آگاه: «اسماعیل بقائی» سخنگوی وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی ایران با اشاره به سفر وزیر امورخارجه ایران به پکن نوشت: سیدعباس عراقچی در اولین دیدار رسمی دوجانبه خارج از منطقه از زمان تصدی مسئولیت، امروز در پکن است. وی طی پیامی در شبکه اجتماعی ایکس تصریح کرد که عراقچی «گفت‌وگوی بسیار مفید و جامعی با همتای چینی خود، وانگ یی، درمورد طیف گسترده‌ای از موضوعات دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی داشت.» سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران در پایان مطلب خود آورده بود: ایران و چین به‌عنوان شرکای جامع راهبردی مصمم هستند که رایزنی‌های نزدیک دوجانبه را برای تقویت مناسبات دوجانبه و ارتقای منافع دو ملت و نیز کمک به حاکمیت قانون و صلح و امنیت در سطح بین‌المللی گسترش دهند.
نقش چین در خنثی‌سازی تحریم‌ها
با امضای سند ۲ ساله فصل جدیدی بین دو شریک دیرینه تهران و پکن گشوده شد؛ توافق راهبردی ۲۵ساله ایران و چین، مهم‌ترین اقدام در روابط دو کشور، حداقل در دو دهه اخیر است. توافقی که پیگیری آن یکی از مهم‌ترین اهداف سفر وزیر امورخارجه به چین است. حامد وفایی، کارشناس‌ارشد چین درباره نحوه همکاری‌های تهران و پکن، می‌گوید: نقشی که چین می‌تواند در خنثی‌کردن تحریم‌ها داشته باشد، از یک طرف به ظرفیت چینی‌ها برمی‌گردد و از طرف دیگر به برنامه‌ریزی ما برای کار چینی‌ها. ما به هر میزان که بتوانیم با چینی‌ها برنامه مشترک و حوزه‌های مشترک برای تعامل تعریف کنیم به همان میزان ظرفیت ایجاد می‌شود برای فرآیند خنثی‌سازی تحریم‌ها.
وی با بیان اینکه در این حوزه بسیار مهم است که چقدر نگاهمان برای تعامل با چین راهبردی است و چقدر به چین به‌عنوان شریک بلندمدت نگاه می‌کنیم، گفت: «فراموش نکنیم که به‌هرحال و در هر شرایطی بخشی از فضای کار با کشور چین به روی ایران باز خواهد بود؛ در فضای کار با چین دو الگوی پاکستان و کره‌شمالی در برابر ایران قرار دارد که انتخاب آن برعهده تهران است و به هوشمندی دستگاه‌های تصمیم‌ساز کشور بازمی‌گردد؛ در واقع اینجا ضلع سومی بر روابط تهران - پکن تاثیر می‌گذارد که عبارت است از فضای بین‌الملل. چنانچه ایران بتواند در کنار مناسبات دوجانبه با چینی‌ها، به طراحی معادلات چندوجهی و مقبول به لحاظ بین‌المللی با این کشور به نحوی که این روند از منظر نظام بین‌الملل نیز مقبول باشد بپردازد، می‌توان به گسترش فضای تعامل ایران با چین در آینده نه چندان دور حتی به‌رغم یکجانبه‌گرایی برخی کشورها امیدوار بود.»
آمریکا دست به دامن چین شد
چین در برهه‌هایی با حمایت از ایران به‌نوعی در برابر آمریکا ایستاد، هم در زمان خروج ترامپ از برجام و هم پس از آن ایران چین را با فراز و فرودهایی در برهه‌های مختلف کنار خود داشته است. چین هم در مقاطع مختلف برادری خود را برای ایران ثابت کرده است. در همین راستا، ایالات‌متحده در طول سه ماه گذشته بارها با مقامات ارشد چین گفت‌وگو کرده و از آنها خواسته است تا با استفاده از روابط خود با ایران، از این کشور بخواهند که انصارالله یمن را که مورد حمایت تهران هستند، کنترل کند اما ظاهرا پکن کمک چندانی در این زمینه نکرده است. گرچه پیش‌بینی آینده باتوجه‌به حضور ترامپ در کاخ سفید، چندان ساده نیست اما تهران تلاش می‌کند همچنان پکن را در چهار سال آینده کنار خود داشته باشد، به‌خصوص که چین بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران است و این گزاره نباید تحت‌تاثیر تهدیدات احتمالی ترامپ مخدوش شود.
از سوی دیگر، این نکته باید لحاظ شود که رقابت چین و آمریکا در دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ میدان‌های تازه‌ای در کنار رقابت‌های نظامی و تجاری و تکنولوژیک، خواهد داشت که مهم‌ترین آن فلسطین است. چین با قاطعیت ایده دو دولتی را دنبال می‌کند اما رژیم صهیونیستی و به تبع آن، آمریکا مخالف این ایده است. پروژه دودولتی در سرزمین‌های اشغالی رقیب جدی و جدید پروژه صلح ابراهیم خواهد بود و به نظر می‌رسد چین ابایی از کدر شدن روابط بسیار شفاف و خوب خود با تل‌آویو در آینده نداشته باشد. ترامپ در دور نخست ریاست‌جمهوری خود حساب ویژه‌ای روی اختلافات عمیق ایران و عربستان باز کرده بود اما میانداری چین در این زمینه و کاهش محسوس تنش و افزایش ملموس روابط این حربه را از دست او گرفته و این خود می‌تواند به عرصه تازه نزاع بدل شود.در این میان ما می‌توانیم ضمن جست‌وجوی منافع خود، بیشترین بهره را ببریم و با حفظ تعادل در گرایش به غرب و شرق، اولویت خود را پیوند توسعه اقتصادی خود با چین قرار دهیم؛ از این رو سفر سکاندار دستگاه دیپلماسی به چین می‌تواند در مقطع فعلی نتایج مهم به همراه داشته باشد.«چانگ هوآ» سفیر جمهوری خلق چین در تهران هم پیش از این در یادداشتی بر تعامل و همکاری‌های دو کشور به‌ویژه در حوزه اقتصادی تاکید کرده بود و با بیان اینکه به‌رغم تحولات عمیق و تغییرات جهانی که در یک قرن اخیر بی‌سابقه بوده است، چین و ایران منافع مشترک گسترده و مواضع نزدیکی دارند و با هم انصاف و عدالت بین‌المللی را حفظ کرده‌اند، نوشت: دو کشور باید ضمن پایبندی به مشارکت جامع راهبردی چین و ایران، دست در دست یکدیگر نظم بین‌المللی را به‌سوی عادلانه‌تر و معقول‌تر ترویج دهند. چین و ایران هر دو کشورهای مهم درحال‌توسعه هستند و جایگاه مهمی در نقشه اقتصادی بین‌المللی دارند.
تاخیر در مسیر توسعه روابط
سفر سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه به چین از این جهت حائزاهمیت است که در تقریبا دو سال گذشته ما شاهد سفر وزرای خارجه دو کشور به تهران و پکن نبودیم. باتوجه‌به اینکه چین کشور قدرتمندی در سطح بین‌المللی، اقتصاد دوم جهان و عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل است، لازم است که ایران در سطوح عالی با یک چنین کشوری ارتباطات بیشتری داشته باشد.
این مطلب را محمد کشاورززاده، سفیر پیشین ایران در چین در گفت‌وگویی بیان کرد و گفت: من معتقد هستم که ما در مسیر توسعه این رابطه، کمی دیر هم اقدام کردیم و باید این گفت‌وگو را با طرف چینی زودتر آغاز می‌کردیم. چین با وجود همه رقابت‌هایی که با آمریکا دارد حوزه‌ای به اسم منافع اساسی را با این کشور تعریف کرده و سیاست‌هایش را بر مبنای تامین این منافع پیش می‌برد. ایران و چین نیز در نتیجه سال‌ها همکاری و ارتباط تنگاتنگ منافع اساسی خود را در رابطه دوجانبه با هم تعریف کرده‌اند و هر دو کشور می‌دانند که باید در راستای تامین این منافع اساسی، زمینه‌های همکاری را ترسیم کنند. من فکر می‌کنم که وزیر خارجه در جریان سفر جاری به چین باید چند پیشنهاد مشخص و کاربردی را به طرف چینی برای همکاری در غرب آسیا اعلام کند.به عنوان نمونه، چین از اتفاق‌هایی که در سوریه رخ داده نگران است. تعداد زیادی از افرادی که در چند سال اخیر در سوریه متهم به فعالیت‌های تروریستی شده‌اند و البته عنوان مخالفان دولت بشار اسد را هم در اختیار داشتند از اویغورهای چین هستند. تلاش برای مقابله با این تهدید می‌تواند زمینه همکاری مناسبی میان ایران و چین باشد. همسایه غربی ما ترکیه در این زمینه بسیار فعال است اما ما در این حوزه عقب مانده‌ایم.
کارشناس‌ارشد سیاست خارجی با تاکید براینکه مبارزه مشترک با تروریسم موضوعی است که وزیر خارجه در این سفر می‌تواند روی میز گذاشته و برای همکاری با پکن در این زمینه اعلام آمادگی کند، تاکید کرد که چین نگران تحولات در افغانستان و غرب آسیاست و ما می‌توانیم این دغدغه و نگرانی مشترک را به سوژه‌ای برای اقدام‌های هماهنگ سیاسی و امنیتی میان دو کشور تبدیل کنیم. ایران و چین هر دو به‌عنوان عضو شانگهای در قالب مرکز مبارزه با تروریسم تعریف‌شده در قالب همین سازمان می‌توانند همکاری‌هایی با هم داشته باشند. باتوجه‌به سفر عراقچی به چین باید منتظر ماند و دید با توسعه اقتصادی بین دو کشور، به چه اندازه اهرم فشارهای اقتصادی آمریکا علیه ما کُند می‌شود؟
نظر شما