آگاه: علاوهبر منافع مشترک در روابط دوجانبه و منطقهای، در سالهای اخیر، وجود منافع مشترک در عرصه بینالمللی و بهویژه در زمینه رویارویی با امپریالیسم آمریکا باعث حرکت دو کشور بهسمت همکاری راهبردی شده است. به اعتقاد کارشناسان، ظرفیتهای بزرگی در عرصههای اقتصادی، علمی، دفاعی، فناوری و پزشکی در ایران و روسیه وجود دارد که با اتکا به آنها میتوانند پیامدهای تحریم آمریکا را مهار کرد.
جایگاه و اهمیت ایران در سیاست خارجی مسکو
علاوهبر اهمیت اقتصادی روابط با ایران از نگاه روسیه، ایران تاثیر بسزایی در تحولات جهان اسلام دارد و همکاری با این کشور میتواند موازنه لازم برای روسیه در محیط پیرامونی آنکه ازسوی کشورهای اسلامی احاطه شده است به وجود آورد.
در همکاریهای ایران و روسیه عوامل بسیاری دخالت دارند. علاوهبر وضعیت سیاسی، عوامل دیگری از قبیل ثروتهای طبیعی عظیم موجود در دو کشور بهویژه نفت و گاز، نیروی انسانی، تواناییهای نظامی، تاثیرات منطقهای و عوامل بینالمللی باعث شده تا روابط مسکو تهران اهمیت ویژهای به خود بگیرد.
روابط راهبردی و رو به گسترش جمهوری اسلامی ایران و روسیه، به گفته مقامات و کارشناسان ارشد دو کشور، روابطی نوین و ناگسستنی است و مناسبات دو همسایه، هیچگاه در سطح و کیفیت شرایط کنونی نبوده هرچند تقویت بیش از پیش همکاریهای تجاری طرفین، امری ضروری و نیازمند اراده متقابل است. سفرهای متقابل پرتعداد مقامات دو کشور در سالهای اخیر به پایتختهای یکدیگر نشان از عمق روابط روبهجلو دارد.
مقامات و کارشناسان دو کشور میگویند که هیچ مانعی در مسیر تحکیم و گسترش هرچه بیشتر روابط دو کشور مانعی وجود ندارد و باتوجهبه سرعت فرآیندهای منطقهای و بینالمللی، گفتوگوهای مستمر میان ایران و روسیه هر روز بیشتر میشود.
حالا خبر رسیده که مسعود پزشکیان، رییسجمهوری ایران اسلامی چهارشنبه ۱۹دی برای بررسی روابط دوجانبه و موضوعات منطقهای در تهران میزبان «السودانی» رییسجمهور عراق است. دعوتنامههایی نیز از «ولادیمیر پوتین» دریافت کرده و رییس جمهور اواخر دی به تاجیکستان و روسیه سفر میکند. اسناد متعددی بهمنظور گسترش روابط امضا میشود؛ البته رییس دولت چهاردهم آبان برای شرکت در اجلاس سران بریکس به کازان روسیه سفر کرد و در دیدار با همتای روسی خود ابراز امیدواری کرد: بتوانیم سیاستها و نگاه بلندی را که داریم در عمل پیاده کنیم و تحریمی که آمریکا بر ما و شما تحمیل کرده و روند تمامیتخواهی را که در دنیا پیاده میکند بههم بزنیم. باید قادر باشیم باهم ارتباطات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، علمی و کارشناسی داشته باشیم.
چه کسی از گسترش روابط روسیه و ایران ضرر میکند؟
بالاخره گسترش هرچه بیشتر روابط بین تهران و مسکو یک دشمن ثابت دارد و آن هم ایالاتمتحده آمریکاست. نشریه والاستریتژورنال در گزارشی تحلیلی به قلم «بنویت فاکون» نوشته بود: روسیه و ایران، با وجود تحریمهای غرب علیه دو کشور، درحال تقویت روابط خود هستند و این مسئله موجب نگرانی واشنگتن شده است.
ایران و روسیه بیشتر از هر زمانی به هم نزدیک شدهاند. تلاشها برای انزوای بینالمللی این دو کشور، این دو دشمن سرسخت آمریکا را بهسمت همکاریهای نظامی و بازرگانی بیشتری سوق داده و این برای واشنگتن هشداردهنده است.
نویسنده والاستریت ژورنال با بیان اینکه دو کشور در مخالفت با نظم کنونی جهان به رهبری آمریکا شریک و هر دو تحتتاثیر تحریمهای سخت آمریکا هستند، مینویسید: اتحاد و روابط نزدیکتر روسیه و ایران میتواند به دو کشور کمک کند تا از طریق یافتن بازارهای جدید برای محصولاتشان و تقویت همکاریهای نظامی، تاثیرات تحریمهای غرب را کاهش دهند.
چرا روابط ایران با روسیه استراتژیک شده است؟
پیش از این نیز محمود سریعالقلم در یادداشتی به واکاوی روابط استراتژیک ایران و روسیه پرداخت و نوشت: «تا قبل از خروج دولت ترامپ از برجام، روابط ایران با روسیه، موردی و مقطعی بود (Transactional) اما پس از محاسبات و متنبه شدن افراد و جریانها از سیاستهای واقعی غرب، این روابط بهسوی استراتژیک شدن حرکت کرده است. بعضی عوامل ممکن است حاکی از این تغییر مدار بهسوی استراتژیک شدن باشند، مانند حق وتوی روسیه در قطعنامههای محتمل ضد ایرانی غرب در شورای امنیت سازمان ملل، خرید تسلیحات نظامی، همکاری با نیروی هوایی و سیستم اطلاعاتی روسیه در سوریه، باخبر کردن ایران از تحرکات غربیها در ایران و اطراف ایران، در اختیار گذاشتن نرمافزار و سختافزار مدیریت و نظارت بر جامعه، همکاری در انرژی و ریل آهن و تبادل دانش در دلارزدایی مشترک از اقتصاد ملی.
وی در مطلب خود آورده بود: هرچند عموم این عوامل بااهمیت هستند اما با نگاهی به وضعیت منطقه، بیاطمینانی از سیاست خارجی و نتیجه انتخابات ریاستجمهوری آمریکا در نوامبر ۲۰۲۴، راستگراترشدن سیاست در اسراییل و همکاری ملموس و ناملموس چین و روسیه در برابر تحریمهای آمریکا، به نظر میرسد مرکز ثقل تصمیم ایران برای روابط استراتژیک با روسیه، بیشتر ناظر به آینده و زمینهسازی برای حفظ و تثبیت ساختار و مناسبات قدرت در ایران است. چون روسیه در پی تغییر ساختار قدرت، ماهیت نظام سیاسی، قانون اساسی، فرهنگ و سیاست خارجی ایران نیست و روابط با او امنتر و اطمینانبخشتر است.
این کارشناس تاکید کرد: در غرب، گروههای فشار و لابیها نقش بنیادی در سیاستگذاریها دارند درحالیکه در شرق یک سیاست وجود دارد و آن هم سیاست دولت است. روسیه چه در دوره تزار، چه شوروی و چه هماکنون در فدراسیون روسیه، یک سیاست واحد نسبتبه ایران داشته است: دور کردن ایران از مدارهای غربی. این سیاست با افقها و اهداف ساختار فعلی قدرت در ایران سازگاری دارد.
روسها عموما با حاکمیتها تعامل میکنند و در پی تغییر فرهنگ، باورها، سبک زندگی، نظام فکری-فلسفی و قانون اساسی کشورها نیستند. مادامی که تقارب محورها و اهداف با حاکمیتها شکل گرفته و تثبیت شود برای آنها کافی است. روسیه بهعنوان وسیعترین کشور جهان با ۱۱ zone زمانی، منابع عظیم طبیعی، ذخایر منحصربهفرد نفت و گاز، کشاورزی خودکفا، تسلط بر قطب شمال و دومین ارتش قدرتمند جهان طبعا کشور بسیار مهمی است.
اکثر کشورهای جهان نیز در پی حفظ روابط خود با مسکو هستند، چه پوتین باشد چه نباشد.
بهروزرسانی اسناد همکاری با روسیه
اسماعیل بقایی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی روزگذشته در نشست خبری در مورد امضای قرارداد همکاری بلندمدت ایران و روسیه در ۲۸دی، گفت: موافقتنامه همکاری ایران و روسیه ابعاد مختلفی دارد. بخش مهمی از آن حوزههای تجاری، اقتصادی، انرژی و محیطزیست و مباحث مرتبط با مسائل دفاعی و امنیتی است. روند مذاکراتی مرتبط با این سند در دولتهای مختلف ادامه پیدا کرده و این سند بهنوعی بهروزرسانی موافقتنامه قبلی است؛ بنابراین سند جدید تکمیلکننده و بهروزرسانی سند قبلی است. این سند از اوایل تابستان به تایید دو کشور رسیده بود اما بهدنبال زمانی برای امضای این دو سند بودیم و اکنون زمان آن مشخص شده است. ایران و روسیه طی دو سه دهه همکاریهایشان را در همه حوزهها گسترش دادهاند. باتوجهبه مقتضیات زمانی نیاز به این داشتیم که سند قبلی بهروزرسانی شود. این سندی دوجانبه برای تقویت روابط دو کشور است.
علاوه بر او، کاظم جلالی، سفیر کشورمان در مسکو نیز در گفتوگویی با خبرگزاری دولت گفت: سفر دکتر مسعود پزشکیان، رییس جمهوری اسلامی ایران به مسکو با هدف امضای موافقتنامه جامع همکاریها ازسوی رؤسای جمهور دو کشور و مذاکرات دوجانبه برای ارتقای سطح مناسبات، تاریخی خواهد بود.
وی با اشاره به طرح مشترک دو کشور برای ساخت راهآهن رشت - آستارا که پیشتر طرفین در اردیبهشت ۱۴۰۲ توافقنامه آن را امضا کردهاند، گفت: مذاکرات خوبی درحال انجام است و امیدواریم موافقتنامه اجرایی این طرح نیز تا سفر رییسجمهور به روسیه به نتیجه برسد و آماده امضای رؤسای جمهور در سفر آتی دکتر پزشکیان باشد.
باید منتظر ماند تا پس از سفر رییسجمهور کشورمان به مسکو، شاهد تعامل و همکاری جدید تهران و مسکو باشیم؛ همکاریهایی که ایالاتمتحده و رژیم صهیونیستی را به کما خواهد برد.
نظر شما