آگاه: شینا انصاری، رییس سازمان محیط‌زیست چندی پیش در دیدار خود با غلامرضا نوری، وزیر جهاد کشاورزی از اقدام سازمان جنگل‌ها مبنی بر جمع‌آوری درختان شکسته در جنگل‌های هیرکانی اظهار نگرانی کرد و توضیح داد که این مسئله باعث ایجاد حساسیت‌های جدی در بین کارشناسان و افکار عمومی شده و این اجازه برداشت می‌تواند باعث افزایش قاچاق و برداشت‌های غیراصولی از جنگل‌های هیرکانی شود. وزیر جهاد کشاورزی نیز بعد از طرح مباحث کارشناسی در این خصوص، دستور بررسی دوباره این طرح را تا زمان برطرف شدن ابهامات کارشناسی صادر کرد. این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شود که معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی معتقد است که مسائل تخصصی در یک حوزه باید به متخصصان همان حوزه سپرده شود و افراد غیرمتخصص در این بخش نظر ندهند.
طرحی برای تنفس جنگل
در سال۱۳۹۲ براساس مصوبه هیات‌وزیران هرگونه امکان برداشت از جنگل‌ها براساس طرح‌های قدیم ممنوع شد و امکان برداشت، فقط براساس طرح‌های جدید و مطابق با معیارهای پایداری در جنگل‌ها امکانپذیر می‌شد. اما این مصوبه امکان برداشت درختان شکسته و افتاده را فراهم می‌کرد که این مسئله نیز در آن زمان با اعتراض کارشناسان روبه‌رو شد، زیرا از نظر اکولوژیک بسیار حائزاهمیت هستند. در برنامه ششم توسعه نیز برداشت چوب و هرگونه بهره‌برداری چوب از جنگل‌ها ممنوع شد و برداشت درختان شکسته و افتاده را صرفا تا سال سوم برنامه توسعه ششم و سال ۱۳۹۹ مجاز می‌دانست. پس از آن هرگونه دخالت در جنگل باید براساس طرح مدیریت پایدار انجام می‌شد. طرح تنفس جنگل‌ها اعلام شد و هرگونه دخالت در این زمینه را منوط به ارائه طرح کرد.
برنامه هفتم نیز به همین منوال ادامه یافت و هرگونه بهره‌برداری چوبی از جنگل و برداشت درختان جنگلی را ممنوع کرد. اما در برنامه هفتم یک تبصره به ماده۳۶ اضافه شد که براساس آن برداشت درختان حاشیه جاده و شکسته و افتاده را با تایید رییس سازمان منابع طبیعی مجاز دانسته که البته الزامی در برداشت وجود ندارد و صرفا این کار را در صورت ضرورت فنی کارشناسی امکانپذیر کرده است. این موضوع نقدها و نظرات زیادی را با خود به همراه داشته است.
هادی کیادلیری، سرپرست معاونت آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط‌زیست معتقد است که برداشت در حاشیه جاده‌های جنگلی که حدود و ثغور آن به‌هیچ‌وجه مشخص نیست و باتوجه‌به اینکه حدود هشت‌هزار کیلومتر جاده جنگلی وجود دارد، لذا می‌تواند بسیار خطرناک باشد. همچنین از ابهامات دیگر، واژه‌هایی مانند درختان خطرساز و افتاده است که بسیار بحث‌برانگیز است. ضمن اینکه اینگونه برداشت به هیچ عنوان پشتوانه علمی ندارد و از جنبه اکولوژیک و اقتصادی نیز مورد بررسی قرار نگرفته است و تنها معبری را برای ورود به زمین‌های جنگلی و قاچاق و بهره‌برداری فراهم می‌کند.
جمع‌آوری درختان شکسته روی زمین افتاده
منافاتی با حفظ جنگل ندارد
این درحالی مطرح است که نقی شعبانیان، سرپرست معاونت امور جنگل این موضوع را قابل‌توجه نمی‌داند و معتقد است که در هر صورت باتوجه‌به جایگاه و ارزش درختان بهره‌برداری اقتصادی از درختان و چوب منتفی است، چراکه در واقع جنگل توان اکولوژیک ندارد. به اعتقاد او درحال‌حاضر اجرای طرح‌های مدیریت پایدار در دست بررسی است. در این طرح‌ها مشخص شده که پهنه‌های جنگل هر کدام چه توانایی‌هایی دارند و هرجای جنگل برای چه کاری مناسب است.
نقشه‌های تفصیلی نیز برای آن تهیه شده است و کارشناسان برای بررسی‌های بیشتر وارد عرصه‌ها می‌شوند و در واقع همه اقدامات انجام‌شده با برنامه‌ریزی و طبق نظر کارشناسان اجرایی می‌شود. او معتقد است طرح جدیدی که مطرح شده بحث بهره‌برداری نیست، در واقع هدف این است که درختانی که در مسیر پیش روی کارشناسان قرار دارد برداشته شود، چراکه هم عبور و مرور را دچار چالش می‌کنند و هم خطرساز هستند؛ چراکه وقتی تیم‌های تخصصی در مسیر تردد می‌کنند و وارد این عرصه‌ها شده دچار مشکل می‌شوند. از سوی دیگر، این چوب‌ها به جاده‌ها به‌عنوان سرمای اصلی جنگل خسارت وارد می‌کند.
شعبانیان به این موضوع اشاره می‌کند که بیش از هشت‌هزار کیلومتر جاده در جنگل‌های هیرکانی وجود دارد که یکی از اهداف مدنظر کاهش قاچاق چوب است. این در حالی است که درختان افتاده در مسیر جاده‌ها یکی از مهم‌ترین اهداف قاچاقچیان به شمار می‌رود. از سوی دیگر، این درختان گاهی عاملی برای آتش‌سوزی در جنگل به شمار می‌روند که در واقع درختان خشک‌شده احتمال آتش‌سوزی‌ها را بالا می‌برند و جمع‌آوری آنها در واقع مبنای علمی دارد.
او به آگاه توضیح می‌دهد که در یک نشست تخصصی، متخصصان سازمان به این نتیجه رسیدندکه درختانی که در کنار جاده قرار دارند برداشت شود. این موضوع حتی شامل درختان سرپا و خشک نیز نیست و یک موضوع کاملا تخصصی است و باید این اجازه به متخصصان داده شود که مراحل کار خود را به‌درستی طی کنند و این را هم بدانند که متخصصان این حوزه به این حیطه تسلط دارند و دلشان برای جنگل بیشتر می‌تپد. ما به جمع‌بندی رسیدیم و قاعدتا هر قدمی که برداشته می‌شود به نفع جنگل است و این اطمینان هم داده می‌شود که ازنظر اکولوژیکی گاهی یک درخت افتاده صد برابر یک درخت سرپا ارزش دارد. به همین دلیل اگر متخصصان این حوزه نتوانند در مدیریت جنگل قدمی بردارند عملا مدیریت جنگل بی‌معناست و در هیچ جای دنیا جنگل را به چنین شکلی مدیریت نمی‌کنند.
نظر شما