آگاه، محمد صادق فرامرزی - آگاه فرهنگی دوگانه «رمضان» و «محرم» دوگانه آشنایی در فضای مطالعات اجتماعی دین است. در این دوگانه، ماه مبارک رمضان به عنوان ماهی که یکی از اعمال شریعت یعنی روزه در آن واجب شده است نمود اجتماعی چندانی ندارد؛ به گونه‌ای که عمده اعمال این ماه در محدوده زیست فردی افراد صورت می‌گیرد و اگر پرداختی اجتماعی هم درباره این ماه صورت می‌گیرد جنبه سلبی و در مقابله با روزه‌خواری است. در سوی دیگر ماه محرم هرچند مناسبتی تاریخی را در خود دارد و آیین‌هایش بخشی از شریعت به حساب نمی‌آیند اما به‌شدت اجتماعی است. تا جایی که کمتر آیین و برنامه‌ای را در این ماه می‌توان متصور بود که فاقد جنبه اجتماعی باشد.
در این دوگانه با لحاظ کردن تمامی تفاوت‌ها می‌توان شاهد تاثیرات بزرگ سنت عزاداری محرم در تاریخ اجتماعی ایران بود. تا جایی که عاشورا فراتر از یک مناسبت تاریخی، حکم نهادی مردمی و قدرتمند را در جهان تشیع پیدا کرده است در سوی دیگر اما ماه‌مبارک رمضان کمتر به این سطح اقتدار اجتماعی و هویتی در جامعه ما رسیده است. از همین رو ایجاد سنت‌های اجتماعی برای ماه رمضان ضرورتی دینی به حساب می‌آید. در این زمینه بدون در دستور کار قرار دادن تقلید کورکورانه می‌توان به فضای برخی از کشورهای اسلامی نگاه انداخت و تاثیر جنبه آیینی-اجتماعی این ماه را در برپایی این فریضه به مشاهده نشست.
جشن میلاد امام حسن مجتبی(ع) در ورزشگاه آزادی و افطاری دهها هزار نفری در این روز ابتکار خوبی برای آغاز برنامه‌های جمعی در فضای ماه رمضان بود. با این حال پیشاپیش باید به این واقعیت نظر انداخت که سنت اجتماعی از دل تقسیم‌کار صرف در نهادهای دولتی بیرون نمی‌آید و چشم‌انداز فراگیری این سنت را باید با درگیر کردن گروه‌های مردمی و جمعیت‌های محلی در فضایی متکثر جستجو کرد.
نظر شما