آگاه: اشعه ماورای‌بنفش با گرم‌تر شدن هوا بیشتر می‌شود و تخریب آن بیشتر. براساس رده‌بندی طیف شدت اشعه، شاخص اشعه ماورای‌بنفش در یک طیف شدت از ۱ تا ۱۱ درجه‌بندی می‌شود که ۱ تا ۲ بی‌خطر، ۳ تا ۵ کم‌خطر، ۶ تا ۷ خطر زیاد، ۸ تا ۱۰ خطر بسیار زیاد و شاخص۱۱ نشانه خطر بسیار شدید این اشعه است. از نظر علمی اثبات شده است که تابش مستقیم این اشعه به پوست و چشم باعث بروز بیماری‌هایی چون سرطان پوست و بیماری‌های مختلف چشم است.

ازن، سپر موجودات زنده
نقش لایه ازن در کاهش شدت پرتوهای این اشعه بسیار مهم است. لایه‌ای که روزبه‌روز در حال نازک شدن است. ازن نام گازی است که در لایه‌های فوقانی جو - تروپوسفر و استراتوسفر - نقش بسیار مهمی را ایفا کرده و در حفظ حیات و اثر بر شرایط جوی بسیار حائز اهمیت است. در حدود ۹۰درصد ازن اتمسفری در استراتوسفر قرار گرفته و دارای یک خاصیت بسیار ویژه است.
این گاز با جذب پرتوهای طول موج کوتاه فرابنفش از موجودات زنده در برابر این پرتو محافظت می‌کند. علاوه بر این گاز مذکور از طریق فرآیندهای بسیار پیچیده‌ای شرایط آب‌وهوایی را نیز در تحت تاثیر قرار می‌دهد.
ازن استراتوسفری در اثر واکنش‌های جوی که کلرین، نیتروژن، برمین و اکسیدهای هیدروژن در آنها نقش کاتالیزور دارند در حال تخریب است. متاسفانه تنها دلیل تشکیل چنین واکنش‌هایی افزایش ورود مواد آلاینده به اتمسفر زمین است.
اشعه فرابنفش محدوده‌ای از طیف نور خورشید است که پس از طی میلیون‌ها کیلومتر از خورشید به سطح زمین می‌رسد. این قسمت از نور خورشید در محدوده بینایی ما انسان نبوده و نمی‌توانیم آن را ببینیم به همین علت به آن نور تاریک نیز می‌گویند.
این در حالی است که هر ساله با شروع فصل گرما ارتفاع خورشید در آسمان بیشتر شده و به همین علت پرتوهای عمودی‌تری به سطح زمین تابیده شده و انرژی جذب شده توسط زمین و اجسام افزایش می‌یابد.
با این اوصاف باتوجه‌به اینکه چتر حفاظتی زمین (ازن) در سال‌های اخیر نازک و نازک‌تر شده، زیستمندان زمین در مقابل شعاع‌های بحران‌ساز خورشید نیز بی‌دفاع شده‌اند، به‌طوری که مطابق برخی آمار در ایران بیش از ۱۶درصد از سرطان‌های رایج متعلق به سرطان پوست است.

بیماری‌های ماورا بنفش
عباس شاهسونی، رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با بیان اینکه همه مردم از طریق مواجهه با نور خورشید و برخی از منابع انسان‌ساخت در صنعت و موارد تفریحی در معرض پرتوهای فرابنفش هستند بر ضرورت به‌حداقل‌رساندن مواجهه با نور خورشید و خودمراقبتی در این روزهای فصل تابستان، تاکید کرد.
وی گفت: طول موج پرتوهای فرابنفش از ۱۰۰ تا ۴۰۰نانومتر است. محدوده ۱۰۰ تا ۲۸۰نانومتر با نام یو وی C، محدوده ۲۸۰ تا ۳۲۰نانومتر با نام یو وی B و محدوده ۳۲۰ تا ۴۰۰نانومتر نیز با نام یو وی A شناخته می‌شود.
وی افزود: محدوده ۱۰۰ تا ۲۸۰نانومتر یا یو وی C که خطرناک‌ترین نوع اشعه فرابنفش است به‌طور کامل از طریق لایه ازن کنترل می‌شود به‌جز در مناطقی از دنیا مانند برخی مناطق استرالیا که با مشکل سوراخ‌شدن این لایه روبه‌رو هستیم و این مشکل را خوشبختانه در کشورمان نداریم.
رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت از کنترل ۹۰درصد یو وی B سخن گفت و ادامه داد: اشعه فرابنفش در محدوده ۳۲۰ تا ۴۰۰نانومتر یا یو ویA  به‌طور کامل از لایه ازن عبور می‌کند و انسان‌ها عمدتا در معرض ۱۰درصد یو وی B  و ۱۰۰درصد یو وی A قرار دارند.
شاهسونی با بیان اینکه یو وی B موجب آفتاب‌سوختگی و برنزه‌شدن می‌شود، افزود: اثرات نور خورشید بیشتر مربوط به یو وی A است که بر قسمت‌های عمیق‌تری از بدن و پوست ورود می‌کند و باعث سرطان پوست، پیری زودرس پوست، آب‌مروارید و اختلال در سیستم ایمنی می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه مواجهه طولانی‌مدت با پرتوهای فرابنفش مضر است، گفت: مواجهه کوتاه‌مدت با پرتوهای فرابنفش در حد یک ساعت یا یک روز، نمی‌تواند باعث ایجاد مشکل برای انسان‌ها شود هر چند باید در این روزهای فصل گرم و تابستان کمتر در معرض نور خورشید قرار گیریم.
رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: برای پرتوهای فرابنفش شاخص UV Index تعریف شده و ابزاری است که آگاهی عمومی درخصوص مواجهه طولانی‌مدت در برابر این پرتوها را افزایش می‌دهد؛ بنابراین اتخاذ راهکارهایی برای خودمراقبتی در برابر این پرتو، مهم است. شاخص یو وی باید به‌صورت روزانه گزارش شود و دامنه آن از صفر تا بالاتر از ۱۱ است که هرچه این شاخص بیشتر شود، پتانسیل آسیب رسیدن به پوست و چشم افزایش می‌یابد که لازم است مواجهه خودمان با پرتوهای فرابنفش را کمتر کنیم.

مشکل مختص ایران نیست
شاهسونی تصریح کرد: وقتی شاخص یو وی بین ۱ تا ۲ باشد میزان اثر کمی دارد و بی‌خطر است اما برای افرادی که دارای پوست حساسی هستند و دچار آفتاب‌سوختگی می‌شوند، بهتر است از لباس‌های بلند و کرم ضدآفتاب با فاکتور حفاظتی در برابر نور خورشید یا SPF حداقل ۱۵ استفاده کنند. وقتی این شاخص بین ۳ تا ۵ باشد، خطر آن متوسط و لازم است که در ساعات بین ۱۰ تا ۱۶ مواجهه با نور خورشید به حداقل برسد و در بیرون از خانه، از کلاه‌های لبه‌دار، لباس‌های بلند و آستین‌دار، کرم‌های ضدآفتاب با SPF حداقل ۱۵ و عینک‌آفتابی مناسب که توانایی حذف پرتوهای فرابنفش داشته باشد، استفاده کنیم.
وی گفت: وقتی شاخص یو وی بین ۶ تا ۷ باشد، خطر افزایش می‌یابد و باید بین ساعات ۱۰ تا ۱۶ مواجهه با نور خورشید به حداقل برسد و موارد گفته‌شده حتما موردنظر قرار گیرد. وقتی شاخص یو وی بین ۸ تا ۱۰ باشد، خطر بسیار زیادی دارد و در این روزهای تابستان، شاخص یو وی در ساعات ۱۰ تا ۱۶ در این محدوده قرار دارد و در برخی از مناطق ممکن است این شاخص به ۱۱ نیز برسد. رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت یادآور شد: شاخص یو وی بالاتر از ۶ منحصر به ایران نیست، بلکه کل خاورمیانه و دنیا با این مشکل روبه‌رو است و در فصل گرم سال، این پدیده طبیعی و ناشی از نور خورشید است.
شاهسونی میانگین شاخص یو وی در منطقه مدیترانه شرقی را در محدوده ۹ عنوان و خاطرنشان کرد: اصلی‌ترین توصیه ما به مردم در این روزها که شاخص یو وی بین ۸ تا ۱۰ و در وضعیت خطرناک است، به‌حداقل‌رساندن مواجهه با نور خورشید به‌ویژه در ساعات ۱۰ تا ۱۶ است.
وی تاکید کرد: وقتی شاخص یو وی بالاتر از ۱۱ باشد، خطر بسیار زیادی برای انسان دارد و با رنگ بنفش نشان داده می‌شود که در این مواقع نیز مواجهه حداقلی با نور خورشید، استفاده از کلاه لبه‌دار، عینک‌آفتابی استاندارد، لباس‌های بلند و کرم‌های ضدآفتاب با SPF حداقل ۳۰ توصیه می‌شود. در این موارد، توصیه می‌شود کرم ضدآفتاب هر دو ساعت یکبار تجدید و استفاده شود.