آگاه: در فاصله ۲۰کیلومتری جنوب مشگین‌شهر، دره‌ای عمیق وجود دارد که دورتادور آن را صخره‌های سنگی احاطه کرده است و رودخانه خیاوچایی با سرخوشی راه خود را از میان آن‌ها باز می‌کند و می‌گذرد. تناقض باورنکردنی چهره خشن صخره‌ها را در کنار زیبایی‌های رودخانه پرآب و همچنین، آب سرد و خنک آن را در فصل تابستان در ذهن خود تجسم کنید. شاید باور نکنید! اما محلی‌ها این دره را که با زیبایی‌های وصف‌ناشدنی‌اش شوق زندگی در انسان‌ها برمی‌افروزد، «جهنم دره» یا «شیطان دره» می‌نامند.
«دره جهنم» یا به‌قول محلی‌ها، «جهنم دره سی» (جهنم درسی)، برخلاف آنچه از نامش به ذهن‌ها متبادر می‌شود، تکه‌ای کوچک از بهشت موعود است که در دامنه‌های شمالی کوه استوار سبلان و در شمال غربی ایران قرار دارد. این دره بهشتی، یکی از شگفتی‌های طبیعت در نزدیکی روستای موئیل است.
به گفته ساکنان محلی، علت این نام‌گذاری سراشیبی‌های تند و مسیر صعب‌العبوری است که برای رسیدن به دره و رودخانه آن باید پیمود. به‌خاطر همین شیب‌های تند ۷۰درصد و خاک سستی که هر لحظه امکان دارد زیر پای افراد را خالی کنند، فقط طبیعت‌گردان و کوهنوردان حرفه‌ای پا به این منطقه می‌گذارند؛ بنابراین، بهتر است بدون راهنما وارد دره نشوید. هرچقدر که به پایین دره نزدیک‌تر شوید، زیبایی‌های آن پررنگ‌تر می‌شود.
صعب‌العبور بودن مسیر و ترسناک بودن نام جهنم دره دلیل خوبی برای سفر نکردن به آن نیست. دلایل زیادی برای سفر به جهنم‌دره خاص و تماشایی مشگین‌شهر وجود دارد. قندیل‌های یخی و حتی چشمه‌های آب گرم طبیعی اطراف دره که از دل صخره‌های کوه سبلان به بیرون می‌تراوند هم تنها ویژگی‌هایی نیستند که به جهنم‌دره، ارزش سفر می‌بخشند. این دره دارای طبیعتی دست‌نخورده، حیات‌وحش متنوع و اهمیت زیست‌محیطی فراوانی برای عشایر است.
سال‌ها پیش، در محلی که اکنون روستای موئیل جزئی از آن است، زمین‌های سرسبز و ییلاق‌های خوش‌آب‌وهوایی وجود داشت که محل کوچ عشایری بود که دره‌های این منطقه را برای رفت‌وآمدهای سالانه خود انتخاب کرده بودند و شاید هیچ‌کس به‌اندازه شاهسون‌ها از زیبایی‌های نهان و ناشناخته جهنم‌دره آگاه نباشد. این عشایر هنوز هم برای رفتن به ییلاق‌های مرتفع مانند آیقار، تندیرلی و هازامیغ از دره‌های این منطقه عبور می‌کنند.
مبارزه گرما و سرما در کل مشگین‌شهر در تمام فصول سال ادامه دارد. برخلاف تصورهایی که از شنیدن کلمه «جهنم» در اذهان نقش می‌بندند، جهنم‌دره مشگین‌شهر اصلا محلی خشک و سوزان نیست. این دره به‌خاطر موقعیت کوهستانی خود حتی تابستان‌ها هم هوایی خنک و معتدل دارد و به‌خاطر اختلاف زیادی که با سطح دریا دارد، به‌جرات می‌توان این نقطه را یکی از سردترین نقاط ایران دانست.
علاوه‌بر آب سردی که حاصل ذوب شدن یخچال‌های سبلان است و با شدت در آبراهه وسط دره جریان دارد، از دیواره‌های آن نیز آب گرم به بیرون تراوش می‌کند. منطقه‌ای که جهنم‌دره در آن واقع شده است، به‌خاطر قرار گرفتن در مسیر یک نوار آتشفشانی از چشمه‌های آب‌گرم بی‌شماری برخوردار است که همگی دارای خواص درمانی هستند. چشمه آب‌گرم ملک سویی را که در نزدیکی این دره واقع شده است، یکی از چشمه‌های آب‌گرم همجوار با سبلان در این دره است که می‌توان آن را یکی از الطاف الهی در این منطقه برشمرد.
جهنم‌دره زیستگاه دائمی حیواناتی از قبیل قوچ و میش ارمنی، آهو، خرس قهوه‌ای و خاکستری، گراز، بز سفید طوق‌دار، کفتار و پرندگانی چون عقاب و شاهین و سایر گونه‌های دیگر پرندگان و وحوش است که اینجا را به‌عنوان مأمن و محل زندگی خود برگزیده‌اند. حیواناتی مانند خرس‌ها درصورتی‌که احساس کنند خطری توله‌هاشان را تهدید می‌کند، می‌توانند خطرناک باشند. اگر حین قدم زدن در کنار رودخانه به زمین زیر پایتان دقت کنید، جای پای خرس‌ها را آشکارا خواهید دید.
۹ مهر ۱۴۰۳ - ۱۲:۲۹
تابه‌حال کسی از شما پرسیده است «کدام جهنم دره‌ای بودی؟» این سوال آنقدرها هم که فکر می‌کنید، بی‌ادبانه نیست. جالب است بدانید که جهنم دره، مکانی واقعی در نزدیکی‌های مشگین شهر است که با نامی که روی آن گذاشته‌اند، تفاوت فاحشی دارد.