آگاه: قطع آب مدارس به بهانه بدهی داستان تازه‌ای نیست و دست‌کم این چهارمین سال است که پای این موضوع به رسانه‌ها کشیده شده است ولی گزارش‌هایی که به‌تازگی ازسوی برخی رسانه‌ها منتشر شده مجدد نگرانی‌هایی ایجاد کرده است. ازجمله اینکه اوایل ماه جاری، آب تعدادی از مدارس منطقه خلیج‌فارس در منطقه۱۸ شهر تهران ازسوی اداره آب و فاضلاب قطع شده است و دلیل آن را پرداخت نشدن بدهی فاضلاب اعلام کرده‌اند. بر این اساس، از مدیران مدارس مبالغ کلانی برای وصل آب مدرسه درخواست شده و در صورت پرداخت نکردن این مبلغ روند قطع آب مدرسه ادامه‌دار خواهد شد. چند روز بعد از اعلام این خبر، گزارشی مبنی بر قطع آب حدود ۴۰مدرسه دولتی در منطقه۸ شهر تهران «به‌دلیل بدهی فاضلاب» منتشر شد. این در حالی است که آب و فاضلاب استان تهران هنوز هیچ پاسخی برای این اقدام خود ارائه نکرده است.
از خدمات رایگان تا معافیت شرطی
مراکز آموزشی به‌ویژه مدارس دولتی، در ادوار مختلف فعالیت خود از کمک نهادهای شهری و روستایی و اجتماعی برخوردار بودند. شهرداری‌ها برای نظافت و زیباسازی مدارس و شرکت‌های آب و برق برای ارائه خدمات خود تخفیفات و یارانه‌های متعددی ارائه می‌دادند اما در سال‌های اخیر که دولت‌ها تصمیم گرفتند هزینه‌کرد برای آموزش‌وپرورش را به حداقل برسانند، برای ارائه این خدمات و تخفیفات شرط و شروطی گذاشتند. چنانچه در راستای اجرای بند۸ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی مبنی بر اصلاح الگوی مصرف تیر سال۱۴۰۰ دستورالعمل تعیین الگوی مصرف آب، برق و گاز مدارس دولتی به‌منظور معافیت از پرداخت هزینه‌ها با امضای محمدباقر نوبخت، رییس وقت سازمان برنامه‌وبودجه کشور ابلاغ شد. براساس این بخشنامه، مدارس دولتی تا سقف الگوی تعیین‌شده از پرداخت هزینه‌ها معاف هستند. همچنین ضمن بهره‌برداری حداکثری از مفاد دستورالعمل مذکور با همکاری اداره کل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان نسبت به ارسال جدیدترین فهرست اسامی مدارس دولتی به انضمام شماره شناسایی، اشتراک قبوض، مصرف برق، آب و گاز طبیعی، ظرفیت قرارداد انشعاب آب و میزان مساحت ساختمان (اعیان) مدارس به تفکیک واحدهای آموزشی به نمایندگی‌های استانی تابعه وزارتخانه‌های نفت (شرکت گاز استان) و نیرو (شرکت‌های آبفا و توانیر) استان اقدام لازم صورت پذیرد.
مسئولیت حسن اجرا و رعایت دستورالعمل الگوی مصرف و فرهنگ‌سازی برای اصلاح الگوی مصرف ازسوی دانش‌آموزان به عهده مدیر مدرسه است و یکی از بندهای فرم ارزشیابی مدیران مدارس چگونگی عملکرد آنان در اجرای این دستورالعمل است. واحدهای مشمول معافیت پرداخت هزینه‌های مصارف برق، گاز و آب مذکور تمام واحدهای آموزش دولتی هستند که مصارف آنها کمتر از مقادیر الگوی مصرف باشد.
مدرسه پولدارها، مدرسه بی‌پول‌ها
نکته جالب ماجرا این است که تمام این اتفاقات برای مدارس دولتی که عمده هزینه‌های آنها از طریق سرانه واریزی آموزش‌وپرورش تامین می‌شود، صورت می‌گیرد؛ به بیان دیگر، زور اداره آب و فاضلاب به مدارس دولتی و بی‌پول می‌رسد و مدارس غیردولتی هرگز با چنین مشکلاتی دست‌وپنجه نرم نمی‌کنند. مضاف بر اینکه، کار برای همین مدارس دولتی هم به جایی می‌رسد که مجبور می‌شوند با گرو نگه‌داشتن کارنامه، پرونده تحصیلی و ثبت‌نام دانش‌آموزان از والدین پول دریافت و با آن بدهی‌های خود را پرداخت کنند.
مهرماه سال۱۳۹۷ بود که مسعود ثقفی، سخنگوی وقت آموزش‌وپرورش شهر تهران به معافیت مدارس دولتی از پرداخت بهای آب، برق و گاز خبر داد و گفت: «این موضوع از سوی آقای نوبخت، معاون وقت رییس‌جمهوری ابلاغ شد. این مصوبه از اول فروردین امسال لازم‌الاجرا بود اما ادارات آب و برق تا ماه گذشته این مبالغ را از مدارس دریافت می‌کردند که با پیگیری‌های صورت‌گرفته از این ماه دیگر مدارس ضرورتی به پرداخت بهای آب و برق مصرفی خود ندارند. از مدیران مدارس درخواست می‌کنیم با رعایت صرفه‌جویی در مصرف، همراهی خود را با این تصمیم درست دولت نشان دهند، البته ما نیز در حال فراهم کردن سازوکارهایی برای نظارت بر این امر در مدارس هستیم.»
در ادامه، ۷آذر سال ۹۷ نیز علی الهیار ترکمن، معاون وقت توسعه مدیریت و پشتیبانی وزارت آموزش‌وپرورش در این رابطه گفته بود: «باتوجه‌به صراحت قانون بر معافیت مدارس از پرداخت قبوض، هرگونه اخطار یا اقدام به قطع آب و گاز مدارس غیرقانونی است. سازمان نوسازی مدارس تمام اطلاعات مدارس را به شرکت‌های آب، برق و گاز اعلام کرده و در سیستم این شرکت‌ها ثبت شده است. برای این موضوع سقف ۱۰۰میلیارد تومان در قانون بودجه پیش‌بینی شده است. براساس ویژگی‌های اقلیمی و الگوی مصرف تعیین‌شده، مدارس از پرداخت هزینه آب، برق و گاز معاف هستند.» الهیار ترکمن با بیان اینکه قبوض به مدارس داده می‌شوند، اما پرداخت نمی‌شوند، تصریح کرد: «با توجه به صراحت قانون، هرگونه اخطار یا اقدام به قطع آب و گاز مدارس غیرقانونی است.»
مصرف بدون الگو ارزان‌تر است!
باوجود این ادعای مسئولان وزارت آموزش‌وپرورش، مدیران مدارس می‌گویند طبق گفته‌های مسئولان، قبوض آب، برق و گاز را پرداخت نکردیم و هم‌اکنون با بدهی‌های کلان مواجه شده‌ایم که عمده آن بدهی‌های پیشین است!
برخی از رسانه‌ها به نقل از مدیر یکی از مدارس پایتخت ماجرا را اینگونه شرح می‌دهد: «چند سال قبل ادارات آموزش‌وپرورش به مدارس اعلام کردند فیش آب را پرداخت نکنید و گفتند هزینه‌ها رایگان است اما هم‌اکنون مدارس متوجه شدند چند میلیون بدهکار هستند و با تهدید قطع آب و برق و گاز مواجه هستند! تمام مدارس درگیر این مسئله شده‌اند، مثلا برای برخی از مدارس ابتدایی دولتی هفت میلیون قبض آب آمده است، درحالی‌که این مدارس حتی یک ریال سرانه هم ندارند؛ یا برای مدرسه‌ای که باید تخریب و نوسازی شود، وقتی برای مجوز ساخت مراجعه کرده است، قبض آب ۴۸میلیون تومانی صادر شده است. وقتی ابلاغ‌شده آب، برق و گاز برای مدارس دولتی رایگان است، چگونه برای مدارس بدهی محاسبه شده است؟»
علاوه بر این، بسیاری از مدیران مدارس دولتی به‌ویژه مدارس فرسوده و پرجمعیت نیز می‌گویند که قادر به رعایت الگوی مصرف تعیین‌شده نیستند و رقم و الگو آنقدر پایین گرفته و به‌گونه‌ای پیش‌بینی شده که تقریبا هیچ مدرسه‌ای نمی‌تواند این الگو را رعایت کند. محاسبه میزان مصرف مدرسه بعد از گذشت الگوی مصرفی، به صورت تصاعدی بالا می‌رود. اگر در بسیاری از مدارس معافیت از پرداخت قبوض و الگوی مصرف نباشد، هزینه قبوض آب، برق و گاز ارزان‌تر درمی‌آید! اینکه به ما می‌گویند شما معاف هستید اما بعد از استفاده بیشتر از الگوی مصرف، تصاعدی حساب می‌کنند برای ما و مدارس گران درمی‌آید.
گفتنی است؛ مدارس در فصل تابستان به‌ویژه در شهریورماه برای ساماندهی امور امتحانات جبرانی دانش‌آموزان و اقدامات لازم برای بازگشایی مدارس در برخی روزها دایر هستند. از سوی دیگر، سرایداران مدارس به‌صورت شبانه‌روزی در مدرسه مستقر هستند و قطع آب می‌تواند مشکلات مختلفی را ایجاد کند. مونا مجیدی، مادر یکی از دانش‌آموزان پایه سوم در منطقه ۸ تهران به آگاه می‌گوید: دانش‌آموزان در مدرسه آب چندانی مصرف نمی‌کنند که باعث ایجاد چنین هزینه‌های آب‌بها و هزینه فاضلاب چند ۱۰میلیونی شود. اما باید توجه داشت سرایداران مدارس در این مدارس زندگی می‌کنند و بسیاری از آنها در ایام تعطیلات مدارس در حیاط مدرسه فرش و خودرو می‌شویند و از مهمانان خود که اغلب از شهرهای دیگر می‌آیند پذیرایی می‌کنند. در برابر این حجم از مصرف، مصرف دست و رو شستن یا استفاده از سرویس یا آبخوری دانش‌آموزان اینقدر نمی‌شود که بدهی انباشته چند میلیونی ایجاد کند که اداره آب را مجاب به قطع آب کند.