آگاه: موضوع گرانی بلیت برنامه‌ها و رویدادهای فرهنگی و هنری مدت‌هاست که از موضوعات مورد بحث است اما گویی برای همه از مخاطب تا هنرمندان و تهیه‌کنندگان جا افتاده و حل شده است که قرار نیست بلیت این برنامه‌ها در دسترس همه مردم باشد. مدتی پیش وضعیت استفاده از این برنامه‌ها به گونه‌ای بود که افراد می‌توانستند هر ماه یا هرچند ماه یکبار در آنها حضور داشته باشند اما حالا به‌سمتی پیش رفته است که مخاطب معمولی قشر اجتماعی-اقتصادی متوسط جامعه شاید در سال یک یا دوبار بتواند در یک کنسرت حضور پیدا کند.
موسیقی، اما نه برای همه
میانگین قیمتی کنسرت‌های پاپ که اکنون بیش از همه در میان مردم مخاطب دارد، در تهران چیزی در حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰هزار تومان و در شهرستان‌ها برابر با ۴۰۰ تا ۵۰۰هزار تومان است. کف قیمت کنسرت در تهران درحدود ۲۰۰هزار تومان و سقف آن حدود ۹۰۰هزار تومان است. در شهرستان‌ها نیز قیمت کنسرت‌ها از ۲۰۰هزار تومان شروع شده و تا ۷۵۰هزار تومان است. با یک دودو تا چهارتای ساده و قیاس با درآمدها و هزینه‌های دیگر خانواده‌ها در شرایط فعلی می‌توان نتیجه گرفت که خرید بلیت کنسرت هم چون خرمایی بر نخیل و دست مردم از آن کوتاه است. باوجوداین، قیمت بلیت‌های کنسرت در شرایط فعلی با کنترل و نظارت در این محدوده نگاه داشته شده و از نظر تهیه‌کنندگان باید بیش از این باشد. این در حالی است که اگر یک کنسرت کمی از حد سقف ظرفیت سالن کمتر به فروش برسد موجب زیان مالی عوامل آن می‌شود. درواقع از نگاهی دیگر قیمت کنسرت‌ها برای عوامل آن گران به شمار نمی‌آید و ممکن است موجب ضرر و زیان هم بشود. این یعنی که در عین آنکه مخاطب به‌سختی می‌تواند بلیت آن را بخرد اما فروشنده هم از هزینه‌های برگزاری رضایت ندارد. امیرحسین سمیعی، مدیر دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در همین رابطه به «آگاه» گفت: قیمت بلیت کنسرت متغیرهای اقتصادی زیادی دارد. هر سال هم به حالت طبیعی افزایش قیمتی اتفاق می‌افتد. در ابتدای سال و در تعامل با صنف تهیه‌کنندگان، قیمتی در حدود یک‌میلیون و ۲۰۰هزار تومان ازسوی آنها و باتوجه‌به قیمت تمام‌شده هزینه‌های برگزاری پیشنهاد شد. بااین‌حال ما در دفتر موسیقی این قیمت را برای مخاطب مناسب ندیدیم و آن را روی سقف نزدیک به ۹۰۰هزار تومان نگه داشتیم تا از دسترس عموم خارج نشود. باوجوداین بیش از این نمی‌توانیم در سازوکار قیمتی سالن‌های خصوصی مداخله کنیم و آن را کاهش دهیم.
استانداردی منحصربه‌فرد
با بررسی قیمت کنسرت‌های خواننده‌های ایرانی در خارج از کشور به نکات جدید و جالبی برمی‌خوریم. درحال‌حاضر محسن یگانه، خواننده پاپ در شهر دوبی در امارات کنسرت‌هایی روی صحنه می‌برد که قیمت آن در گیشه‌های بلیت‌فروشی برخط داخلی از ۸ تا ۲۳میلیون است. این در حالی است که بلیت‌های کنسرت خواننده شناخته‌شده استرالیایی-آمریکایی در همان وبگاه با محدوده قیمتی پنج میلیون تا ۱۴میلیون تومان در دسترس قرار گرفته است. این مقایسه قیمتی بیش‌ازپیش از بدعت‌گذاری در استانداردهای قیمتی و محدودسازی خریداران به افراد ثروتمند برای دسترسی به کنسرت‌های ایرانی حتی در خارج از کشور خبر می‌دهد. درحالی‌که با هزینه‌های سفر خارجی در شرایط فعلی، خودبه‌خود این دسترسی محدود و بسته است.
سالن‌های محدود و گران
در پایتخت تنها سه سالن خصوصی برای اجرای کنسرت وجود دارد که با قیمت میانگین در ازای شبی ۳۰۰ تا ۵۰۰میلیون تومان و به بیان برخی، عمده هزینه‌های اجرای یک کنسرت را تشکیل می‌دهد. اینکه عمده کنسرت‌های پرطرفدار خواننده‌های پاپ در همین سالن‌ها برگزار می‌شود بیش از پیش استفاده از آن را برای مخاطب دور از دسترس قرار می‌دهد.
سمیعی در این رابطه افزود: سالن‌های مناسب در شهر تهران درحال‌حاضر بسیار محدود و گران هستند. از همین رو و برای متعادل نگاه داشتن قیمت‌ها برای مخاطب تلاش کردیم تا چند سالن جدید را به‌زودی با تامین امکانات ایمنی و دیگر شرایط به بهره‌برداری برسانیم و به چرخه برنامه‌ها و کنسرت‌ها اضافه کنیم. با این امر فضایی رقابتی هم ایجاد می‌شود و قیمت‌ها از حالت انحصاری خارج شده و برای برگزارکنندگان و خریداران آن شرایط بهتری فراهم می‌شود. به‌زودی دو سالن به سالن‌های کنسرت شهر تهران اضافه می‌شود.
او اضافه کرد: ازسویی هم در جایی که می‌توانستیم و کاری از دست ما برمی‌آمد، یعنی در جشنواره موسیقی فجر قیمت بلیت‌ها را متعادل نگاه داشتیم و از ۹۰هزار تومان به فروش رساندیم تا مخاطبان بتوانند به شکلی گسترده به کنسرت‌ها دسترسی داشته باشند.
تبلیغات برای مخاطب خاص
اگر در شهر تهران چرخی بزنید و تبلیغات و بیلبوردهای محیطی و شهری مربوط به کنسرت‌ها را ببینید متوجه خواهید شد که این تبلیغات در همه نقاط شهر و برای همه قرار داده نشده است. اگر کارمندی باشید که در نقاط جنوبی‌تر تهران ساکن و در مرکز شهر هم کار می‌کنید و گذرتان به نقاط شمالی تهران نمی‌افتد احتمالا حتی خبردار نخواهید شد که چه خواننده‌هایی کنسرت دارند و در آن فضا چه خبر است.
گران و تکراری
یکی از تهیه‌کنندگان موسیقی که درحال‌حاضر کنسرتی روی صحنه دارد به «آگاه» گفت: در شرایطی که بلیت کنسرت در دسته کالاهای لوکس قرار گرفته است باید به‌زودی در انتظار وضعیتی بحرانی برای مخاطب کنسرت و برگزارکننده‌های آن باشیم. از اولین مواردی که با شرایط اقتصادی فعلی از سبد کالای فرهنگی مردم حذف شده و می‌شود همین کنسرت است. از طرفی قیمت‌های ارائه‌شده قبل از اعمال مالیات آن است و با اضافه شدن آن از آنچه هست بیشتر هم می‌شود. علاوه بر آن، در کنسرت‌هایی که به روی صحنه می‌رود هیچ خلاقیت و اتفاق جدیدی هم دیده نمی‌شود. اغلب خواننده‌ها همان چیزی را ارئه می‌کنند که یک سال پیش هم اجرا می‌کردند. در واقع می‌توان گفت که اگر سال گذشته مخاطب خواننده‌ای بودیم در سال جدید نباید انتظار چیز جدید و تازه‌ای از او داشته باشیم.
یکی از مواردی که در این فضا دیده می‌شود، فروش بلیت‌ها با تخفیف است که یا به شکلی پنهانی و از طریق شرکت‌ها، واسطه‌ها و نهادها انجام می‌شود یا تهیه‌کننده و خواننده به شکل مستقیم بلیت‌ها را با تخفیف می‌فروشند. این به وضوح از شرایطی که در این فضا برای مخاطب فراهم شده است خبر می‌دهد. به‌خصوص که برخی خواننده‌ها مخاطب خاص و ثابتی ندارند یا ارتباط با آنها را به‌علت نوسان در کیفیت آثارشان از دست داده‌اند و ناچار به فروش بلیت‌ها از هر طریقی هستند و درنهایت هم با زیان کار را به پایان می‌برند. از سویی به نظر می‌آید که عمده هزینه برگزاری کنسرت مربوط به تامین سالن آن است، درحالی‌که هزینه‌ها در مجموع و در همه زمینه‌ها و بخش‌ها هر ساله افزایش قابل‌توجهی دارند و تاثیر مستقیم و چشم‌گیری هم بر قیمت تمام‌شده بلیت کنسرت‌ها می‌گذارند؛ به‌عنوان‌مثال، هزینه تبلیغات شهری و مجازی یکی از مواردی است که بخش زیادی از هزینه‌های اولیه برگزاری کنسرت را دربرمی‌گیرد.
صداهایی با قیمت گزاف
بسیاری از ما هستیم که شوق حضور در یک کنسرت را داریم که بتوانیم صدا و خواندن یک خواننده مشهور و معروف را از نزدیک و زنده بشنویم و گوش دهیم. حال برای برخی از خواننده‌های موردعلاقه و شاخص‌تر که این شوق شدتی بالاتر دارد. برخی عاشق موسیقی سنتی هستند و برخی پاپ و عده‌ای هم بی‌صبرانه منتظر اجرای یک ارکستر سمفونیک بی‌کلام یا حتی با اجرای یک خواننده ملی در این حوزه هستند.
در چند دهه گذشته، هرچه قدر به زمان فعلی نزدیک‌تر شدیم، کیفیت فنی، تخصصی و هنری کنسرت‌ها با وجود حضور بی‌مهابای خواننده‌های نسل جدید به‌شدت پایین آمد و درعین‌حال قیمت بلیت و هزینه تمام‌شده برای حضور در این فضا نیز به‌صورت نجومی و بی‌حساب و کتاب بالا رفت. درواقع باید این فضا را اینگونه تحلیل کرد که هر چقدر یک خواننده در اصل خواننده‌نما باشد و از معیارهای فنی و علم موسیقایی فرسنگ‌ها فاصله داشته باشد، قیمت بلیت اجرای آن بیشتر است؛ چیزی که در چهره‌های مطرح و محبوب این حوزه که بلد این کار هستند هم برعکس وجود دارد و قیمت بلیت‌ها منطقی و براساس سبک فرهنگی خانواده‌ها تا حدودی قابل توجیه است. حالا البته نگذریم از اینکه برخی از همین خواننده‌های کاربلد هم ممکن است در مقاطعی به علت درخواست بالا و استقبال زیاد شامل قیمت بالای بلیت شوند، اما این همیشگی نیست. نکته اصلی در این فضا این است که اگر دلیل گرانی بلیت کنسرت به توجیه هزینه‌های بالای تمام‌شده اجرا، اجاره سالن و مسائل پیرامونی مربوط است، چرا باید قیمت بلیت یک خواننده‌نما و غیرمتخصص که صرفا به‌جهت شهرت مجازی یا ابزار و روش غیرحرفه‌ای مطرح شده با آن خواننده متخصص، کاربلد و حرفه‌ای یکی و حتی در برخی موارد بالاتر باشد؟
کاش نظارت و ارزیابی در این فضا وجود داشت که قیمت‌گذاری بلیت براساس کیفیت ارائه خواننده باشد و نه شهرت او و درواقع هزینه تمام‌شده برای شنیدن یک موسیقی براساس میزان عیار و استاندارد فنی و هنری یک صدا باشد تا اینکه اینگونه نرخ‌گذاری کاذب و نجومی در این فضا رخ ندهد و همگان مدعی خوانندگی نداشته و این هنر را به‌مثابه کاسبی نبینند.
نرخ بلیت کنسرت در تهران و شهرستان
۶۰۰ هزار تومان میانگین قیمت بلیت در تهران
۴۰۰ هزار تومان میانگین قیمت بلیت در شهرستان‌ها
۹۰۰ هزار تومان سقف قیمت کنسرت در تهران
۲۰۰ هزار تومان کف قیمت کنسرت در تهران
۷۵۰ هزار تومان سقف قیمت کنسرت در شهرستان‌ها
۲۰۰ هزار تومان کف قیمت کنسرت در شهرستان‌ها