آگاه: از سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش به‌مثابه نقشه‌راهی برای تحقق ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی مانند احیای تمدن عظیم اسلامی، حضور سازنده، فعال و پیشرو در میان ملت‌ها و کسب آمادگی برای برقراری عدالت و معنویت در جهان و تحقق بخش حیات طیبه، جامعه عدل جهانی و تمدن اسلامی ـ ایرانی تعبیر شده است؛ قرار است اجرای این سند منجر به کسب موقعیت نخست تربیتی در منطقه و جهان اسلام و ارتقای فزاینده جایگاه تعلیم و تربیت ایران در سطح جهانی شود. 

این سند بر مبنای سه اصل ۱- مبانی فلسفی تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ۲- مبانی نظری نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی ۳- رهنامه نظام فلسفه تعلیم و تربیت رسمی و عمومی در جمهوری اسلامی تنظیم شده است.

۱۳سال از تصویب سند تحول آموزش و پرورش می‌گذرد و صبح چهارشنبه (امروز و به وقت ۱۲اردیبهشت‌ماه) تعدادی از معلمان و فرهنگیان با مقام معظم رهبری به مناسبت روز معلم در حسینیه امام خمینی(ره) دیدار می‌کنند؛ از این رو درصدد برآمدیم تا ضرورت توجه و اجرایی شدن سند مذکور را مورد مداقه قرار دهیم و به این پرسش پاسخ دهیم به چه میزان به سند تحول عمل شده است؟

رهبر انقلاب سال۱۴۰۲ در دیدار با فرهنگیان فرموده بودند: «درباره‌ سند تحول... اولا باید سند تحول دائما به‌روزرسانی بشود... ثانیا برای اجرای سند تحول یک نقشه‌ راه لازم است؛ این نقشه‌ راه تا حالا تنظیم نشده... برای همین هم هست که از سند تحول در کف مدرسه خبری نیست.»

ایشان حتی در سال۱۴۰۱ به اهمیت سند تحول در آموزش و پرورش اشاره و تاکید کرده بودند: «مسئله‌ سند تحول مسئله‌ دلشادکننده‌ای واقعا نیست؛ بیش از ۱۰سال پیش این سند تنظیم شده، وزرای محترمی هم که آمدند، هر کدام یک کارهایی کرده‌اند،‌ گزارش‌هایی هم داده‌اند، به ما هم معمولا گزارش داده‌اند که ما این کارها را انجام داده‌ایم لکن آنچه واقعیت دارد این است که به این سند تحول عمل نشده؛ حالا ممکن است یک بخشی از گوشه‌ای از آن به یک شکلی تحقق پیدا کرده باشد، اما این سند یک کل است، یک مجموعه است. اگر چنانچه مسئولان و مدیران آموزش و پرورش معتقدند که ایرادی در این سند هست، خیلی خُب، به‌روز کنند آن را؛ سند را به‌روز کنند، کامل کنند، مشکلش را برطرف کنند؛ همت بگمارند برای اینکه این کار انجام بگیرد و سند تحول دیده بشود. برای سنجش پیشرفت هم باید شاخص معین بشود؛ اینکه بگویند این قدر درصد از این سند عمل شد و مانند اینها، این نمی‌شود؛ شاخص کمی به وجود بیاید، مشخص بشود که چقدر پیشرفت شده در این سند.

انتظار می‌رفت حرکت قطار سند تحول سرعت می‌گرفت اما هنوز تحرکات صورت گرفته، قابل‌پذیرش نیست به گونه‌ای که در سال آینده سند تحول در مراکز آموزش اجرا می‌شود!

«علی محبی» رییس مطالعات پژوهشگاه وزارت آموزش‌وپرورش با بیان اینکه یکی از ابعاد مهم این سند تعریف دقیق و اصولی از مدرسه در تراز تمدن نوین اسلامی است که می‌تواند زمینه‌ساز تحول در نظام تربیتی باشد، می‌گوید: در سطح کشور افزون بر ۱۱۰هزار مدرسه دولتی وجود دارد که طی سه سال آینده الگوی اجرای سند تحول بنیادین آموزش‌ و پرورش در این مراکز آموزشی اجرا خواهد شد.

چرا سند اجرایی با وقفه روبه‌رو شده است؟ 

علت به این موضوع برمی‌گردد که همه آموزش و پرورش را اولین دستگاه برای اجرایی شدن سند تحول می‌دانند، درحالی‌که دستگاه‌های دیگر هم وظایفی برعهده دارند و باید همه خود را در قبال آن مسئول بدانند! این مطلب را «محمود فرشیدی» وزیر آموزش و پرورش در دولت نهم بیان می‌کند و می‌گوید: رهبر انقلاب فرمودند که باید سند تحول را برای معلمان تبیین کنید؛ چون در این مدت ده‌ساله از طراحان اصلی سند استفاده نشد و کنار گذاشته شدند. اگر از این طراحان اصلی سند دعوت شود که به میزگردهایی در تلویزیون بیایند و فرهنگیان در دوره‌های آموزش ضمن خدمت شرکت کنند که این سند چیست، فرهنگیان به‌اندازه‌ توانشان در مدارس این موضوع را محقق خواهند کرد. البته مسائل دیگری هم هست؛ اینکه رهبر انقلاب در سیاست‌های ابلاغی سند تحول را به سران سه قوه ابلاغ کردند، یعنی فقط وزیر آموزش‌وپرورش مسئول اجرای سند نیست، بلکه رییس‌جمهوری، رییس قوه‌قضاییه، رییس مجلس و همه‌ مسئولان عالی قوا مسئولیت دارند که به اجرای سند کمک کنند؛ چون مثل مسئله کرونا، اقتصاد و اشتغال، مسئله ملی است؛ بنابراین، باید چنین جایگاهی برای اجرای سند ایجاد و به‌تدریج پشتیبانی‌های لازم انجام شود.

آنچه مشخص است غربی‌ها همچنان پایبند به اجرای سند۲۰۳۰ در ایران هستند، درصورتی‌که ما سندی به نام تحول بنیادین در آموزش و پرورش داریم اما تا به امروز مسیر کند طی شده است و نگاه بیشتر تزئینی بود تا عملیاتی. اکنون فرهنگیان درحالی خود را برای دیدار با مقام معظم رهبری آماده می‌کنند که کارنامه سند تحول آموزش‌وپرورش پیش روی آنها قرار دارد و فردا هم نکات مهم دیگری را از معظم له خواهند شنید. امیدواریم در سال۱۴۰۳ حداقل شاهد تحرکات بیشتر مسئولان ذی ربط برای اجرایی شدن آن باشیم و دیگر دستگاهی توپ را در زمین دستگاه دیگر نیندازد. از فردا علاوه بر مطالباتی که حضرت آقا روی میز نظام آموزشی کشور می‌گذارند، تحقق سند تحول هم باید با جدیت بیشتر دنبال شود.

علی‌اصغر فانی برای پیگیری بیشتر سند تحول پیشنهادی ارائه می‌دهد و می‌گوید: باید زیرنظر مستقیم وزیر کمیته‌ای تشکیل دهیم تا آن کمیته کارهایی را که تابه‌حال انجام‌شده بررسی کند و ببیند کدام قسمت‌های سند تا حدودی اجرایی شده و کدام قسمت‌ها صددرصد یا ۵۰درصد است. ببینیم خلأها کجاست، کجاها اجرا نشده و بعد برای آن بخش اجرا نشده‌ سند یک نقشه‌راه جدید بنویسیم و وزیر موظف باشد که آن نقشه‌راه جدید را دنبال کند. حالا اگر وزیری هم عوض شد، نفر بعدی کار او را دنبال کند.