آگاه_ امیر گودرزی- لیلی معرفی: فروشگاه‌های زنجیره‌ای هایپرمارکت‌ها و سوپرمارکت‌ها و اپلیکیشن‌های نوظهوری که همه‌چیز را قسطی می‌دهند. از شیر مرغ تا جان آدمیزاد! وجه منفی و نه چندان جالب آنکه حاکی از وضع جامعه است. سوال اینجاست که چرا مردم تن به قسطی خریدن مواد غذایی می‌دهند؟ منفعت فروشگاه‌های در فروش کالا به این شکل چیست؟ چقدر تورم در شکل‌گیری این وضعیت نقش داشته است؟

مردم از وضعیت قیمت کالاها رضایت ندارند. عمده آنان از همخوان نبودن دخل و خرج شان گلایه‌مند هستند. به همین دلیل است که قشر متوسط به پایین جامعه اقدام به خرید موادغذایی به‌شکل قسطی می‌کنند. «مصطفی رضایی»، کارگر کارخانه است که دراین‌باره به خبرنگار آگاه می‌گوید: «مجبوریم مواد غذایی را قسطی بخریم. هر ماه کالاها گران‌تر می‌شود و با حقوقی که می‌گیریم خرید کمتری می‌توانیم انجام دهیم.»

جلال افروخته، یک بازنشسته که می‌گوید: «هر هفته بچه‌ها و نوه‌هایم به خانه من می‌آیند. مگر حقوق بازنشستگی من چقدر است که بتوانم از پس تمام وعده‌های غذایی خودمان و آنها بربیایم؟ باز هم خدا خیرشان بدهد. حداقل با خرید قسطی آبروی ما جلوی بچه‌ها و عروس و دامادمان حفظ می‌شود.»

هجوم مردم برای خرید قسطی

«محمدرضا رنجبر»، مدیر بازرگانی یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای است که درمورد ولع مشتری‌ها برای خرید قسطی کالا از ترشی گرفته تا دوچرخه توضیح می‌دهد و درخواست دارد نامش منتشر نشود تا راحت‌تر بتواند صحبت کند. او می‌گوید: «در چند سال گذشته، استقبال مشتری‌ها از خرید قسطی طوری افزایش‌یافته که به نظر می‌رسد مجانی صاحب آن کالا شده‌اند اصلا قرار نیست پولی برای آن بپردازند.»

او می‌گوید: «هر کالایی که در طرح اقساطی قرار گیرد خریداری می‌شود و مردم از آن استقبال می‌کنند. شاید به همین دلیل است که خرده‌فروشان هم به همان میزان مشتاق فروش قسطی هستند. هر کالایی که فروش نرود در طرح قسطی قرار می‌گیرد و تا قلم آخر آن در زمان کوتاهی فروخته می‌شود.»

البته او تاکید می‌کند فروش اقساطی به معنی فروش کالاهای فروش‌نرفته نیست ولی در مواردی هم شاهد چنین مواردی هستیم.

این مدیر بازرگانی مشتری‌های خرید اقساطی را از دیدگاه خود به دو گروه تقسیم می‌کند و در این مورد توضیح می‌دهد: گروه اول مشتری‌هایی هستند که برای خرید اقساطی برنامه‌ریزی می‌کنند و می‌دانند در ماه توان پرداخت چه میزان قسط را دارند و بر اساس آن خرید می‌کنند. زن و شوهر بازنشسته‌ای که همیشه در طرح‌های اقساطی فروشگاه ما نفر اول صف هستند بخشی از حقوق خود را صرف پرداخت قسط می‌کنند. آنها با وجودی که اشتیاق زیادی به خرید قسطی دارند؛ ولی وقتی اقساط ماهانه به فلان عدد برسد، دیگر خرید نمی‌کنند تا بخشی از اقساط به پایان برسد. معمولا این گروه از مشتری‌ها که اغلب شامل بازنشسته‌ها می‌شوند در پرداخت‌های ماهانه خود منظم هستند. او ادامه می‌دهد: بیشتر مشتریان خرید اقساطی از گروه دوم هستند و معمولا جوانان را شامل می‌شود. آنها معمولا هیچ برنامه و محلی برای پرداخت اقساط ندارند؛ ولی باوجوداین اشتیاق زیادی برای این نوع خرید نشان می‌دهند.

به گفته او؛ گروه اول برای خرید کالاهای اساسی از برنج و ماکارونی گرفته تا قابلمه و دوش حمام مشتری هستند و گروه دوم برای خرید قسطی کالاهای غیرضروری و حتی گاه لوکس را ترجیح می‌دهند؛ مانند فلان مدل اسپیکر، موبایل، کنسول‌های بازی.

پرداخت قسط‌های نامنظم

این مدیر بازرگانی در مورد گروه دوم بیشتر توضیح می‌دهد: «نمی‌توان گفت همه آنها ولی بسیاری از آنها در پرداخت‌های ماهانه خود منظم نیستند و گاه مشکلاتی را برای فروشگاه ایجاد می‌کنند. آنها هنگام خرید به‌قدری مشتاق هستند که توجهی به توان خود برای پرداخت قسط ندارند و فقط می‌خواهند آن کالا را داشته باشند، به هر قیمتی که شده است.» او افزایش تورم را دلیل و شاید بهانه‌ای برای فروش قسطی می‌داند و می‌گوید: «اطمینان از افزایش تورم دلیل اصلی اشتیاق مردم برای خرید کالای قسطی است. مشتری تصور می‌کند اگر این کالا را یک سال بعد بخرد، باید هزینه بیشتری بپردازد. به همین دلیل قانع می‌شود که امروز و با قیمت فعلی آن کالا را بخرد و چون پول ندارد، روش قسطی را انتخاب می‌کند.

او می‌گوید: مشتری‌ها از ترس مرگ خودکشی می‌کنند؛ چون امروز که زیر بار قسط بروند باید پولی بیشتر از ارزش اصلی آن کالا بپردازند و در واقع سود بیشتری به خرده‌فروش می‌رسد. همه تصور می‌کنند فلان کالا در آینده گران می‌شود؛ ولی همیشه این‌طور نیست. بسیاری از کالاها به‌خصوص آن کالاهایی که جوانان مشتری آنها هستند با تولید کالاهای جدید ارزان می‌شوند. او از شرایط فعلی و مشاهدات خود پیش‌بینی می‌کند در آینده‌ای نه‌چندان دور مشتری کالاهای قسطی به‌جای کنسول بازی و چادر مسافرتی و شلوار فقط به‌دنبال کالاهای ضروری هستند؛ مانند روغن برنج و حتی دارو!

حمیدرضا دانش‌کاظمی آگاه مسائل اقتصادی

تورم بالای مواد غذایی

کاهش ارزش پول ملی و تورم از نرخ سود تحصیلات بانکی بیشتر است. خانواده‌ها با این وضعیت حقوق، یکسری چیزها را حذف می‌کنند و فقط هزینه‌های ضروری و اساسی را درنظر می‌گیرند. مثلا کسی که باید حقوق کارمندی و یارانه خود را صرف تحصیل فرزندانش و پرداخت اجاره خانه و ... کند ماهی و گوشت را حذف می‌کند. به‌اصطلاح فقط خرج‌های ضروری می‌کنند و بسیاری از کالاها را از سبد خود حذف کرده تا به‌اصطلاح بتوانند «زنده بمانند.» در چنین شرایطی مردم ناچار به استفاده از «اهرم» خرید قسطی کالاها و مواد غذایی می‌شوند.  

بنگاه‌هایی که دارند خرید اقساطی پیشنهاد می‌دهند به فکر چرخش منابع و پولشان هستند. رفتار بنگاه‌ها هم رفتار اشتباهی نیست. آنها می‌گویند حالا که قدرت خرید مردم پایین آمده، اگر ما کالاهای خود را نفروشیم ضرر می‌کنیم، چون کالاها خراب می‌شود و باید دور بریزیم. سپس بنگاه‌های فروش موادغذایی شروع می‌کنند به قسطی کردن همه چیز ازجمله مواد غدایی خوراکی. مردم باید ببینند آیا درآمدشان کفاف پرداخت قسط‌ها را می‌دهد یا نه. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد نرخ تورم در سال جاری به ۴۰درصد هم می‌رسد و دیگر جای تعجب نمی‌ماند، اگر تقاضا برای خرید قسطی مواد غذایی بیشتر شود.

آمار ۱۰ ساله تورم مواد غذایی

- سال۹۲ تورم این بخش حدود ۴۱درصد بود

- سال‌های ۹۳، ۹۴ و ۹۵ تورم بخش خوراکی به زیر ۱۰درصد رسید

- سال۹۶ روند تورم خوراکی‌ها دوباره صعودی شد و در این سال تورم خوراکی به ۹/۱۳درصد رسید

- سال۹۷ تورم خوراکی‌ها دوباره به بالای ۴۵درصد رسید

- در سال۹۸ تورم به بالای ۵۰درصد صعود کرد

- سال۹۹ هم تورم خوراکی‌ها همچنان صعودی بود و به ۵۵درصد رسید

- سال ۱۴۰۰ همچنان در محدوده ۵۰درصد ماند

- سال ۱۴۰۱ تا بهمن‌ماه به ۶۷درصد رسیده است.

- سال ۱۴۰۲ تورم تا بهمن به ۴۵.۱درصد رسیده است

-سال ۱۴۰۳ پیش‌بینی می‌شود تورم به بالای ۴۰درصد برسد