطلوبی برخوردار نباشد.
افزایش هزینه‌ها اجتناب‌ناپذیر است
رانندگان سرویس‌های مدارس در سوی دیگر این ماجرا قرار دارند. آنان نیز استدلال می‌کنند که با توجه به افزایش هزینه‌ها مانند بنزین، بیمه و استهلاک خودرو، افزایش نرخ سرویس‌ها، اجتناب‌ناپذیر و حتی برای‌شان کم‌بازده است. این گروه نیز مانند خانواده‌ها، خود را درگیر چرخه گرانی می‌بینند و معتقدند که نرخ‌های کنونی، صرفه اقتصادی چندانی برای‌شان ندارد. «حسین» شغل اصلی‌اش بازاریابی مواد آرایشی و بهداشتی است. اما در فصل مدرسه دو شیفت هم کار سرویس مدرسه را انجام می‌دهد. او دو فرزند دارد و می‌گوید: «نگهداری و آوردن و بردن بچه‌های دیگران کار بسیار پرمسئولیت و دشواری است اما مخارج بالای زندگی مرا وادار کرده که این کار را انجام دهم.» او می‌گوید: «سال گذشته ماشینم مشکلی پیدا کرد و یک هفته نتوانستم بچه‌ها را به مدرسه ببرم. اما چون نسبت به خانواده‌های‌شان تعهد داشتم ماشین خواهرم را قرض گرفتم و نگذاشتم مشکلی برای خانواده‌های این بچه‌ها پیش بیاید چون یک روز نبود ما که مسئولیت سرویس مدارس را برعهده داریم برای خانواده‌های این بچه‌ها مشکلات زیادی را ایجاد می‌کند.» حسین این مثال را می‌آورد که تاکید کرده باشد گاهی ممکن است هزینه‌های سرویس از درآمدش بیشتر شود.
تفاوت فاحش هزینه‌ها
مقایسه هزینه سرویس مدارس در کلانشهرها و شهرهای کوچک، از شکاف عمیق و فشار مالی بیشتر بردوش ساکنان مراکز استان‌ها حکایت دارد. در یکی از شهرستان‌ها هزینه رفت و آمد روزانه یک دانش‌آموز حدود ۶۰ هزار تومان برآورد شده است که در مجموع به ماهانه یک میلیون و ۳۲۰ هزار تومان می‌رسد. این رقم در برابر هزینه‌های چند میلیونی شهرهای بزرگ و تهران بسیار ناچیز به‌نظر می‌رسد و نشان از نابرابری عمیق در هزینه‌های تحمیلی به خانواده‌ها در مناطق مختلف دارد.
آموزش در سایه دغدغه معیشت
با وجود تمام گلایه‌ها از گرانی، بسیاری از والدین تاکید می‌کنند که دغدغه اصلی‌شان فقط مسایل مالی نیست. امنیت فرزندان در مسیر رفت و آمد، مهم‌ترین نگرانی آنان است. والدین انتظار دارند رانندگان، افرادی باتجربه، خوش‌اخلاق و مسئولیت‌پذیر باشند تا خیال خانواده‌ها از سلامت و آرامش کودکان‌شان راحت باشد. در نگاه آنان، امنیت فرزندشان چیزی نیست که بتوان با هیچ هزینه‌ای جایگزین کرد. از سوی دیگر حل معضل سرویس مدارس تنها با تعیین نرخ مصوب میسر نیست یا اینکه فکر کنیم با ایجاد سایتی برای ثبت و درخواست سرویس از آن، همه مشکلات سر و سامان می‌گیرد. چون ما در روند همین بازدید میدانی متوجه شدیم که بسیاری از افراد خارج از بستر سایت فعالیت می‌کنند و بسیاری از والدین هم ترجیح می‌دهند از افرادی که توسط آشنایان و دوستان معرفی می‌شوند، استفاده کنند. بنابراین رفع مشکلات حوزه سرویس مدارس نیازمند راه‌حل‌های بنیادین و جامع مانند تقویت ناوگان حمل و نقل عمومی مدرسه‌محور، هدفمند کردن یارانه‌ها برای خانواده‌های کم‌درآمد و ایجاد بسترهایی برای تسهیل استفاده از سرویس‌های اشتراکی است تا هم خانواده‌ها خیال‌شان از امنیت فرزندشان راحت باشد و هم مبالغ، آنقدر منصفانه و عادلانه باشد که سبب دشواری خانواده‌ها نشود.
سرویس مدارس به وزارت کشور واگذار شد
مدیرکل انجمن اولیا و مربیان وزارت آموزش و پرورش می‌گوید که براساس آیین‌نامه اجرایی حمل و نقل دانش‌آموزان، مسئولیت سرویس مدارس به وزارت کشور واگذار شده است.
عاطفه‌سادات مدبرنژاد، مدیرکل انجمن اولیا و مربیان وزارت آموزش و پرورش می‌گوید: «براساس آیین‌نامه اجرایی حمل و نقل دانش‌آموزان که سال ۱۴۰۲ به تصویب هییت وزیران رسیده، مسئولیت سرویس مدارس را به وزارت کشور واگذار کرده است. براساس ماده ۲۴ این آیین‌نامه، آموزش و پرورش از دخالت در امور اجرایی سرویس‌های مدارس منع شده است.»
مدیرکل انجمن اولیا و مربیان وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه اکنون، شهرداری‌ها مسئولیت اجرای این اقدام را برعهده دارند، می‌افزاید: «در این باره وزارت کشور نیز تدابیری را برای تامین ناوگان حمل و نقل دانش‌آموزی اندیشیده است.» براساس گزارش‌ها، آموزش و پرورش فقط وظیفه اطلاع‌رسانی به والدین برای ثبت درخواست در سامانه سپند متعلق به وزارت کشور که سامانه حمل و نقل دانش‌آموزی است را برعهده دارد که این کار به روش‌های مختلف انجام می‌گیرد.
افزایش پیمانکاران غیرمجاز سرویس مدارس
مدیرکل آموزش و پرورش تهران درباره افزایش پیمانکاران غیرمجاز سرویس مدارس هشدار می‌دهد و خواستار استفاده خانواده‌ها از پیمانکاران مجاز شده است. مجید پارسا می‌گوید: «وقتی ما قیمت‌ها را در سامانه ثبت‌نام بالا می‌بریم، پیمانکارانی که در سامانه ثبت‌نام می‌کنند، رقم بالاتری می‌گیرند و این موضوع باعث توسعه پیمانکاران غیرمجاز می‌شود.»
پارسا توضیح می‌دهد که خانواده‌ها با توجه به اینکه پیمانکاران غیرمجاز قیمت پایین‌تری می‌گیرند، تمایل پیدا می‌کنند به سمت آنها بروند: «باید تلاش کنیم دست به دست هم بدهیم تا این اتفاق نیفتد. از خانواده‌ها خواهش می‌کنم فقط از پیمانکاران مجاز استفاده کنند تا هم امنیت دانش‌آموزان حفظ شود و هم امکان پاسخگویی فراهم شود.»
مدیرکل آموزش و پرورش تهران از سازمان تاکسیرانی می‌خواهد قیمت تمام شده سرویس مدارس را به‌گونه‌ای تنظیم کند که خانواده‌ها بتوانند از عهده هزینه‌ها برآیند: «تنظیم قیمت مناسب و استفاده از پیمانکاران مجاز، دو رکن اصلی در ارایه خدمات سرویس مدارس است که باید رعایت شود.»
نظر شما